اختلال نعوظ چیست؟

اختلال نعوظ Erectile Dysfunction یا به اختصار ED نوعی ناتوانی جنسی در مردان است که به ناتوانی مداوم یا مکرر در رسیدن به نعوظ یا حفظ آن برای انجام رابطه جنسی کامل گفته می‌شود. این مشکل می‌تواند به‌طور موقتی یا دائمی بروز کند و بسته به علت آن، شدت و مدت آن نیز متفاوت است. نعوظ در نتیجه یک فرایند پیچیده فیزیکی و روانی اتفاق می‌افتد. تحریک جنسی باعث آزاد شدن سیگنال‌های عصبی از مغز به سمت اندام تناسلی می‌شود. این سیگنال‌ها موجب افزایش جریان خون به بافت‌های اسفنجی آلت شده اما اگر هر مرحله‌ای از این فرآیند مختل شود چه به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای، داروها، مشکلات روانی یا سبک زندگی ناسالم باعث می‌شود تا نعوظ به‌درستی اتفاق نیفتد. بسیاری از مردان، در سنین بالاتر، گهگاهی با مشکل نعوظ مواجه می‌شوند. اما زمانی که این مشکل به‌صورت مداوم یا تکرارشونده رخ دهد و باعث اختلال در رابطه جنسی یا کاهش اعتمادبه‌نفس شود، به‌عنوان یک اختلال پزشکی در نظر گرفته می‌شود و نیاز به بررسی و درمان دارد.

علائم اختلال نعوظ

اختلال نعوظ زمانی به‌عنوان یک مشکل پزشکی شناخته می‌شود که مرد به‌طور مداوم یا مکرر، نتواند عملکرد جنسی و طبیعی داشته باشد. این اختلال بسته به علت و شدت آن می‌تواند با علائم مختلفی همراه باشد. شایع‌ترین علامت اختلال نعوظ، ناتوانی در سفت شدن آلت تناسلی به اندازه‌ای است که امکان برقراری رابطه جنسی وجود نداشته باشد. این حالت در شروع رابطه یا حتی در مواجهه با تحریک جنسی نیز اتفاق خواهد افتاد. مهم‌ترین علائم اختلال نعوظ عبارتند از:

• ناتوانی در حفظ نعوظ در طول رابطه جنسی: برخی از مردان در شروع رابطه می‌توانند به نعوظ برسند، اما در طول رابطه، آلت تناسلی به‌سرعت شل می‌شود و نعوظ از بین می‌رود. این مشکل نیز می‌تواند باعث نارضایتی از رابطه و کاهش اعتماد به نفس شود.
• کاهش میل جنسی (لیبیدو): در مواردی که اختلال نعوظ با کاهش میل جنسی همراه است، می‌تواند این مشکل مربوط به هورمون‌ها (مانند کمبود تستوسترون)، افسردگی یا استرس مزمن باشد.
• اضطراب عملکرد جنسی: افرادی که تجربه‌های مکرر از شکست در نعوظ دارند، دچار اضطراب عملکرد جنسی شوند. این اضطراب می‌تواند خود باعث بدتر شدن وضعیت و ادامه‌دار شدن اختلال شود.
• مشکلات روابط زناشویی: اختلال نعوظ، به‌ویژه اگر درمان نشود، می‌تواند باعث تنش، دوری عاطفی یا سردی در روابط زوجین شود. برخی مردان از صحبت درباره این مشکل خجالت می‌کشند، که همین موضوع شرایط را پیچیده‌تر می‌کند.

