درد بیضه یکی از مشکلات شایع در میان مردان است که می‌تواند از یک التهاب ساده تا بیماری‌های جدی‌تر مانند پیچ‌خوردگی یا عفونت بیضه ناشی شود. این درد ممکن است در یک یا هر دو بیضه احساس شود و در مواردی به کشاله‌ران یا شکم هم منتقل شود. بی‌توجهی به درد بیضه می‌تواند باعث بروز عوارض خطرناک و حتی تهدیدکننده باروری مردان شود. اگر شما هم گاهی احساس سنگینی، سوزش یا درد در ناحیه بیضه دارید، بهتر است علت آن را جدی بگیرید. تشخیص زودهنگام، کلید درمان موثر است. دکتر محمدرضا جعفری، متخصص اورولوژی و جراح کلیه و مجاری ادراری، با تجربه فراوان در تشخیص و درمان بیماری‌های بیضه، می‌تواند به شما در یافتن علت اصلی درد و انتخاب بهترین روش درمان کمک کند.

درد بیضه چیست؟

درد بیضه (Testicular Pain) به هر نوع احساس ناراحتی، سنگینی یا درد در یکی یا هر دو بیضه گفته می‌شود. این درد می‌تواند به صورت ناگهانی (حاد) یا مزمن و مداوم باشد و شدت آن از یک احساس خفیف تا درد شدید و غیرقابل تحمل متغیر است. بیضه‌ها اندام‌هایی هستند که درون کیسه بیضه (اسکروتوم) قرار دارند و نقش مهمی در تولید اسپرم و هورمون تستوسترون دارند. به همین دلیل هرگونه درد یا التهاب در این ناحیه می‌تواند نشانه‌ای از اختلال در عملکرد طبیعی دستگاه تناسلی مردان باشد. درد بیضه معمولا ناشی از عواملی مانند ضربه، التهاب، عفونت، پیچ‌خوردگی بیضه یا مشکلات مجاری ادراری است. گاهی نیز درد از اندام‌های مجاور (مثل کلیه یا کشاله‌ران) به بیضه منتقل می‌شود که به آن درد ارجاعی گفته می‌شود.

علائم درد بیضه

درد بیضه می‌تواند نشانه‌ی مشکلات ساده یا بیماری‌های جدی در دستگاه تناسلی مردان باشد. شدت و نوع درد معمولا بستگی به علت زمینه‌ای دارد. در برخی موارد، درد به‌صورت خفیف و متناوب است و در موارد دیگر، ناگهانی و بسیار شدید بروز می‌کند. آگاهی از علائم درد بیضه به تشخیص سریع‌تر و درمان موثرتر کمک زیادی می‌کند. مهم‌ترین علائم درد بیضه عبارتند از:

• درد در یک یا هر دو بیضه که می‌تواند به کشاله‌ران یا پایین شکم هم منتقل شود.
• تورم یا قرمزی پوست بیضه همراه با احساس گرما در آن ناحیه.
• احساس سنگینی یا فشار در بیضه‌ها حتی در حالت استراحت.
• درد هنگام لمس، نشستن یا راه رفتن.
• وجود توده یا برآمدگی در بیضه که می‌تواند نشانه‌ی واریکوسل یا عفونت باشد.
• تهوع، استفراغ یا تب به‌ویژه در موارد پیچ‌خوردگی یا التهاب بیضه.
• تغییر در اندازه یا شکل بیضه‌ها در اثر التهاب یا تجمع مایع.
• درد هنگام ادرار یا انزال که معمولا در عفونت‌های مجاری ادراری و پروستات دیده می‌شود.

علت درد بیضه راست

درد در بیضه راست می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. از مشکلات ساده و گذرا تا بیماری‌های جدی که نیاز به درمان فوری دارند. بیضه‌ها ساختاری حساس و حیاتی برای سلامت باروری مردان هستند. بنابراین شناخت علت درد بیضه راست می‌تواند به پیشگیری از عوارض احتمالی کمک می‌کند. مهم‌ترین علت‌های درد بیضه راست شامل:

