نوار مثانه یکی از کاربردی‌ترین آزمایش‌ها برای مشکلات ادراری است که به عنوان یک ابزار تشخیصی مفید در تشخیص و بررسی اختلالات سیستم ادراری استفاده می‌شود. اطلاعات حاصل از این تست می‌تواند به پزشک در تشخیص بیماری‌های مثانه و پیشنهاد درمان مناسب کمک کند. 

نوار مثانه چیست؟ 

نوار مثانه (Urodynamic testing)، فرایندی تشخیصی است که عملکرد مثانه و ادرار را در سیستم ادراری بررسی می‌کند. این تست به منظور تشخیص و تحلیل مشکلاتی مانند: نارسایی و التهاب مثانه، نشتی ادرار، اختلالات جریان ادرار و اختلالات تحریک مثانه انجام می‌شود. تست اورودینامیک شامل اندازه‌گیری‌هایی مانند حجم ادرار، فشار داخل مثانه، جریان ادرار و فعالیت عضلات مثانه است. 

در فرایند تست یورودینامیک، بیمار به طور معمول در موقعیت نشسته قرار می‌گیرد و یک کاتتر (سوند) وارد مثانه می‌شود. سپس ادرار به طور طبیعی در مثانه تولید می‌شود و تغییرات فشار داخل مثانه و جریان ادرار ثبت می‌شود. در برخی موارد، ممکن است مشکلات تحریک مثانه با استفاده از تحریک خارجی مانند الکترودها نیز بررسی شود. 

کاربرد نوار مثانه 

تست یورودینامیک، کاربردهای متنوعی در تشخیص و بررسی اختلالات سیستم ادراری دارد. در ادامه به برخی از کاربردهای اصلی این تست اشاره می‌کنیم که عبارت‌اند از: 

• تشخیص نارسایی مثانه: تست یورودینامیک به پزشک کمک می‌کند تا نارسایی مثانه را تشخیص داده و شدت آن را ارزیابی کند. این اختلالات، شامل نارسایی عضلات مثانه، ناتوانی مثانه در نگهداری ادرار و کاهش ظرفیت مثانه می‌شود. 
• تشخیص نشتی ادرار: با انجام تست نوار مثانه، میزان نشتی ادرار و زمانی که نشتی رخ می‌دهد قابل ارزیابی است. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا علت نشتی را تعیین کند و برنامه درمانی مناسب برای آن اتخاذ کند. 
• ارزیابی جریان ادرار: این آزمایش جریان ادرار و تغییرات آن را اندازه‌گیری می‌کند و نوار مثانه، اطلاعات مورد نیاز برای تشخیص و درمان مناسب را در اختیار پزشک قرار می‌دهد. 
• بررسی تحریک مثانه: آزمایش یورودینامیک، به بررسی و ارزیابی تحریک مثانه و واکنش آن به تحریک‌های خارجی مانند الکترودها کمک کند. این اطلاعات برای تشخیص اختلالات تحریکی مثانه و تعیین روش‌های درمانی، بسیار مفید است.

انواع آزمایش نوار مثانه

آزمایش یورودینامیک، روش‌های مختلفی و متنوعی دارد که برای ارزیابی عملکرد سیستم ادراری استفاده می‌شوند. در ادامه به برخی از انواع آزمایش‌های رایج آن اشاره می‌کنیم، این تست‌ها عبارت‌اند از: 

• تست سیستومتری: این تست برای اندازه‌گیری حجم مثانه و فشار داخلی آن استفاده می‌شود، مثانه با استفاده از یک سوند (کاتتر) پر می‌شود و حجم ادرار و فشار داخلی مثانه در این مدت، ثبت می‌شود. از این آزمایش برای تشخیص مشکلات عدم کنترل ادرار و تخلیه ادرار استفاده می‌شود. 
• تست فلومتری: این آزمایش به جهت اندازه‌گیری جریان ادرار به کمک یک فلومتر استفاده می‌شود و در طول آن، جریان ادرار و سرعت آن در طی مدت زمان مشخص ثبت می‌شود. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا اختلالات در جریان ادرار مانند آبسه جریانی، انسداد ادراری و اختلالات دیگر را تشخیص داده و توصیه‌های درمانی مناسب را ارائه کند. 
• تست پرولاپس: این تست برای تشخیص و بررسی پرولاپس مثانه و تحریک‌های مرتبط با آن، استفاده می‌شود. در این تست، مثانه با پر شدن به حالت پرولاپس می‌رسد و در این مدت، تغییرات فشار داخلی و جریان ادرار، ثبت می‌شود. 
• تست تحریکی: این تست‌ها شامل تحریک الکتریکی، تحریک مکانیکی و تحریک شیمیایی می‌شوند و برای بررسی تحریک‌های عضلانی و عصبی مثانه استفاده می‌شوند. توسط تست‌های تحریکی، واکنش مثانه به تحریک‌های خارجی بررسی و امکان اختلالات تحریکی مثانه تشخیص داده می‌شود. 

