عمل PCNL، روشی نوین و کم‌تهاجمی برای درمان سنگ‌های کلیه است. این روش به دلیل مزایایی همچون برش‌های کوچک‌تر، بهبود سریع‌تر و کاهش درد، به یکی از محبوب‌ترین روش‌های درمان سنگ‌های کلیه تبدیل شده است. اما آیا شما با این روش درمانی آشنا هستید؟ آیا می‌دانید که عمل PCNL چگونه انجام می‌شود و چه مزایایی نسبت به سایر روش‌ها دارد؟ اگر به دنبال روشی موثر و کم‌تهاجمی برای درمان سنگ کلیه هستید، این مقاله را از دست ندهید. در این مقاله، به بررسی کامل عمل PCNL، از جمله مراحل انجام عمل، مزایا، عوارض و مراقبت‌های بعد از عمل خواهیم پرداخت.

عمل PCNL چیست؟

عمل PCNL یا نفرولیتوتومی از راه پوست، روشی برای درمان سنگ کلیه است. در این روش، جراح با ایجاد یک برش کوچک در پشت بیمار، به طور مستقیم به کلیه دسترسی پیدا کرده و سنگ‌ها را با استفاده از ابزارهای مخصوص خرد کرده یا خارج می‌کند. در این روش، جراح با ایجاد یک سوراخ کوچک در پشت، به سنگ‌های کلیه دسترسی پیدا کرده و آن‌ها را خارج می‌کند. این روش نسبت به روش‌های قدیمی‌تر، بسیار کم‌تهاجم‌تر و با عوارض کمتری همراه است.

آمادگی‌های لازم برای عمل PCNL

قبل از انجام عمل PCNL، بیمار باید آزمایش‌ها و معاینات مختلفی را انجام دهد تا پزشک بتواند بهترین برنامه درمانی را انتخاب کرده و از سلامت بیمار اطمینان حاصل کند. این آزمایش‌ها معمولاً شامل موارد زیر است:

• سی‌تی‌اسکن بدون تزریق: برای مشخص کردن دقیق محل، اندازه و تعداد سنگ‌ها
• سونوگرافی: برای ارزیابی عملکرد کلیه‌ها و مجاری ادراری
• عکس شکم (KUB): برای بررسی کلیه‌ها و مجاری ادراری
• آزمایش خون کامل (CBC): برای بررسی تعداد گلبول‌های قرمز و سفید، هموگلوبین و پلاکت‌ها
• آزمایش‌های انعقادی: برای ارزیابی توانایی لخته شدن خون
• آزمایش ادرار: برای بررسی عفونت‌های احتمالی و سایر مشکلات ادراری
• الکتروکاردیوگرام (ECG): برای ارزیابی سلامت قلب

عمل PCNL چگونه انجام می‌شود؟

ابتدا، با استفاده از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی کلیه یا سی‌تی‌اسکن، محل دقیق سنگ در کلیه مشخص می‌شود. سپس، جراح با ایجاد یک برش کوچک در پشت بیمار، یک لوله توخالی (تلسکوپ) را به داخل کلیه هدایت می‌کند. با کمک این تلسکوپ و ابزارهای مخصوص، سنگ به قطعات کوچکتر خرد شده و از طریق لوله خارج می‌شود یا با استفاده از دستگاه سنگ‌شکن (لیتوتریپتر) از راه دور خرد می‌شود.

در برخی موارد، به جای ایجاد برش، جراح با استفاده از یک سوزن مخصوص، یک مسیر کوچک در پوست ایجاد کرده و به داخل کلیه نفوذ می‌کند. سپس با استفاده از ابزار گشادکننده، این مسیر را بزرگ‌تر کرده و ابزارهای لازم را برای خرد کردن و خارج کردن سنگ وارد می‌کند. پس از اتمام عمل، برش ایجاد شده بسته شده و یک لوله کوچک برای تخلیه ادرار به مدت کوتاهی در محل قرار می‌گیرد.

عوارض احتمالی عمل PCNL

عمل PCNL، مانند هر عمل جراحی دیگری، امکان دارد با عوارضی همراه باشد. اگرچه این عوارض معمولاً نادر و خفیف هستند، اما آگاهی از آن‌ها برای آماده شدن بهتر بیمار ضروری است. برخی از عوارض احتمالی PCNL عبارت‌اند از:

• خونریزی: معمولاً خونریزی پس از عمل PCNL خفیف بوده و به ندرت نیاز به تزریق خون دارد.
• عفونت: مصرف آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده توسط پزشک به کاهش خطر عفونت کمک می‌کند.
• درد: درد در ناحیه عمل پس از جراحی طبیعی است و با مصرف مسکن‌ها قابل کنترل است.
• خون در ادرار: مشاهده خون در ادرار به مدت چند روز پس از عمل طبیعی است.
• تب: تب خفیف امکان رخ دادن دارد، اما تب شدید نشانه عفونت است و باید به پزشک اطلاع داده شود.
• آسیب به اندام‌های مجاور: در موارد نادر احتمال دارد حین عمل به اندام‌های مجاور مانند روده، کبد یا طحال آسیب برسد.
• تنگ شدن مجاری ادراری: در برخی موارد مجاری ادراری تنگ می‌شود که نیاز به درمان‌های بعدی دارد.
• عود سنگ کلیه: علی‌رغم موفقیت عمل، احتمال بازگشت سنگ وجود دارد.

