عمل پیوند کلیه شامل جراحی و جایگزین کردن کلیه پیوندی سالم با کلیه از کار افتاده است. کلیه‌ها اعضای لوبیا شکلی هستند که زیر قفسه سینه و در دو طرف ستون فقرات قرار دارند. هرکدام از کلیه‌ها به اندازه یک مشت هستند. کاربرد اصلی کلیه‌ها جداسازی و دفع مواد معدنی و مایعات اضافه از طریق ادرار است.

چه زمانی کلیه نیاز به پیوند دارد؟

زمانی که کلیه‌ها قابلیت فیلتر کردن را از دست می‌دهند، مایعات مواد اضافی در بدن تجمع می‌کنند که می‌توانند باعث افزایش فشار خون و از کار افتادن کلیه‌ها شوند. مراحل آخر مشکلات کلیوی زمانی رخ می‌دهند که کلیه‌ها ۹۰ درصد کارکرد خود را از دست می‌دهند. دلایل رایج مشکلات کلیوی شامل موارد زیر هستند:

• دیابت
• فشار خون بالا
• گلومرولونفریت مزمن
• بیماری کلیه پلی‌کیستیک

افراد با مشکلات کلیوی حاد نیاز به استخراج مواد اضافی و سمی از خون خود دارند. این استخراج توسط دستگاه دیالیز یا عمل پیوند‌کلیه انجام می‌شود.

دلایل انجام پیوند‌کلیه

پیوند‌کلیه زمانی انجام می‌شود که کلیه‌ها کارکرد خود را از دست داده باشند. عمل پیوند‌کلیه جایگزین مناسبی برای دیالیز است و می‌تواند بیماری‌های مزمن کلیوی را درمان کند و عمر طولانی‌تری به بیماران کلیوی ببخشد. عمل پیوند‌کلیه در مقایسه با دیالیز مزایای زیر را دارد:

• بهبود کیفیت زندگی
• کم کردن خطر مرگ
• محدودیت‌های رژیمی کمتر
• هزینه درمان کمتر

پیوند‌کلیه برای برخی افراد مزایای بیشتری نسبت به دیالیز دارد. اما برای افراد خاصی که بیماری کلیوی دارند پیوند‌کلیه می‌تواند خطرات بیشتری نسبت به دیالیز داشته باشد. شرایطی که باعث می‌شود شما واجد شرایط دریافت پیوند‌کلیه نباشید شامل موارد زیر هستند:

• سن بالا
• مشکلات شدید قلب
• سابقه سرطان
• زوال عقل یا بیماری‌های روانی
• استفاده از الکل یا داشتن اعتیاد به مواد مخدر

برای پیوند‌کلیه فقط یک کلیه اهدایی کافی است که این مورد می‌تواند افراد را برای اهدای کلیه تشویق کند. اگر گزینه‌ای برای اهدا موجود نباشد پزشک اسم شما را در لیست اهدا قرار داده و در صورت موجود شدن کلیه اهدایی به شما اطلاع داده می‌شود. زمان انتظار برای کلیه اهدایی به آزمایشات بررسی سازگاری کلیه اهدایی با بدن شما بستگی دارد. برخی افراد گزینه مناسب اهدایی را طی چند ماه دریافت می‌کنند و برای افراد دیگر پیدا شدن کلیه اهدایی می‌تواند سال‌ها طول بکشد.

همچنین درمورد شایع ترین بیماری‌های کلیوی، بخوانید!

خطرات پیوند کلیه

پیوند‌کلیه می‌تواند مشکلات جدی کلیوی و از کار افتادن کلیه را درمان کند؛ اما در برخی موارد احتمال دارد مشکلات کلیوی پس از پیوند دوباره ظاهر شوند. خطرات پیوند‌کلیه شامل ناسازگار بودن کلیه اهدایی با بدن بیمار هستند. همچنین از دیگر خطرات پیوند‌‌کلیه می‌توان به عوارض جانبی داروهای سازگار کننده بدن با کلیه اهدایی اشاره کرد. این داروهای سازگار کننده به بدن برای دفع نکردن کلیه اهدایی کمک می‌کنند. تصمیم اینکه کلیه اهدایی برای شما مناسب است یا خیر به بررسی‌های دقیقی نیاز دارد که پزشک با آزمایشات مختلف و بررسی مزایا و خطرات پیوند تصمیم گیری می‌کند. همچنین پزشک در مورد خطرات و مزایای پیوند با شما و خانواده شما مشورت می‌کند.

