پروستات، غده‌ای به اندازه یک گردو است که در زیر مثانه قرار دارد و بخشی از دستگاه تناسلی مردان محسوب می‌شود. این غده نقش مهمی در تولید اسپرم و مایع منی ایفا می‌کند. با افزایش سن، اندازه پروستات معمولاً بزرگ‌تر می‌شود، اما این بزرگ شدن همیشه به معنای وجود مشکل نیست. با این حال، بزرگ شدن بیش از حد پروستات می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند اختلال در ادرار شود؛ بنابراین، دانستن ابعاد طبیعی پروستات و مراقبت از سلامت آن اهمیت زیادی دارد.

اندازه طبیعی پروستات و حجم پروستات سالم چقدر است؟ 

اندازه طبیعی پروستات در افراد بالغ حدود 25 گرم و ابعاد آن تقریباً 4×3×2 سانتی‌متر است. البته، این ابعاد می‌تواند در افراد مختلف کمی متفاوت باشد. با افزایش سن، پروستات بزرگ شده و وزن آن تا 80 گرم افزایش پیدا می‌کند. لازم است بدانیم که بزرگ شدن پروستات همیشه به معنای وجود مشکل نیست. پزشک با بررسی علائم، انجام معاینات فیزیکی و آزمایش‌های مختلف، می‌تواند به طور دقیق وضعیت پروستات را ارزیابی کند و در صورت نیاز درمان مناسب را تجویز کند.

محاسبه حجم و اندازه طبیعی پروستات

برای تعیین دقیق حجم و اندازه پروستات، پزشک از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی ترانس رکتال استفاده می‌کند. در این روش، یک مبدل کوچک از طریق راست روده وارد بدن شده و تصاویری از پروستات تهیه می‌کند. سپس با استفاده از نرم‌افزارهای مخصوص، حجم پروستات با دقت بالایی محاسبه می‌شود. اندازه طبیعی پروستات در افراد بالغ حدود 20 تا 30 میلی‌لیتر است، اما این اندازه می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد و با افزایش سن نیز تغییر کند. لازم است بدانیم که بزرگ شدن پروستات همیشه به معنای بیماری نیست و می‌تواند به دلایل مختلفی مانند افزایش سن یا تغییرات هورمونی رخ دهد؛ بنابراین، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های لازم ضروری است.

اندازه گیری پروستات با روش TAUS

روش TAUS یا اولتراسوند ترانس‌آبدومینال یکی از روش‌های تصویربرداری از پروستات است که در آن، مبدل سونوگرافی روی شکم قرار می‌گیرد و امواج صوتی به داخل بدن ارسال می‌شود. این امواج پس از برخورد با پروستات بازتاب شده و دستگاه سونوگرافی تصاویری از آن ایجاد می‌کند. با استفاده از این تصاویر، پزشک می‌تواند اندازه تقریبی پروستات را تخمین بزند.

اندازه‌گیری پروستات با روش ام آر آی

ام آر آی پروستات یک روش تصویربرداری دقیق و غیرتهاجمی است که از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویر با جزئیات بالا از پروستات استفاده می‌کند. در این روش، بیمار در داخل دستگاه ام آر آی قرار می‌گیرد و با استفاده از یک ماده حاجب خاص، تصاویر دقیق‌تری از پروستات به دست می‌آید. ام آر آی پروستات می‌تواند اندازه، شکل، بافت و هرگونه ناهنجاری در پروستات را به وضوح نشان دهد. این روش به ویژه برای تشخیص زودهنگام سرطان پروستات، ارزیابی گسترش تومور و برنامه‌ریزی برای درمان بسیار مفید است. ام آر آی پروستات به دلیل دقت بالا و توانایی در تشخیص دقیق‌تر تغییرات در بافت پروستات، نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی ترانس رکتال، به عنوان یک روش پیشرفته‌تر محسوب می‌شود.

تست PSA آزمایش پروستات در مردان

آزمایش PSA نوعی آزمایش خون است که برای بررسی سطح آنتی‌ژن اختصاصی پروستات در خون انجام می‌شود. PSA پروتئینی است که به طور طبیعی توسط سلول‌های پروستات تولید می‌شود. افزایش سطح PSA در خون می‌تواند نشانه‌ای از بزرگ شدن پروستات، التهاب یا حتی سرطان پروستات باشد. با این حال، افزایش سطح PSA همیشه به معنای وجود سرطان نیست و عوامل دیگری مانند عفونت یا بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات نیز می‌توانند باعث افزایش آن شوند.

بیماری‌هایی که باعث تغیر اندازه پروستات می‌شوند

بیماری‌های مختلفی می‌توانند باعث تغییر اندازه طبیعی پروستات شوند. شایع‌ترین علت بزرگ شدن پروستات، بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات (BPH) است که با افزایش سن رخ می‌دهد و به تدریج باعث فشار بر مجرای ادرار می‌شود. علاوه بر BPH، سرطان پروستات نیز می‌تواند باعث بزرگ شدن پروستات شود. همچنین، التهاب پروستات حاد یا مزمن نیز می‌تواند اندازه و عملکرد پروستات را تحت تاثیر قرار دهد. برخی عفونت‌ها، بیماری‌های خود ایمنی و حتی برخی داروها نیز می‌توانند به عنوان عوامل ثانویه در تغییر اندازه پروستات نقش داشته باشند. برای تشخیص دقیق علت تغییر اندازه پروستات، لازم است به پزشک مراجعه کرده و آزمایشات لازم مانند آزمایش خون PSA، سونوگرافی و در صورت نیاز، بیوپسی انجام شود. در ادامه به بررسی بیماری‌های دیگری که باعث تغییر اندازه پروستات می‌شوند خواهیم پرداخت.