ضربه یا آسیب فیزیکی

ضربه یا آسیب فیزیکی به بیضه یکی از دلایل شایع درد ناگهانی و شدید در مردان است. بیضه‌ها به دلیل قرارگیری در خارج از بدن و حساسیت بالای خود، در برابر ضربات مستقیم بسیار آسیب‌پذیر هستند و حتی یک ضربه کوچک می‌تواند باعث درد شدید، تورم، کبودی یا احساس سنگینی شود. آسیب‌های شدید می‌تواند منجر به خون‌ریزی داخلی یا پارگی بافت بیضه شوند و نیاز به مراقبت فوری پزشکی داشته باشند. درد ناشی از ضربه معمولا ناگهانی است و در صورتی که با تورم غیرطبیعی، تهوع یا تب همراه باشد، باید فورا تحت بررسی پزشک متخصص اورولوژی قرار گیرد تا از عوارض جدی مانند آسیب دائمی به بیضه جلوگیری شود.

عفونت بیضه (ارکیت) یا اپیدیدیمیت

عفونت بیضه (ارکیت) و اپیدیدیمیت می‌تواند یکی از علت‌های درد و تورم بیضه در مردان باشد. ارکیت به التهاب خود بیضه و اپیدیدیمیت به التهاب مجرای انتقال‌دهنده اسپرم اطلاق می‌شود. این عفونت‌ها معمولا ناشی از باکتری‌ها یا ویروس‌ها هستند و می‌توانند باعث درد ناگهانی یا تدریجی، تورم، قرمزی، احساس گرما و حتی تب شوند. گاهی اوقات این عفونت‌ها با سوزش ادرار یا تکرر ادرار همراه هستند و نیاز به درمان سریع با آنتی‌بیوتیک یا مراقبت پزشکی دارند. در صورت عدم درمان به موقع، عفونت می‌تواند باعث عوارض جدی مانند ناباروری یا آسیب دائمی بیضه شود، بنابراین هر گونه درد یا تورم بیضه که با علائم سیستمیک همراه است باید حتماً توسط پزشک بررسی شود.

پیچ‌خوردگی بیضه (تورشن)

پیچ‌خوردگی بیضه (تورشن) یک وضعیت اورژانسی و بسیار جدی است که در آن طناب اسپرماتیک به دور خود می‌چرخد و جریان خون به بیضه قطع می‌شود. این حالت باعث درد ناگهانی، شدید و تیرکشنده در بیضه می‌شود. که گاهی به کشاله ران یا زیرشکم هم منتقل می‌شود و ممکن است با تورم، قرمزی، تهوع یا استفراغ همراه باشد. تورشن بیضه معمولا در مردان جوان شایع‌تر است و اگر به سرعت درمان نشود، می‌تواند منجر به آسیب دائمی یا از دست رفتن بیضه شود. تشخیص سریع با معاینه بالینی و سونوگرافی داپلر اهمیت زیادی دارد و درمان آن معمولا به جراحی فوری برای بازگرداندن جریان خون و تثبیت بیضه خواهد داشت.

سنگ کلیه یا درد ارجاعی

گاهی درد بیضه ناشی از سنگ کلیه یا حالب است که به صورت درد ارجاعی به بیضه و کشاله‌ران منتشر می‌شود. این نوع درد می‌تواند ناگهانی، شدید و موجی شکل باشد و باعث تهوع، استفراغ، تعریق و تغییر در ادرار شود. علاوه بر سنگ کلیه، درد بیضه می‌تواند به دلیل مشکلات دیگر مانند گرفتگی عضلات لگن، فشار عصبی یا مشکلات ستون فقرات نیز به صورت ارجاعی ایجاد شود. تشخیص دقیق علت درد اهمیت زیادی دارد زیرا درمان سنگ کلیه یا رفع مشکل ارجاعی نیازمند مشاوره و بررسی پزشکی با سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن است تا از عوارض جدی مانند انسداد مجاری ادراری یا آسیب دائمی کلیه جلوگیری شود.