عوارض پیوندکلیه

پیوند‌کلیه مانند روش‌های درمانی دیگر می‌تواند عوارضی نیز داشته باشد که این عوارض می‌توانند خفیف یا شدید باشند. این عوارض شامل موارد زیر هستند:

• لخته خون یا خون ریزی
• نشت کردن مایعات از محل جراحی
• عفونت
• دفع و رد کردن کلیه پیوندی توسط بدن
• عفونت یا ضایعه سرطانی که می‌تواند از کلیه پیوندی به بدن بیمار منتقل شود
• مرگ، حمله قلبی و سکته

روش‌های درمانی عوارض پیوند کلیه

معمولاً بعد از پیوند‌کلیه پزشک برای شما داروهای را تجویز می‌کند که این داروها از دفع و رد کردن کلیه پیوندی توسط بدن شما جلوگیری می‌کنند. همچنین این داروها می‌توانند عوارضی نیز داشته باشد. عوارض احتمالی این داروها شامل موارد زیر هستند:

• پوکی و آسیب به استخوان
• دیابت
• ریزش مو
• فشار خون بالا
• کلسترول بالا
• افزایش خطر ابتلا به سرطان
• عفونت
• پف کردگی پوست
• اضافه وزن
• آکنه پوستی

پیوند کلیه چگونه انجام می‌شود؟

پیوند‌کلیه با بیهوشی کامل انجام می‌شود. حین جراحی پیوند‌کلیه تیم جراحی ریتم قلب، فشار خون و میزان اکسیژن خون را زیر نظر می‌گیرند. سپس جراح برشی در پایین شکم ایجاد کرده و کلیه آسیب دیده را خارج کرده و کلیه پیوندی را جای‌گذاری می‌کند. در مرحله بعد رگ‌های متصل به کلیه پیوندی به رگ‌های زیر شکم متصل شده و در مرحله بعد حالب به مثانه متصل می‌شود. در حین جراحی پیوند اگر کلیه‌های شخص سنگ ساز یا عفونی باشد هر دو کلیه پیوند زده می‌شوند.

همچنین درمورد سرطان کلیه، بخوانید!

بهبودی پس از پیوند کلیه

پس از پایان روند جراحی کلیه شما امکان دارد بین ۲ روز تا یک هفته در بیمارستان بستری شوید. تیم پزشکی شرایط شما را پس از جراحی بررسی کرده تا از وجود مشکلات احتمالی پیشگیری کنند. در صورت موفق بودن عمل جراحی کلیه پیوندی؛ مانند کلیه سالم ادرار تولید می‌کند. به طور معمول کارکرد کلیه پیوندی بلافاصله پس از جراحی شروع می‌شود، اما در برخی موارد شروع کارکرد کلیه پیوندی می‌تواند چند روز طول بکشد و شما تا شروع کارکرد کلیه پیوندی دیالیز دریافت خواهید کرد. در دوره بهبودی پس از جراحی وجود درد و سوزش در محل پیوند عادی است. اکثر بیمارانی که پیوند‌کلیه انجام داده‌اند می‌توانند پس از ۸ هفته به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهند. در دوران بهبودی از انجام فعالیت‌های سنگین و فعالیت‌های ورزشی خودداری کنید.

پس از پیوند موفقیت آمیز کلیه، کلیه پیوندی شروع به فیلتر کردن خون می‌کند و بیمار دیگر نیازی به دیالیز ندارد. برای پیشگیری از رد شدن کلیه توسط بدن، شما به داروهایی نیاز خواهید داشت که سیستم ایمنی بدن را به طور موقت از کار بیندازند. به دلیل اینکه این داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، بدن شما را نسبت به عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کنند، پزشک می‌تواند برای شما داروهای ضد باکتری، ضد ویروس و ضد قارچ تجویز کند. استفاده منظم و به وقت داروهای تجویز شده توسط پزشک بسیار مهم است. فراموش کردن مصرف دارو می‌تواند منجر به رد شدن و دفع کلیه پیوندی توسط بدن شود.

کلام پایانی

همان‌طور که گفته شد، عمل پیوند‌کلیه می‌تواند عوارضی نیز داشته باشد، در صورتی که پس از پیوند هریک از عوارض گفته شده را تجربه کردید حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. در دوره بهبودی پس از پیوند‌کلیه حتماً چکاپ‌های تجویز شده توسط پزشک را انجام دهید تا از احتمال وجود مشکلات دیگر پس از پیوند‌کلیه باخبر شوید.