مزایای نوار مثانه

مجموعه آزمایش‌های نوار مثانه، اهمیت زیادی در ارزیابی و تشخیص اختلالات سیستم ادراری دارند که در ادامه به برخی از فواید انجام این تست‌ها اشاره می‌کنیم. مزایای تست یورودینامیک عبارت‌اند از: 

• تشخیص انواع مشکلات دستگاه ادراری: یورودینامیک به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلاتی مانند: نارسایی مثانه، نارسایی تخلیه، آبسه جریانی، انسداد ادراری، پرولاپس مثانه و اختلالات و نقص‌های سیستم ادراری را تشخیص دهد. 
• بررسی اثربخشی درمان: با استفاده از این آزمایش‌ها، اثربخشی درمان‌ها و تغییرات در عملکرد سیستم ادراری مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که در تعیین درمان مناسب و پیگیری برنامه درمانی بهتر کمک بسیاری می‌کنند. 
• بررسی عوامل عصبی و عضلانی: آزمایشات یورودینامیک، به پزشکان کمک کنند تا عوامل عصبی و عضلانی مرتبط با سیستم ادراری را بررسی کنند که این تست‌ها شامل: بررسی تحریک‌های عصبی و عضلانی، واکنش مثانه به تحریک‌های خارجی و تشخیص اختلالات تحریکی مثانه می‌شوند. 
• برنامه‌ریزی درمانی: پزشک براساس نتایج نوار مثانه، می‌شود برنامه‌های درمانی مخصوص برای هر فرد مانند: مشاوره درمانی، تمرینات عضلانی و نگهداری مثانه، داروها و در صورت لزوم روش‌های جراحی را تعیین کند.

عوارض احتمالی نوار مثانه

آزمایش‌ها و تست‌های نوار مثانه، به طور معمول به عنوان روش‌های ایمن و کم خطر برای ارزیابی سیستم ادراری در به حساب می‌آیند، با این حال، ممکن است برخی عوارض پس از انجام این تست‌ها رخ دهد که عبارت‌اند از: 

• عفونت ادراری: در برخی موارد، انجام تست‌های (Urodynamic testing)، موجب ایجاد عفونت ادراری شوند. این مسئله معمولاً در صورتی رخ می‌دهد که کاتترها برای پر کردن مثانه استفاده شوند. به عنوان پیشگیری، معمولاً پیش از انجام تست، از طریق تمیز کردن دقیق و ضدعفونی کردن وسایل استفاده شده، ریسک عفونت کاهش می‌یابد. 
• سوزش و درد: برخی از افراد ممکن است در حین انجام تست‌های یورودینامیک، در یا سوزش را تجربه کنند. این علائم معمولاً کوتاه مدت است و پس از اتمام تست، برطرف می‌شود. 
• خونریزی: در مواردی، ممکن است بر اثر تماس سوند با دیواره مثانه یالوله‌های ادراری، خونریزی رخ دهد که این عوارض معمولاً به طور طبیعی و به میزان کم رخ می‌دهند و خودبخود بهبود می‌یابند. 
• تکرر ادرار و درد: احتمال دارد افراد، پس از انجام تست‌های یورودینامیک تکرر ادرار بگیرند معمولا این علائم، به طور موقتی است و اصولا چند روز بعد از تست بهبود می‌یابند.

کلام پایانی 

نوار مثانه از اهمیت بالایی در ارزیابی و تشخیص اختلالات سیستم ادراری برخوردار است و به تشخیص درست برای مشکلاتی مانند: نارسایی مثانه، آبسه جریانی ادراری و… کمک می‌کند. علاوه بر این، تست‌های یورودینامیک در بررسی اثربخشی درمان، برنامه‌ریزی درمانی و… مفید هستند. با این حال، ممکن است برخی عوارض احتمالی مانند: عفونت ادراری، درد، سوزش و… را به همراه داشته باشند.

سوالات متداول