علت عدم نعوظ چیست؟

برخی داروهای تجویزی توسط پزشک می‌توانند عارضه جانبی کاهش نعوظ را به همراه داشته باشند. مانند استفاده از داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد فشار خون و داروهای ضد اضطراب و خواب‌آور که تاثیر زیادی در اختلال در نعوظ دارند. همچنین یکی از شایع‌ترین دلایل عدم نعوظ. دیابت است که باعث آسیب به عروق خونی و اعصاب مسئول نعوظ می‌شود. برخی از مهم‌ترین علائم عدم نعوظ که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد شامل:

• فشار خون بالا (پرفشاری خون)
• بیماری قلبی و عروقی می‌توانند باعث کاهش جریان خون در بدن به‌ویژه ناحیه لگن و آلت شوند.
• کلسترول بالا و تصلب شرایین باعث سخت‌شدن رگ‌ها باعث کاهش خون‌رسانی به آلت تناسلی می‌شود.
• چاقی و اضافه‌وزن شدید با کاهش سطح تستوسترون و افزایش التهابات بدن، می‌تواند بر عملکرد جنسی تاثیر بگذارد.
• کمبود هورمون جنسی مردانه باعث کاهش میل جنسی و ضعف در نعوظ می‌شود.
• نارسایی کلیه یا کبد
• آسیب به نخاع یا اعصاب لگن
• جراحی پروستات یا روده بزرگ
• بیماری پلاک پیرونی (خم شدن آلت)
• سیگار کشیدن و مصرف الکل یا مواد مخدر
• کم‌تحرکی و بی‌تحرکی طولانی‌مدت
• استرس شغلی یا خانوادگی
• افسردگی یا اضطراب
• تجربه‌های جنسی منفی در گذشته
• مشکلات عاطفی یا ارتباطی با شریک جنسی

انواع اختلال نعوظ در مردان

دلایل مختلفی می تواند باعث ایجاد اختلال نعوظ در مردان شود به همین دلیل انواع متفاوتی از نعوظ نیز وجود دارند که در افراد بروز پیدا می‌کند. نوع اختلال نعوظ اگر به طور دقیق تشخیص داده نشود می‌تواند عوارض جبران ناپذیری را در زندگی فرد به همراه داشته باشد. اختلال نعوظ به دسته تقسیم می‌شود که شامل:

اختلال نعوظ عصبی

نعوظ عصبی یعنی مشکل در ایجاد یا حفظ نعوظ که به دلیل مشکلات در سیستم عصبی رخ می‌دهد. سیستم عصبی نقش کلیدی در کنترل نعوظ دارد. زیرا سیگنال‌های عصبی از مغز و نخاع به آلت تناسلی ارسال می‌شوند تا فرآیند نعوظ شروع و حفظ شود. در این نوع اختلال، به دلیل آسیب، بیماری یا اختلال در اعصاب محیطی یا مرکزی، پیام‌های عصبی به درستی به آلت منتقل نمی‌شوند. علل این نوع از نعوظ شامل:

• بیماری‌های عصبی مانند ام‌اس (MS)، پارکینسون، سکته مغزی.
• آسیب نخاع، جراحی‌های پروستات، ستون فقرات یا لگن که به اعصاب آسیب می‌زنند.
• دیابت به دلیل نوروپاتی محیطی (آسیب عصبی).
• تومورها یا فشار روی اعصاب در ناحیه لگن یا نخاع.
• عفونت‌ها و التهاب‌های عصبی.

نعوظ هورمونی

نعوظ هورمونی به معنای نقش هورمون‌ها در ایجاد و حفظ نعوظ است. هورمون‌ها بخش مهمی از فرآیند نعوظ هستند و کمبود یا اختلال در آنها می‌تواند باعث مشکلات نعوظ شود. هورمون‌ها باعث تقویت عملکرد اعصاب، افزایش تولید نیتریک اکساید (که عروق را گشاد می‌کند) و حفظ سلامت بافت‌های آلت می‌شوند. کمبود یا اختلال در این هورمون‌ها می‌تواند باعث کاهش جریان خون، کاهش حساسیت عصبی و ضعف عضلات آلت شود. تستوسترون اصلی‌ترین هورمون جنسی مردانه که در بیضه‌ها است که نقش مهمی در حفظ میل جنسی (لیبیدو) و عملکرد نعوظ دارد. تستوسترون به حفظ سلامت عروق آلت و عملکرد اعصاب کمک می‌کند. هورمون‌های دیگر که در اختلال نعوظ نقش دارند شامل:

• پرولاکتین: افزایش زیاد این هورمون (هایپرپرولاکتینمی) می‌تواند باعث کاهش تستوسترون و اختلال نعوظ شود.
• هورمون‌های تیروئید: اختلالات تیروئیدی (کم‌کاری یا پرکاری تیروئید) ممکن است روی نعوظ اثر منفی بگذارند.
• LH و FSH: این هورمون‌ها نقش تنظیمی در تولید تستوسترون دارند.
• استروژن: در تعادل با تستوسترون اهمیت دارد و افزایش بیش از حد آن ممکن است مشکل‌ساز باشد.

نعوظ روانی

نعوظ روانی ناشی از تحریک ذهنی (مثل خیال‌پردازی، نگاه به تصاویر جنسی، صحبت‌های تحریک‌کننده) است. در این نوع نعوظ، سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) نقش اصلی را ایفا می‌کند و سیگنال‌ها از مغز به اعصاب آلت فرستاده می‌شود و باعث انبساط عروق و ورود خون به آلت می‌گردد. نعوظ روانی معمولا در صبح‌ها یا هنگام خواب (نعوظ صبحگاهی) دیده می‌شود و ممکن است در موقعیت‌هایی که تحریک فیزیکی وجود ندارد، اما تحریک ذهنی یا هیجانی هست، رخ دهد. وجود نعوظ روانی نشان‌دهنده سالم بودن عملکرد سیستم عصبی مرکزی و عروقی است. 

راه‌های تشخیص اختلال نعوظ

راه‌های تشخیص اختلال نعوظ (Erectile Dysfunction یا ED) معمولا شامل ترکیبی از ارزیابی‌های پزشکی، فیزیکی و روان‌شناختی است. پزشک از بیمار درباره علائم، مدت زمان مشکل، شدت اختلال نعوظ و علائم دیگر سوالاتی می‌کند تا بهتر بتواند مشکل را شناسایی کند. سپس با معاینه فیزیکی دستگاه تناسلی و عروق مربوط به آن را بررسی می‌کند. ارزیابی علائم بیماری‌های زمینه‌ای مثل بیماری‌های عروقی یا آسیب‌های عصبی و اندازه‌گیری فشار خون و معاینات قلبی برای شناسایی دقیق این مشکل ضروری هستند. برخی از مهم‌ترین راه‌های تشخیص اختلال نعوظ عبارتند از:

• آزمایش خون برای بررسی هورمون‌ها (مثلا سطح تستوسترون).
• بررسی قند خون برای تشخیص دیابت.
• تست چربی خون و عملکرد کلیه و کبد.
• در برخی موارد، آزمایش‌های خاص‌تر برای بررسی سلامت عروق.
• نوکتورنال پنیس تلگرام (NPT) برای بررسی نعوظ‌های خودبه‌خودی در شب هنگام خواب (اگر نعوظ شبانه طبیعی باشد، احتمالا مشکل روانی است).
• اولتراسوند داپلر اندازه گیری جریان خون در آلت تناسلی.
• تزریق دارو به آلت تناسلی برای ارزیابی واکنش عروقی.
• در صورت وجود علائم استرس، اضطراب یا افسردگی، ممکن است ارجاع به مشاوره روان‌شناسی یا روانپزشکی لازم باشد

