سندرم اورمیک همولیتیک در کودکان نوعی بیماری کلیوی است که نتیجه مرگ سلول‌های خونی و مشکلاتی مانند خراش‌های قرمز روی پوست و کم‌خونی شدید می‌شود. تشخیص و درمان این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است و نیازمند مشورت با متخصص است. در این مقاله، به تمام نکات مهم در مورد این بیماری خواهیم پرداخت. تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.

سندرم همولیتیک اورمیک در کودکان چیست؟ 

سندرم همولیتیک اورمیک یا HUS، نوعی بیماری کلیوی است. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که گلبول‌های قرمز خون از بین می‌روند و سیستم فیلتر کلیه‌ها را مسدود می‌کنند. گلبول‌های قرمز حاوی هموگلوبین هستند. هموگلوبین، پروتئینی غنی از آهن که به خون رنگ قرمز می‌دهد و اکسیژن را از ریه‌ها به تمام قسمت‌های بدن می‌رساند. 

هنگامی که کلیه‌ها و گلومرول‌ها (واحدهای کوچک درون کلیه‌ها که خون در آن‌ها فیلتر می‌شود) با گلبول‌های قرمز آسیب دیده مسدود می‌شوند، نمی‌توانند وظایف خود را به درستی انجام دهند. اگر کلیه‌ها از کار بیفتند، کودک ممکن است دچار آسیب حاد کلیه شود. به از دست دادن ناگهانی و موقتی عملکرد کلیه آسیب حاد کلیه گفته می‌شود. سندرم همولیتیک اورمیک شایع‌ترین علت آسیب حاد کلیه در کودکان است. 

همچنین درمورد دیسپلازی کلیه بخوانید!

کلیه چیست و چه کار می‌کند؟ 

کلیه‌ها دو اندام لوبیایی شکل هستند که هر کدام به اندازه یک مشت هستند. آن‌ها درست در زیر قفسه سینه، یکی در هر طرف ستون فقرات قرار دارند. هر روز، دو کلیه حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ لیتر خون را فیلتر می‌کنند تا حدود ۱ تا ۲ لیتر ادرار، متشکل از مواد زائد و مایع اضافی تولید کنند. کودکان نسبت به بزرگسالان ادرار کمتری تولید می‌کنند و میزان تولید آن به سن آن‌ها بستگی دارد. ادرار از طریق لوله‌هایی به نام حالب از کلیه‌ها به مثانه جریان می‌یابد. مثانه ادرار را ذخیره می‌کند و هنگامی که مثانه خالی می‌شود، ادرار از طریق لوله‌ای به نام مجرای ادرار که در پایین مثانه قرار دارد، از بدن خارج می‌شود. 

علت سندرم همولیتیک اورمیک در کودکان

شایع‌ترین علت سندرم اورمیک همولیتیک در کودکان عفونت اشریشیا کلی (E. coli) دستگاه گوارش است. دستگاه گوارش از مجموعه‌ای از اندام‌های تو خالی که در لوله‌ای دراز و پیچ‌خورده از دهان تا مقعد به هم متصل شده‌اند و سایر اندام‌هایی که به بدن در تجزیه و جذب غذا کمک می‌کنند، تشکیل شده است. 

عوارض سندرم اورمیک همولیتیک در کودکان 

اکثر کودکانی که به سندرم اورمیک همولیتیک و عوارض آن مبتلا می‌شوند، بدون آسیب دائمی سلامت خود را به دست می‌آورند. با این حال، کودکان مبتلا به سندرم اورمیک همولیتیک ممکن است عوارض جدی و گاهی تهدید کننده زندگی داشته باشند، كه عبارتند از: 

• آسیب حاد کلیه
• فشار خون بالا
• لخته شدن خون 
• تشنج
• مشکلات قلبی
• بیماری مزمن کلیه
• سکته
• کما

کدام کودکان بیشتر در معرض ابتلا به سندرم همولیتیک اورمیک هستند؟ 

کودکانی که بیشتر در معرض ابتلا به سندرم اورمیک همولیتیک هستند، شامل کسانی می‌شوند که سن آن‌ها کمتر از ۵ سال است. معمولا این کودکان مبتلا به عفونت E. coli هستند. همچنین کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و سابقه خانوادگی سندرم همولیتیک اورمیک ارثی دارند نیز بیشتر از بقیه کودکان در معرض ابتلا به این بیماری هستند. 

