روش‌های کمک باروری یا ART به روش‌های درمانی و فرآیندی گفته می‌شوند که باعث رفع اختلالات در قابلیت باروری افراد می‌شوند. تکنیک‌های کمک باروری شامل دست‌کاری تخمک‌ها، اسپرم یا جنین برای افزایش احتمال باروری می‌شوند. ناباروری بیماری است که افراد قابلیت باروری خود را از دست می‌دهند. در ادامه مقاله به توضیح انواع ناباروری، نرخ موفقیت درمان‌های ناباروری، مزایا و خطرات روش‌های کمک باروری خواهیم پرداخت.

کمک باروری چیست؟

کمک باروری به مجموعه‌ای از روش‌ها و تکنیک‌های پزشکی گفته می‌شود که به زوج‌هایی که با مشکلات باروری مواجه هستند، کمک می‌کند تا شانس بارداری را افزایش دهند. این روش‌ها شامل تکنیک‌هایی مانند تلقیح داخل رحمی (IUI)، لقاح خارج رحمی (IVF)، تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) و سایر روش‌های نوین می‌شود. کمک باروری با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته و مشاوره‌های تخصصی، به تشخیص و درمان علل ناباروری پرداخته و به زوج‌ها کمک می‌کند تا به آرزوی خود برای داشتن فرزند دست یابند.

دلایل ایجاد ناباروری

نازایی می‌تواند به دلایل متعددی در زنان و مردان بروز کند. در زنان، علل رایج شامل مشکلات تخمک‌گذاری مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، انسداد یا آسیب به لوله‌های فالوپ، آندومتریوز، و مشکلات رحم است. عوامل شایعی که می‌توانند ناباروری در مردان را ایجاد کنند شامل تعداد کم اسپرم، مشکلات حرکتی اسپرم، و ناهنجاری‌های ساختاری یا عملکردی دستگاه تناسلی است. عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر، سبک زندگی ناسالم شامل تغذیه نامناسب، مصرف الکل و دخانیات، و استرس نیز می‌توانند بر باروری تأثیر منفی بگذارند. در برخی موارد، نازایی به دلایل ناشناخته یا ترکیبی از عوامل مختلف بروز می‌کند.

انواع روش‌های کمک باروری

انواع روش‌های کمک باروری شامل تکنیک‌های متعددی است که به زوج‌های نابارور کمک می‌کند تا شانس بارداری را افزایش دهند. این روش‌ها بسته به شرایط خاص هر زوج و تشخیص پزشکان، می‌توانند به طور مجزا یا ترکیبی استفاده شوند تا بهترین نتایج ممکن برای بارداری حاصل شود. در ادامه به توضیح مهم‌ترین این روش‌ها می‌پردازیم.

همچنین درمورد تقویت اسپرم و بهبود باروری، بخوانید!

تلقیح داخل رحمی (IUI)

تلقیح داخل رحمی یا IUI، یک روش ساده و کم تهاجمی است که در آن اسپرم‌های شسته شده و متمرکز شده به طور مستقیم به داخل رحم زن تزریق می‌شود. این روش معمولاً برای زوج‌هایی استفاده می‌شود که مشکلاتی مانند تعداد کم اسپرم یا مشکلات حرکتی اسپرم دارند. IUI در زمان تخمک‌گذاری زن انجام می‌شود تا احتمال برخورد اسپرم و تخمک افزایش یابد.

لقاح خارج رحمی (IVF)

لقاح خارج رحمی یا IVF، یکی از پیچیده‌ترین و مؤثرترین روش‌های کمک باروری است. در این روش، تخمک‌ها از تخمدان زن برداشت شده و در آزمایشگاه با اسپرم لقاح داده می‌شوند. سپس جنین‌های حاصل به رحم زن منتقل می‌شوند. IVF برای زوج‌هایی که مشکلات جدی باروری دارند، مانند انسداد لوله‌های فالوپ یا نازایی ناشی از عوامل نامشخص، مناسب است.

تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)

ICSI یک تکنیک پیشرفته است که معمولاً در کنار IVF استفاده می‌شود. در این روش، یک اسپرم به طور مستقیم به داخل سیتوپلاسم تخمک تزریق می‌شود. ICSI برای زوج‌هایی که مشکلات شدید اسپرم مانند تعداد بسیار کم یا ضعف حرکتی اسپرم دارند، بسیار مفید است.

انتقال جنین منجمد (FET)

انتقال جنین منجمد یا FET شامل استفاده از جنین‌های منجمد شده در دوره‌های قبلی IVF است. این روش به زوج‌ها اجازه می‌دهد که جنین‌های منجمد شده را در چرخه‌های بعدی باروری استفاده کنند بدون نیاز به برداشت مجدد تخمک. FET می‌تواند هزینه و زمان کمتری نسبت به چرخه‌های جدید IVF داشته باشد.

لقاح درون تنی (GIFT)

در روش GIFT، تخمک‌ها و اسپرم‌ها به طور مستقیم به لوله‌های فالوپ زن منتقل می‌شوند تا لقاح به طور طبیعی در داخل بدن صورت گیرد. از این روش کمتر از IVF استفاده می‌شود و برای زوج‌هایی مناسب است که لوله‌های فالوپ سالم دارند.

انتقال زیگوت به لوله فالوپ (ZIFT)

روش ZIFT مشابه GIFT است، با این تفاوت که لقاح در آزمایشگاه انجام می‌شود و زیگوت (تخمک لقاح یافته) به لوله فالوپ زن منتقل می‌شود. این روش نیز کمتر رایج است و معمولاً زمانی استفاده می‌شود که مشکلات لوله‌های فالوپ وجود نداشته باشد.

داروهای تحریک تخمک‌گذاری

داروهای تحریک تخمک‌گذاری مانند کلومیفن سیترات یا گنادوتروپین‌ها می‌توانند به زنان کمک کنند تا تخمک‌های بیشتری تولید کنند. این داروها معمولاً در ترکیب با سایر روش‌های کمک باروری استفاده می‌شوند تا شانس بارداری افزایش یابد.

اهدا تخمک یا اسپرم

در مواردی که یکی از زوج‌ها قادر به تولید تخمک یا اسپرم سالم نیست، می‌توان از تخمک یا اسپرم اهدایی استفاده کرد. این روش‌ها به زوج‌ها کمک می‌کند تا با استفاده از سلول‌های جنسی اهدایی به بارداری دست یابند.

رحم جایگزین (Surrogacy)

در روش رحم جایگزین، جنین حاصل از تخمک و اسپرم زوجین در رحم یک زن جایگزین (سورگیت) کاشته می‌شود. این روش برای زوج‌هایی مناسب است که زن قادر به حمل بارداری نیست.

مراقبت‌های قبل از کمک باروری

مراقبت‌های قبل از کمک باروری شامل تمریناتی می‌شود که احتمال تاثیر گذاری روش‌های کمک باروری را بهبود می‌بخشد. این تمرینات شامل تغییر رژیم غذایی مانند استفاده از مکمل‌‌ها و خودداری از مصرف الکل و کافئین می‌شوند. همچنین این تمرینات شامل فعالیت‌های بدنی روزمره و ترک سیگار نیز می‌شوند.

کلام پایانی

روش‌های کمک باروری نقش حیاتی در کمک به زوج‌هایی که با چالش‌های نازایی مواجه هستند، ایفا می‌کنند. از تلقیح داخل رحمی (IUI) و لقاح خارج رحمی (IVF) گرفته تا روش‌های پیشرفته‌تری مانند تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) و انتقال جنین منجمد (FET)، هر یک از این تکنیک‌ها به افزایش شانس بارداری و تحقق رویای داشتن فرزند کمک می‌کنند. با پیشرفت‌های مداوم در علم و تکنولوژی، این روش‌ها همچنان بهبود یافته و نتایج بهتری ارائه می‌دهند. برای زوج‌هایی که در مسیر درمان نازایی هستند، آگاهی از این روش‌ها و مشاوره با متخصصین باروری می‌تواند اولین قدم مهم به سوی موفقیت و خوشبختی باشد.