بیشتر بخوانید: علت نعوظ صبگاهی مردان در خواب

تاثیر اختلال نعوظ بر روابط زوجین

اختلال نعوظ تاثیر عمیقی بر کیفیت و سلامت روابط زوجین دارد. وقتی مرد به‌دلیل مشکل نعوظ نتواند رابطه جنسی رضایت‌بخشی داشته باشد، احساس ناامنی، شرم و حتی کاهش اعتماد به نفس را تجربه می‌کند. این احساسات می‌توانند باعث دوری عاطفی و کاهش صمیمیت بین همسران شوند. از سوی دیگر، شریک زندگی نیز دچار سردرگمی، احساس طردشدگی یا نگرانی می‌شود که این مسائل به مرور زمان منجر به بروز تنش‌ها و اختلافات در رابطه خواهد شد. در بسیاری از موارد، اختلال نعوظ می‌تواند چرخه‌ای از استرس و اضطراب را ایجاد کند که نه تنها مشکل نعوظ را تشدید می‌کند بلکه فضای عاطفی رابطه را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین، درمان به موقع و مشاوره تخصصی می‌تواند نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت عاطفی و جنسی زوج‌ها داشته باشد و به بازسازی صمیمیت و رضایت مشترک کمک کند.

روش‌های درمان اختلال نعوظ 

درمان اختلال نعوظ بستگی به علت زمینه‌ای دارد و معمولا ترکیبی از روش‌های دارویی، روان‌درمانی، تغییر سبک زندگی و در موارد خاص جراحی است. کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون، کلسترول بالا، ورزش منظم و کاهش استرس می‌تواند تاثیر زیادی در درمان اختلال نعوظ داشته باشد. برخی از مهم‌ترین روش‌های درمان اختلال نعوظ عبارتند از:

دارو درمانی اختلال نعوظ

دارو درمانی زمانی استفاده می‌شود که داروهای خوراکی به درمان پاسخ ندهند. این روش می‌تواند عوارضی مثل درد یا کبودی را به همراه داشته باشد. این داروها باعث افزایش جریان خون به آلت تناسلی می‌شوند و به نعوظ کمک می‌کنند. مهم‌ترین داروهایی که برای درمان اختلال نعوظ مورد استفاده قرار می‌گیرد شامل:

• سیلدنافیل (Viagra): حدود ۳۰-۶۰ دقیقه بعد از مصرف اثرگذاری آن انجام می‌شود و معمولا ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت قبل از رابطه جنسی باید مصرف شود. 
• تادالافیل (Cialis): ۳۰ دقیقه قبل از رابطه یا روزانه با دوز کم برای افراد خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. شروع اثر آن حدود ۳۰ دقیقه بعد از مصرف است.
• واردنافیل (Levitra, Staxyn): مشابه سیلدنافیل است اما ممکن است در برخی افراد موثرتر باشد. مدت زمان اثر آن نیز حدود ۴-۵ ساعت است.
• آوادنافیل (Stendra): سریع‌ترین دارو اختلال نعوظ است و کمتر از ۱۵ دقیقه اثرگذاری دارد.

درمان هورمونی اختلال نعوظ

درمان هورمونی اختلال نعوظ زمانی موثر است که علت اصلی، کمبود یا عدم تعادل هورمونی باشد و همیشه باید زیر نظر پزشک و پس از انجام آزمایش‌های لازم انجام شود. وقتی آزمایش خون نشان دهد سطح تستوسترون پایین‌تر از حد نرمال است (هیپوگنادیسم) و علائمی مانند کاهش میل جنسی، خستگی مفرط، کاهش توده عضلانی، افسردگی، و اختلال نعوظ وجود داشته باشد پزشک درمان هورمونی را برای اختلال نعوظ انجام خواهد داد. سایر اختلالات هورمونی مثل افزایش پرولاکتین یا اختلالات تیروئید نیز می‌توانند باعث ED شوند که درمان خاص خود را دارند. تزریق تستوسترون به صورت عضلانی است و معمولا هر ۲ تا ۴ هفته یکبار انجام می‌شود. چسب تستوسترون به صورت چسب پوستی روی بدن نصب می‌شود و هر روز یا هر چند روز یکبار تعویض می‌شود.