شایع‌ترین بیماری‌های کلیه را نیز بشناسید!

علائم سندرم همولیتیک اورمیک در کودکان 

کودک مبتلا به سندرم اورمیک همولیتیک ممکن است علائم و نشانه‌هایی شبیه به گاستروانتریت (التهاب پوشش معده، روده کوچک و روده بزرگ) داشته باشد. نشانه‌های رایج سندرم همولیتیک اورمیک شامل کبودی و تشنج هستند و سایر علائم عبارتند از: 

• استفراغ
• اسهال خونی
• درد شکم
• تب و لرز
• سردرد

با پیشرفت عفونت، سموم آزاد شده در روده شروع به تخریب گلبول‌های قرمز خون می‌کنند. هنگامی که گلبول‌های قرمز از بین می‌روند، کودک ممکن است علائم و نشانه‌های کم خونی را تجربه کند. وضعیتی که در آن گلبول‌های قرمز خون کمتر یا کوچکتر از حد طبیعی هستند که از دریافت اکسیژن کافی به سلول‌های بدن جلوگیری می‌کند. علائم و نشانه‌های کم خونی عبارتند از: 

• خستگی، یا احساس خستگی
• ضعف
• غش کردن
• رنگ پریدگی

علائم حاد سندرم اورمیک همولیتیک

از آنجایی که گلبول‌های قرمز آسیب دیده گلومرول‌ها را مسدود می‌کنند، ممکن است کلیه‌ها آسیب ببینند و ادرار کمتری تولید کنند. هنگامی که کلیه‌ها آسیب می‌بینند، سخت‌تر کار می‌کنند تا مواد زائد و مایعات اضافی را از خون خارج کنند که گاهی منجر به آسیب حاد کلیه می‌شود. هنگامی که سندرم اورمیک همولیتیک باعث آسیب حاد کلیه شود، ممکن است کودک علائم و نشانه‌های زیر را داشته باشد: 

• ادم (تورم): اغلب در پاها و کمتر در دست‌ها یا صورت
• آلبومینوری: زمانی که ادرار کودک دارای سطح بالای آلبومین (پروتئین اصلی خون) است
• کاهش حجم ادرار
• هیپوآلبومینمی: زمانی که خون کودک دارای سطح پایین آلبومین است
• وجود خون در ادرار

علائم خطرناک سندرم اورمیک همولیتیک در کودکان

اگر کودک علائم زیر را داشته باشد، باید والدین سریعا به پزشک اطلاع دهند: 

• خونریزی شدید
• تورم
• خستگی مفرط
• کاهش شدید حجم ادرار
• کبودی‌های غیر قابل توضیح

تشخیص سندرم همولیتیک اورمیک در کودکان

گرفتن سابقه پزشکی و خانوادگی یکی از اولین کارهایی است که پزشک برای کمک به تشخیص سندرم اورمیک همولیتیک انجام می‌دهد. معاینه فیزیکی ممکن است به تشخیص سندرم اورمیک همولیتیک کمک کند. در طول معاینه فیزیکی، اغلب پزشک، بدن کودک را بررسی می‌کند. پزشک همچنین آزمایش‌های  دیپ استیک، آزمایش خون و بیوپسی را برای کمک به تعیین اینکه آیا کودک آسیب کلیوی ناشی از سندرم همولیتیک اورمیک دارد یا خیر تجویز می‌کند. 

آزمایش دیپ استیک

آزمایش دیپ استیک که روی نمونه ادرار انجام می‌شود، می‌تواند وجود آلبومین را در ادرار تشخیص دهد که می‌تواند به معنای آسیب کلیه باشد. پزشک نمونه ادرار را در یک ظرف مخصوص در مطب جمع آوری می‌کند. برای آزمایش، پرستار یا تکنسین نواری از کاغذ شیمیایی را در نمونه ادرار قرار می‌دهد. هنگامی که آلبومین در ادرار وجود داشته باشد، رنگ کاغذ شیمیایی تغییر می‌کنند. 