علت درد بیضه چپ

بیضه‌ها عضو حساسی در بدن هستند که ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گیرند و این موضوع باعث بروز درد و تورم در آن‌ها شود. زمانی که درد در بیضه سمت چپ ایجاد می‌شود می‌تواند علت‌های متفاوتی داشته باشد که باید قبل از شروع درمان علت درد را به خوبی شناسایی کرد. برخی از مهم‌ترین دلایل علت درد بیضه سمت چپ عبارتند از:

فتق اینگوینال (کشاله‌ران)

فتق اینگوینال (کشاله‌ران) زمانی رخ می‌دهد که بخشی از روده یا بافت چربی از طریق نقطه ضعف دیواره شکم به سمت کیسه بیضه یا کشاله‌ران فشار می‌آورد. این وضعیت می‌تواند باعث درد یا احساس سنگینی در بیضه و کشاله‌ران شود که عمولا با برآمدگی قابل مشاهده در ناحیه کشاله‌ران همراه است که هنگام ایستادن یا فشار آوردن شدیدتر می‌شود. فتق اینگوینال می‌تواند به مرور بزرگ‌تر شده و در صورت گرفتار شدن روده، به فتق گیر افتاده یا ایسکمیک تبدیل شود که نیاز به بررسی پزشکی دارد. بنابراین هر درد مداوم یا همراه با تورم در کشاله‌ران و بیضه باید توسط پزشک متخصص اورولوژی یا جراح عمومی بررسی شود تا از عوارض جدی آن پیشگیری شود.

درد ارجاعی از کلیه یا ستون فقرات

گاهی درد بیضه ناشی از مشکلاتی است که مستقیم مربوط به خود بیضه نیستند و به آن درد ارجاعی گفته می‌شود. یکی از شایع‌ترین علت‌ها سنگ یا عفونت کلیه و حالب است که درد آن می‌تواند به بیضه و کشاله‌ران انتشار یابد و معمولا با درد شدید، موجی شکل، تهوع یا تغییر در ادرار همراه است. علاوه بر این، مشکلات ستون فقرات، گرفتگی یا فشار روی عصب‌های ناحیه کمری و لگن نیز می‌توانند درد را به بیضه ارجاع دهند. مخصوصا وقتی با درد کمر، سوزن سوزن شدن یا ضعف پاها همراه باشد. تشخیص دقیق علت درد ارجاعی اهمیت زیادی دارد زیرا درمان آن نیازمند بررسی پزشکی شامل سونوگرافی کلیه، MRI یا ارزیابی عصبی ستون فقرات است تا از عوارض جدی و تشدید درد جلوگیری شود.

واریکوسل یا توده بیضه‌ای

واریکوسل به گشاد شدن و پیچ‌خوردگی غیرطبیعی رگ‌های بیضه گفته می‌شود که در سمت چپ شایع‌تر است و می‌تواند باعث درد مبهم، احساس سنگینی یا کشیدگی در بیضه شود. این درد با ایستادن طولانی یا فعالیت بدنی شدید تشدید می‌شود و گاهی همراه با کاهش حجم بیضه یا ناباروری همراه است. علاوه بر واریکوسل، وجود توده یا کیست در بیضه نیز می‌تواند علت درد باشد. هرچند بسیاری از توده‌های بیضه‌ای بدون درد هستند، اما اگر با تورم، سفتی یا تغییر شکل بیضه همراه شوند، باید فورا توسط پزشک بررسی شوند تا علل جدی مانند تومور بیضه یا کیست‌های غیرطبیعی تشخیص داده شوند. تشخیص دقیق با معاینه بالینی و سونوگرافی بیضه انجام می‌شود تا بهترین روش درمانی آن انتخاب گردد.

درد بیضه بعد از انزال

درد بیضه بعد از انزال می‌تواند از احساس سنگینی خفیف تا درد شدید و تیرکشنده متغیر باشد. یکی از شایع‌ترین علل آن احتقان یا پرخونی بیضه‌ها است که در اثر تحریک طولانی جنسی و انزال ناقص ایجاد می‌شود که موقتی است. علاوه بر این، عفونت یا التهاب پروستات (پروستاتیت)، التهاب اپیدیدیم و واریکوسل نیز می‌توانند باعث درد پس از انزال شوند. گاهی نیز گرفتگی عضلات کف لگن یا مشکلات عصبی لگنی عامل این درد هستند. اگر درد بعد از انزال مداوم، شدید یا همراه با تب، تورم یا سوزش ادرار باشد، حتما باید تحت بررسی پزشکی قرار گیرد، زیرا می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های اورولوژیک باشد.