روان درمانی برای اختلال نعوظ

بسیاری از اختلالات نعوظ ناشی از عوامل روانی هستند. استرس، اضطراب عملکرد جنسی، افسردگی، مشکلات رابطه‌ای، ترس از شکست جنسی یا سابقه تروماهای جنسی می‌توانند باعث ایجاد یا تشدید ED شوند. گاهی اوقات حتی اختلالات فیزیکی با اضطراب و نگرانی‌های ذهنی همراه می‌شوند که چرخه معیوبی ایجاد می‌کند. درمان شناختی و رفتاری (CBT) یکی از موثرترین روش‌ها است و کمک می‌کند فرد شناخت‌های نادرست و ترس‌هایش را بشناسد و تغییر دهد. در صورت وجود مشکلات ارتباطی یا اختلافات زناشویی، مشاوره زوجین به بهبود رابطه و رفع مشکلات جنسی کمک می‌کند. درمان مبتنی بر هیپنوتراپی یا آرام‌سازی تکنیک‌هایی برای کاهش اضطراب و افزایش آرامش هستند. در درمان‌های روانکاوی یا گفتگو محور به بررسی ریشه‌های عمیق‌تر مشکلات روانی یا هیجانی می‌پردازدند که برای اختلالات پیچیده‌تر روانی کاربرد دارد.

جراحی برای درمان اختلال نعوظ

زمانی برای درمان اختلال نعوظ از روش جراحی استفاده می‌شود که اختلال نعوظ شدید و مقاوم به درمان‌های دارویی و غیرجراحی باشد. آسیب یا انسداد شدید عروق خونی که خون‌رسانی به آلت را مختل کرده باشد و بیماری‌های پیشرفته پروستات یا مشکلات آناتومیک خاص باعث می شوند تا پزشک جراحی را برای درمان انتخاب کند. استفاده از ایمپلنت‌های آلت تناسلی (Penile Implants) رایج‌ترین نوع جراحی در درمان ED شدید است. در این روش دستگاه‌های پروتزی که در داخل آلت قرار داده می‌شوند و باعث ایجاد نعوظ مصنوعی می‌شوند. در مواردی که اختلال نعوظ ناشی از انسداد یا آسیب عروق خونی باشد جراحی عروق آلت تناسلی باید انجام شود. معمولا برای مردان جوان‌تر و کسانی که آسیب محدود عروقی دارند توصیه می‌شود.

تاثیر سن بر اختلال نعوظ

با بالا رفتن سن، تغییرات طبیعی در بدن مردان از جمله کاهش سطح هورمون تستوسترون، کاهش انعطاف‌پذیری عروق خونی، و کاهش سرعت پاسخ عصبی بدن به تحریک جنسی رخ می‌دهد. این تغییرات باعث می‌شوند که رسیدن به نعوظ، حفظ آن یا میل جنسی نسبت به دوران جوانی سخت‌تر شود. طبق تحقیقات پزشکی، احتمال بروز اختلال نعوظ در مردان بالای ۴۰ سال افزایش می‌یابد و در سنین ۵۰ تا ۷۰ سالگی شیوع بیشتری دارد. اما این به این معنا نیست که همه مردان مسن دچار این مشکل می‌شوند. بسیاری از مردان با حفظ سلامت جسمی و روانی، در دهه‌های بالاتر زندگی نیز از عملکرد جنسی رضایت‌بخش برخوردارند. نکته کلیدی این است که افزایش سن به‌تنهایی عامل ایجاد اختلال نعوظ نیست، بلکه سن با افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون، بیماری قلبی و افسردگی همراه است که همه این موارد می‌توانند عملکرد جنسی را تحت‌تاثیر قرار دهند.

بیشتر بخوانید: درمان اختلال نعوظ با prp چگونه است؟

آیا اختلال نعوظ در زنان هم رخ می‌دهد؟

اگرچه اختلال نعوظ یک اصطلاح پزشکی مختص مردان است و به ناتوانی در رسیدن یا حفظ نعوظ اشاره دارد، اما زنان نیز می‌توانند دچار مشکلات مشابهی در عملکرد جنسی خود شوند. در زنان، معادل این مشکل به نام اختلال تحریک جنسی (Female Sexual Arousal Disorder) شناخته می‌شود. این اختلال زمانی مطرح می‌شود که زن در هنگام رابطه جنسی، تحریک جسمی یا روانی کافی را تجربه نکند؛ برای مثال، افزایش رطوبت واژن یا حساسیت جنسی کافی ایجاد نشود یا تمایل جنسی به شدت کاهش یافته باشد.