بیماری‌های ژنتیکی

برخی از انواع بیماری‌های پروستات، به ویژه سرطان پروستات، امکان دارد تحت تاثیر عوامل ژنتیکی قرار بگیرند. به عبارت دیگر، تغییرات در ژن‌ها می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. اما این به این معنا نیست که همه بیماری‌های پروستات ارثی هستند یا اینکه همه افرادی که در خانواده‌شان سابقه بیماری پروستات دارند، به این بیماری مبتلا خواهند شد.

دیابت

اگرچه دیابت به طور مستقیم باعث بزرگ شدن یا کوچک شدن پروستات نمی‌شود، اما می‌تواند به طور غیرمستقیم بر سلامت پروستات تاثیر بگذارد. برخی از این تاثیرات عبارت‌اند از:

• آسیب به اعصاب: دیابت می‌تواند به اعصاب اطراف مثانه و پروستات آسیب برساند. این آسیب‌ها باعث مشکلات ادراری مانند دشواری در شروع ادرار، نیاز مکرر به ادرار کردن و بی‌اختیاری ادرار می‌شوند.
• ضعف سیستم ایمنی: افراد مبتلا به دیابت معمولاً سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند. ضعف سیستم ایمنی می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های پروستات را افزایش دهد.
• مشکلات گردش خون: دیابت می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب برساند و جریان خون را کاهش دهد. این امر می‌تواند به پروستات نیز آسیب برساند.

پروستاتیت

پروستاتیت و بزرگ شدن پروستات دو بیماری مجزا هستند. پروستاتیت به التهاب غده پروستات گفته می‌شود که اغلب به دلیل عفونت ایجاد می‌شود و با علائمی مانند درد لگن، مشکل در ادرار کردن و تب همراه است. از سوی دیگر، بزرگ شدن پروستات (BPH) به افزایش تدریجی اندازه پروستات به دلایل غیرسرطانی گفته می‌شود و معمولاً با علائمی مانند تکرر ادرار، مشکل در شروع ادرار و احساس تخلیه ناقص مثانه همراه است. هرچند هر دو بیماری می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند و تشخیص بین آن‌ها اهمیت دارد، اما علل، درمان‌ها و علائم آن‌ها متفاوت هستند.

اضافه وزن شدید

چاقی به‌عنوان یک عامل خطر شناخته شده برای بسیاری از بیماری‌ها، از جمله بیماری‌های پروستات، مطرح است. مطالعات نشان می‌دهند که افراد دارای اضافه وزن یا چاقی، به ویژه در سنین بالاتر، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان خوش‌خیم پروستات (BPH) هستند.

درمان بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات با جراحی TURP

همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره شد، بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات (BPH) می‌تواند باعث مشکلات ادراری متعددی شود. در مواردی که دارو درمانی و روش‌های غیر جراحی موثر نباشند، پزشک روش جراحی را توصیه می‌کند. یکی از متداول‌ترین روش‌های جراحی برای درمان BPH، TURP یا ترانس‌یورتریال رزکسیون پروستات است.

در جراحی TURP، جراح با استفاده از یک ابزار مخصوص به نام رزکتوسکوپ، که از طریق مجرای ادرار وارد بدن می‌شود، بافت اضافی پروستات را برمی‌دارد. این روش نیازی به برش‌های بزرگ ندارد و معمولاً به صورت سرپایی یا با بستری کوتاه‌مدت انجام می‌شود.

ارتباط سرطان پروستات و اندازه طبیعی پروستات

بزرگ شدن پروستات می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله سرطان پروستات رخ دهد. اگرچه بزرگ شدن پروستات همیشه به معنای سرطان نیست، اما می‌تواند باعث علائمی مانند تکرر ادرار، مشکل در دفع ادرار و درد در ناحیه لگن شود. این علائم همچنین می‌توانند نشانه بیماری‌های دیگر پروستات باشند. برای تشخیص دقیق، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های لازم ضروری است. تشخیص زودهنگام سرطان پروستات، به ویژه در مراحل اولیه، اهمیت بسیار زیادی در موفقیت درمان دارد. عوامل مختلفی مانند سن، نژاد، سابقه خانوادگی و سبک زندگی بر خطر ابتلا به سرطان پروستات تاثیر می‌گذارند.

کلام پایانی

پروستات غده‌ای در دستگاه تناسلی مردان است که نقش مهمی در سیستم ادراری تناسلی دارد. بزرگ شدن پروستات، به ویژه در سنین بالا، یک مشکل شایع است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات (BPH) یا سرطان پروستات رخ دهد. پروستات بزرگ شده می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی مانند تکرر ادرار، مشکل در شروع ادرار، جریان ضعیف ادرار و احساس تخلیه ناقص مثانه شود. در برخی موارد، بزرگ شدن پروستات می‌تواند به دلیل سرطان باشد که در صورت تشخیص زودهنگام، قابل درمان است.