درد بیضه و زیرشکم

درد هم‌زمان در بیضه و ناحیه زیرشکم یکی از شکایات رایج مردان است و می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله عفونت یا التهاب بیضه و اپیدیدیم، التهاب یا عفونت پروستات، سنگ کلیه یا مجرای ادراری، فتق کشاله‌ران، واریکوسل یا اسپاسم عضلات کف لگن. این درد معمولا مبهم، تیرکشنده یا با احساس سنگینی همراه است و گاهی با تب، تهوع، سوزش ادرار یا تورم بیضه نیز بروز پیدا می‌کند. شناسایی علت دقیق درد اهمیت زیادی دارد، زیرا در مواردی مانند پیچ‌خوردگی بیضه یا عفونت شدید، درمان فوری ضروری است. 

اسپرماتوسل و درد بیضه

اسپرماتوسل یک کیست خوش‌خیم کوچک است که معمولا در بالای بیضه و در طول اپیدیدیم تشکیل می‌شود و حاوی مایع و اسپرم‌های غیر فعال است. در بسیاری از موارد اسپرماتوسل بدون علامت است و مردان تا مدت‌ها متوجه آن نمی‌شوند، اما گاهی می‌تواند باعث درد مبهم یا احساس سنگینی در بیضه شود. مخصوصا زمانی که کیست بزرگ شده یا فشار روی بافت‌های اطراف وارد می‌کند. درد ناشی از اسپرماتوسل معمولا خفیف است و با فعالیت بدنی یا لمس بیضه تشدید می‌شود. اگر درد بیضه همراه با تورم ناگهانی، قرمزی یا علائم سیستمیک باشد، باید حتما توسط پزشک بررسی شود تا سایر دلایل جدی مانند پیچ‌خوردگی بیضه یا عفونت رد شوند.

روش‌های تشخیص درد بیضه

تشخیص علت درد بیضه نیازمند بررسی دقیق توسط پزشک متخصص اورولوژی دارد که شامل معاینه بالینی، بررسی تاریخچه پزشکی و انجام آزمایش‌های تکمیلی می‌شود. در معاینه بالینی، پزشک بیضه‌ها و کشاله‌ران را از نظر تورم، قرمزی، حساسیت و توده‌ها بررسی می‌کند و ممکن است با انجام آزمایش ادرار و خون وجود عفونت یا التهاب را بررسی کند. برای تشخیص دقیق‌تر، سونوگرافی داپلر بیضه نیز انجام می‌شود تا جریان خون، وجود توده، واریکوسل یا پیچ‌خوردگی بیضه مشخص شود. در برخی موارد برای بررسی سنگ کلیه یا مشکلات ارجاعی، سی‌تی‌اسکن یا MRI نیز توصیه می‌شود. استفاده از این روش‌ها کمک می‌کند تا علت دقیق درد مشخص شده و بهترین راهکار درمانی انتخاب شود.

درمان دردبیضه چگونه است؟

درمان درد بیضه بستگی به علت آن دارد و می‌تواند از روش‌های ساده خانگی تا درمان‌های تخصصی پزشکی متغیر باشد. در موارد خفیف و موقتی استراحت و استفاده از کمپرس سرد یا گرم می‌تواند درد را کاهش دهد. اگر علت درد عفونت یا التهاب بیضه و اپیدیدیم باشد، درمان با آنتی‌بیوتیک‌های مناسب انجام می‌شود. در شرایط جدی‌تر مانند پیچ‌خوردگی بیضه (تورشن)، فتق یا توده بیضه‌ای، نیاز به مداخله جراحی فوری است تا از آسیب دائمی بیضه جلوگیری شود. برخی از مهم‌ترین درمان‌های درد بیضه عبارتند از:

درمان خانگی درد بیضه

در مواردی که درد بیضه خفیف و موقتی است، می‌توان با روش‌های خانگی آن را کاهش داد، هرچند این روش‌ها جایگزین بررسی پزشکی نیستند. استراحت کافی و جلوگیری از فعالیت‌های سنگین یا ایستادن طولانی می‌تواند فشار روی بیضه‌ها را کم کند. استفاده از کمپرس سرد یا گرم به کاهش تورم و تسکین درد کمک می‌کند. همچنین  استفاده از شورت‌های مخصوص یا محافظ بیضه نیز باعث کاهش کشش و درد می‌شوند. اما اگر درد همراه با تورم شدید، قرمزی، تب یا تهوع باشد نیاز به مراجعه فوری به پزشک اورولوژی وجود دارد. همچنین حفظ بهداشت فردی و جلوگیری از تحریک بیضه‌ها به پیشگیری از تشدید درد کمک می‌کند.