علل این اختلال در زنان، ترکیبی از عوامل روانی (مانند استرس، افسردگی، مشکلات عاطفی با شریک جنسی یا تجربه‌های منفی گذشته)، و جسمی (مانند تغییرات هورمونی در دوران یائسگی، کم‌کاری تیروئید، یا مصرف برخی داروها) هستند. همچنین سبک زندگی ناسالم، مانند مصرف سیگار، الکل، یا کم‌تحرکی می‌تواند در بروز این مشکل نقش داشته باشد و تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی جنسی و رضایت در روابط زناشویی بگذارد. خوشبختانه، اختلال تحریک جنسی در زنان کاملا قابل درمان است و روش‌های درمانی آن شامل مشاوره روان‌شناختی، آموزش جنسی، هورمون‌درمانی (در صورت نیاز)، و تغییر سبک زندگی است.

آیا اختلال نعوظ درمان قطعی دارد یا برگشت‌پذیر است؟

در بسیاری از موارد، اختلال نعوظ قابل درمان است، اما اینکه درمان آن قطعی باشد یا امکان عود و برگشت وجود داشته باشد، کاملاً به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. اگر این مشکل  ناشی از عوامل موقت، روانی یا سبک زندگی ناسالم باشد (مانند استرس، اضطراب، خستگی، یا مصرف الکل)، معمولا با اصلاح شرایط یا انجام روان‌درمانی، به‌طور کامل و بدون بازگشت درمان می‌شود. اما در مواردی که علت اختلال نعوظ فیزیکی یا مزمن است مانند دیابت، فشار خون بالا، تصلب شرایین، یا آسیب عصبی درمان باشد نیازمند مدیریت طولانی‌مدت دارد. در این شرایط، هدف اصلی درمان، کنترل بیماری زمینه‌ای و بهبود عملکرد جنسی است، نه لزوما درمان قطعی. با این حال، بسیاری از بیماران با مصرف داروهای خوراکی (مثل سیلدنافیل یا تادالافیل)، دستگاه وکیوم، یا روش‌های دیگر، به عملکرد طبیعی و رضایت‌بخش برمی‌گردند. از طرفی، برخی بیماران ممکن است با قطع دارو یا بازگشت بیماری زمینه‌ای، دوباره با اختلال نعوظ مواجه شوند. بنابراین، روش‌های پیشگیری از بازگشت این مشکل نیز اهمیت زیادی دارد.

کلام پایانی

اختلال نعوظ می‌تواند تجربه‌ای نگران‌کننده و آسیب‌زننده برای مردان و روابط آن‌ها باشد، اما خبر خوب این است که این مشکل چه علت آن فیزیکی باشد و چه روانی در اغلب موارد قابل درمان و قابل کنترل است. با تشخیص به‌موقع و انتخاب روش درمانی مناسب، افراد می‌توانند دوباره سلامتی جنسی خود را به دست آورند. اگر شما یا شریک زندگی‌تان با چنین مشکلی مواجه هستید، نادیده گرفتن آن فقط باعث پیچیده‌تر شدن شرایط خواهد شد. پیشنهاد ما این است که از مشاوره و تجربه‌ی تخصصی دکتر محمدرضا جعفری، پزشک باتجربه در حوزه‌ی درمان اختلالات جنسی و مشکلات نعوظ، استفاده کنید. دکتر جعفری با رویکردی علمی همراه شما است تا علت اصلی اختلال را پیدا کرده و راهکارهای کاملا شخصی‌سازی‌شده و موثر را برای درمان ارائه دهد.

سوالات متداول