هیپوپلازی کلیه یک بیماری خطرناک و نادر است که در آن یک یا هر دو کلیه به طور کامل یا نسبی رشد نمی‌کنند. این بیماری در هنگام شکل گیری جنین در دوران بارداری اتفاق می‌افتد و تاثیرات جدی بر کیفیت زندگی فرد می‌گذارد. علائم و عوارض هیپوپلازی کلیه، شامل فشار خون بالا، سوء تغذیه و کاهش تولید ادرار می‌شود. برای تشخیص صحیح هیپوپلازی کلیه، معمولاً از رادیولوژی و روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی و توموگرافی کامپیوتری استفاده می‌شود. در این مقاله، قصد داریم این بیماری، علت، علائم، راه‌های تشخیص و درمان آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم. برای آشنایی با این موارد، تا انتهای مقاله همراه ما باشید. 

هیپوپلازی کلیه چیست؟

هیپوپلازی کلیه (Kidney hypoplasia)، یک بیمار نادر است. با توجه به دشواری تشخیص آن نسبت به دیسپلازی کلیه که ممکن است منجر به کلیه‌های کوچک نیز شود. هم هیپوپلازی و هم دیسپلازی کلیه بخش قابل توجهی از بیماری مزمن کلیه در کودکان و علل ذاتی بیماری مزمن کلیه در بزرگسالان را تشکیل می‌دهند. هیپوپلازی یک طرفه کلیه معمولاً بدون علامت است. این بیماری معمولا در غربالگری سونوگرافی قبل از تولد، پس از عفونت ادراری در کودکان، یا با فشار خون بالا، پروتئینوری (به طور کلی علائم بیماری مزمن کلیوی) در کودکان و بزرگسالان تشخیص داده می‌شود. شدت بیماری به میزان کاهش تعداد نفرون ها، درگیری کلیه دیگر و وجود سایر ناهنجاری‌های مادرزادی کلیه و مجاری ادراری (CAKUT) بستگی دارد. این بیماری ممکن است منجر به هایپرفیلتراسیون گلومرولی همراه با فشار خون بالا، پروتئینوری و در دراز مدت باعث نارسایی مزمن کلیه شود.

همچنین شایع‌ترین بیماری‌های کلیوی را بشناسید!

علل هیپوپلازی کلیه

علل هیپوپلازی هنوز به طور کامل مشخص نشده‌اند. اما برخی از فرضیات مبنی بر اینکه این بیماری بر اثر عوامل ژنتیک، عوامل محیطی یا ترکیبی از هر دو باشد، وجود دارد. عوامل ژنتیک شامل وجود ژن‌های خاصی است که باعث ایجاد هیپوپلازی می‌شوند. عوامل محیطی مانند: عوامل شیمیایی، توکسین‌ها یا عوامل فیزیکی نیز جزو علت های این بیماری هستند، که در دوران بارداری بر روی کلیه‌ها اثر می‌گذارند.

هیپوپلازی، ناشی از جهش در ژن‌های مربوط به رشد کلیه (HNF1B، PAX2، PBX1) یا عوامل محیطی متعدد مانند محدودیت رشد داخل رحم، بیماری‌های مادر (دیابت، فشار خون بالا)، مصرف داروی مادر (مهارکننده‌های رنین) باشد. سیستم آنژیوتانسین یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و مصرف سیگار و الکل توسط مادر نیز دیگر علت‌های این بیماری هستند. زایمان زودرس (قبل از هفته سی و ششم) نیز یک عامل خطر به دلیل نفروژنز ناقص است. به طور کلی، هیپوپلازی به عنوان یک نقص در نفرون به حساب می‌آید.

در مورد انواع بیماری کلیوی کودکان نیز بخوانید!

علائم هیپوپلازی کلیه

هیپوپلازی کلیه با علائم و عوارض گوناگون همراه است. برخی از نشانه‌های شایع این بیماری شامل فشار خون بالا، سوء تغذیه و کاهش تولید ادرار است. به علت نارسایی کلیه در افراد مبتلا به هیپوپلازی، برخی از علائم دیگر آن نیز شامل خستگی، آسیب در سیستم گوارشی، ضعف عمومی و سردرد می‌شود.

روش‌های تشخیص هیپوپلازی کلیه

معمولا برای تشخیص هیپوپلازی کلیه ابتدا معاینه بالینی انجام می‌شود. پس از معاینه بالینی، برای تشخیص صحیح این بیماری، معمولاً از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی و توموگرافی کامپیوتری استفاده می‌شود. این روش‌ها به پزشک اطلاعات لازم برای تشخیص دقیق این بیماری را می‌دهند. همچنین، انجام آزمایش‌های خون مانند سطح کراتینین و آنزیم‌های کلیه نیز می‌توانند به تشخیص این بیماری کمک کند. در موارد شدیدتر، پزشک تشخیص نهایی را توسط بیوپسی کلیه انجام می‌دهد. در حال حاضر غربالگری سونوگرافی قبل از تولد به یک روتین برای مادران تبدیل شده است و امکان تشخیص این بیماری را از اواسط بارداری فراهم می‌کند.

درمان هیپوپلازی کلیه

درمان هیپوپلازی، تا حد زیادی به درجه بیماری مزمن کلیوی و وجود یا عدم وجود CAKUT اضافی بستگی دارد. بنابراین، ارزیابی عملکرد کلیه (فشار خون، تخمین میزان فیلتراسیون گلومرولی و پروتئینوری) باید برای ارزیابی عملکرد نفرون های باقی مانده انجام شود. به دلیل افزایش خطر فشار خون یا پروتئینوری، افراد مبتلا به هیپوپلازی بهتر است که پیگیری طولانی مدت داشته باشند. در موارد شدید، ممکن است به درمان جایگزین کلیه نیاز داشته باشد.

کلام پایانی

هیپوپلازی کلیه یک بیماری نادر است که تاثیرات زیادی بر کیفیت زندگی فرد می‌گذارد. برای اطمینان از تشخیص صحیح و درمان مناسب این بیماری، باید از تیم درمانی متخصص و با تجربه استفاده کرد. همچنین، افزایش آگاهی و اطلاعات در مورد این بیماری می‌تواند کمک زیادی به افراد مبتلا به این بیماری و خانواده‌های آن‌ها کند. درمان این بیماری شامل مصرف داروها برای کنترل عوارض مانند فشار خون بالا و سوء تغذیه، جراحی به منظور اصلاح مشکل ساختاری کلیه یا حتی پیوند کلیه می‌شود.