پزشک، از نسبت آلبومین به کراتینین ادرار، برای تخمین میزان آلبومین وارد شده به ادرار در یک دوره ۲۴ساعته استفاده می‌کند. کراتینین یک ماده زائد است که در کلیه‌ها فیلتر شده و از طریق ادرار دفع می‌شود. نسبت بالای آلبومین به کراتینین ادرار نشان می‌دهد که مقادیر زیادی آلبومین به داخل ادرار نشت می‌کنند. 

آزمایش خون

آزمایش خون شامل گرفتن خونگ در مطب و ارسال نمونه به آزمایشگاه برای تجزیه و تحلیل است. پزشک نمونه خون را آزمایش می‌کند. پزشک بررسی می‌کند که کلیه‌ها در هر دقیقه چه مقدار خون را فیلتر می‌کنند که به آن نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی یا eGFR می‌گویند. نتایج آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا میزان آسیب کلیه ناشی از سندرم همولیتیک اورمیک را تعیین کند. 

پزشک به والدین ظرفی برای گرفتن و نگهداری مدفوع می‌دهد. والدین نمونه را به پزشک می‌دهد و پزشک نمونه را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می‌فرستد. آزمایش مدفوع می‌تواند وجود E. coli را نشان دهد. 

بیوپسی

پزشک بیوپسی را در یک مطب یا بیمارستان انجام می‌دهد. پزشک به کودک آرامبخش سبک و بی‌حس کننده موضعی می‌دهد. با این حال، در برخی موارد، کودک نیاز به بیهوشی عمومی دارد. یک پاتولوژیست، بافت را در آزمایشگاه بررسی می‌کند. پاتولوژیست به دنبال علائم بیماری و عفونت کلیوی است. این آزمایش می‌تواند به تشخیص سندرم اورمیک همولیتیک کمک کند. 

درمان سندرم همولیتیک اورمیک در کودکان 

در بیشتر موارد، پزشک، کودکان مبتلا به سندرم اورمیک همولیتیک را با آنتی بیوتیک درمان نمی‌کنند، مگر اینکه در سایر نواحی بدن عفونت وجود داشته باشد. با مدیریت صحیح، اکثر کودکان بدون مشکل بهبود می‌یابند. پزشک، علائم فوری کودک را درمان می‌کند و سعی می‌کند از عوارض آن جلوگیری کند. یکی ازروش‌های درمان، جایگزینی مواد معدنی، مانند پتاسیم و نمک و مایعات از طریق تزریق داخل وریدی (IV) است. درمان سندرم اورمیک همولیتیک، شامل درمان‌های برخی شرایط و بیمای‌ها است که عبارتند از: 

• درمان آسیب حاد کلیه
• درمان بیماری مزمن کلیه

درمان آسیب حاد کلیه

در صورت لزوم، پزشک آسیب حاد کلیه را با دیالیز درمان می‌کند. دیالیزی روش فیلتر کردن مواد زائد و مایع اضافی از بدن با یک کلیه مصنوعی است. دو شکل دیالیز، همودیالیز و دیالیز صفاقی هستند. اکثر کودکان مبتلا به آسیب حاد کلیه فقط برای مدت کوتاهی نیاز به دیالیز دارند. 

درمان بیماری مزمن کلیه

برخی از کودکان ممکن است آسیب کلیوی قابل توجهی داشته باشند که به آرامی به CKD تبدیل می‌شود. کودکانی که به CKD مبتلا می‌شوند باید برای جایگزین کردن کاری که کلیه‌ها انجام می‌دهند، تحت درمان قرار گیرند. در بیشتر موارد پزشک، CKD را با پیوند کلیه درمان می‌کنند. پیوند کلیه، روش جراحی برای قرار دادن کلیه سالم از یک اهدا کننده، در بدن فرد بیمار، برای انجام وظیفه کلیه نارسا (نارسایی کلیه) است. اگرچه برخی از کودکان قبل از، از کار افتادن کامل کلیه‌ها، پیوند کلیه دریافت می‌کنند، بسیاری از کودکان برای سالم ماندن تا زمانی که بتوانند پیوند انجام دهند، دیالیز انجام می‌دهند. 

کلام پایانی 

در این مقاله تمام نکات و موارد مهم در مورد سندرم اورمیک همولیتیک را به صورت کامل مورد بررسی قرار دادیم. علت و علائمی که این بیماری ایجاد می‌کند را به صورت کامل بررسی کردیم و راه‌های تشخیص و درمان آن را نیز توضیح دادیم.