درمان دارویی درد بیضه

درمان دارویی درد بیضه بر اساس علت زمینه‌ای درد تعیین می‌شود و می‌تواند شامل چند دسته دارو باشد. در دردهای ناشی از التهاب یا عفونت بیضه و اپیدیدیمیت، آنتی‌بیوتیک‌های مناسب طبق نسخه پزشک تجویز می‌شوند تا عفونت به طور کامل درمان شود. برای کاهش درد و التهاب، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن و مسکن‌های بدون نسخه می‌توانند موثر باشند. در موارد درد ناشی از احتقان یا اسپاسم عضلات کف لگن از داروهای شل‌کننده عضلانی یا داروهای ضد درد نوروپاتیک استفاده می‌شود. مهم است که قبل از مصرف هر دارویی، علت دقیق درد توسط پزشک مشخص شود تا از عوارض جدی و مصرف بی‌رویه دارو جلوگیری شود.

پیشگیری از درد بیضه

برای جلوگیری از ایجاد درد در بیضه‌ها روش‌ها و راه‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند از بروز این درد به مقدار زیادی جلوگیری کند. بهتر است در صورت مشاهده هر نوع درد در سریع‌ترین زمان به پزشکی متخصص مراجعه کنید تا از عوارض آن در آینده جلوگیری شود. برخی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از درد بیضه که می‌توان به آن اشاره کرد شامل:

راه‌های پیشگیری از درد بیضه	توضیحات
پوشیدن لباس زیر حمایتی	هنگام ورزش یا فعالیت‌های سنگین، از شورت مناسب استفاده کنید تا بیضه‌ها کشیده یا آسیب نبینند.
رعایت بهداشت فردی	شست‌وشوی منظم و مراقبت از ناحیه تناسلی برای جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی و جنسی ضروری است.
جلوگیری از ضربه یا فشار مستقیم	مراقب باشید هنگام ورزش یا فعالیت‌های فیزیکی به بیضه‌ها ضربه وارد نشود.
مدیریت فعالیت جنسی	جلوگیری از احتقان بیضه و رعایت نظم در فعالیت جنسی می‌تواند درد ناشی از فشار یا التهاب را کاهش دهد.
انجام چکاپ دوره‌ای اورولوژی	بررسی منظم توسط پزشک برای تشخیص زودهنگام مشکلاتی مثل واریکوسل، پیچ‌خوردگی یا توده‌های بیضه اهمیت دارد.
رژیم غذایی سالم و هیدراته ماندن	مصرف مایعات کافی و تغذیه مناسب می‌تواند از مشکلات ادراری و کلیوی که درد ارجاعی ایجاد می‌کنند پیشگیری کند.
اجتناب از نشستن طولانی و فشار روی ناحیه لگن	تغییر وضعیت مداوم هنگام کار یا رانندگی طولانی از فشار بیضه‌ها جلوگیری می‌کند.
تقویت عضلات کف لگن و لگن	ورزش‌های سبک و مناسب می‌تواند از احتقان و درد ناشی از ضعف عضلات لگن پیشگیری کند.

کلام پایانی

درد بیضه می‌تواند زندگی روزمره و فعالیت‌های شما را تحت تاثیر قرار دهد و گاهی نشان‌دهنده بیماری‌های جدی باشد. این درد از پیچ‌خوردگی بیضه گرفته تا عفونت، واریکوسل یا انتقال درد از کلیه و ستون فقرات می‌تواند متغیر باشد. تشخیص دقیق علت آن اهمیت بسیار زیادی دارد. پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، کلید حفظ سلامت بیضه‌ها و جلوگیری از عوارض جدی است. اگر به دنبال مشاوره تخصصی، تشخیص سریع و درمان موثر هستید. دکتر محمدرضا جعفری با سال‌ها تجربه در زمینه اورولوژی و استفاده از جدیدترین روش‌های درمانی آماده است تا با بررسی کامل، بهترین برنامه درمانی را برای شما ارائه دهد. با مراجعه به دکتر جعفری درد بیضه شما در مدت زمانی کوتاه درمان خواهد شد. همین حالا برای مشاوره و تعیین وقت اقدام کنید و سلامت خود را جدی بگیرید.

سوالات متداول