مراقبت‌های بعد از عمل PCNL

پس از عمل PCNL، رعایت برخی نکات برای بهبودی سریع‌تر و بهتر ضروری است. رژیم غذایی متنوع و غنی از مایعات به ویژه آب، به دفع سنگ‌های خرد شده کمک می‌کند. فعالیت بدنی را به تدریج افزایش دهید و از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. مراقبت از زخم با شستن آن با آب و صابون و استفاده از پانسمان تمیز به روند بهبودی کمک می‌کند. داروهای تجویزی را به طور منظم مصرف کنید. از مصرف خودسرانه داروهای ضد درد و رقیق‌کننده خون بپرهیزید.

علائم هشداردهنده مانند تب، درد شدید، خونریزی زیاد، مشکل در تنفس را جدی بگیرید و در صورت مشاهده هرکدام به پزشک مراجعه کنید. پیاده‌روی کوتاه و آرام برای جلوگیری از لخته شدن خون مفید است. از استخر و وان تا بهبود کامل زخم خودداری کنید. به طور کلی، با رعایت این نکات و مراجعه منظم به پزشک، می‌توانید روند بهبودی خود را تسریع بخشیده و از عوارض احتمالی جلوگیری کنید.

علت درد بعد از عمل PCNL

درد پس از عمل PCNL معمولاً به دلیل دستکاری بافت‌های کلیه و ایجاد برش جراحی است و به مرور زمان با مصرف مسکن‌ها کاهش می‌یابد. با این حال، اگر درد به شدت ادامه پیدا کرد یا حتی تشدید شد، امکان دارد دلایل جدی‌تری در کار باشد. لل احتمالی تشدید درد پس از عمل PCNL شامل موارد زیر هستند:

• عفونت: عفونت در کلیه یا مجاری ادراری می‌تواند باعث درد شدید، تب، لرز و ترشحات بدبو شود.
• انسداد حالب: گاهی اوقات، یک تکه کوچک از سنگ یا لخته خون می‌تواند حالب (لوله‌ای که ادرار را از کلیه به مثانه می‌برد) را مسدود کند و باعث درد شدید و عدم دفع ادرار شود.
• هماتوم: تجمع خون در اطراف کلیه می‌تواند به دلیل پارگی رگ‌های خونی کوچک در حین عمل ایجاد شود و باعث درد و تورم شود.
• یبوست: یبوست و زور زدن هنگام دفع مدفوع می‌تواند به محل جراحی فشار وارد کرده و درد را تشدید کند.
• دلایل دیگر: علل دیگری مانند حساسیت به بخیه‌ها یا واکنش به داروها نیز باعث درد می‌شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

پس از انجام عمل PCNL، ممکن است برخی علائم غیرعادی ظاهر شود. این علائم معمولاً نشان‌دهنده وجود یک مشکل هستند و نیاز به توجه پزشکی دارند. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، به پزشک مراجعه کنید:

• افزایش شدید درد: اگر درد شما به شدت افزایش یافت و با مصرف مسکن‌ها تسکین نیافت، نشان‌دهنده عفونت، انسداد یا مشکل دیگری است.
• تب و لرز: تب و لرز اغلب نشانه عفونت هستند و باید جدی گرفته شوند.
• کاهش حجم ادرار یا عدم دفع ادرار: اگر متوجه کاهش حجم ادرار یا عدم توانایی در ادرار کردن شدید، امکان دارد مشکلی در مجاری ادراری شما وجود داشته باشد.
• خونریزی شدید از محل جراحی: خونریزی شدید و مداوم از محل جراحی می‌تواند نشانه یک مشکل جدی باشد.
• تهوع و استفراغ: تهوع و استفراغ شدید و مداوم به دلیل عوارض جراحی یا عفونت است.
• درد شدید در پهلو یا شکم: درد شدید و ناگهانی در پهلو یا شکم می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات جدی مانند پارگی یا خونریزی داخلی باشد.

کلام پایانی

عمل PCNL یک روش موثر و کم تهاجمی برای درمان سنگ‌های کلیه است که با حداقل تهاجم و دوره نقاهت کوتاه همراه است. با این حال، مانند هر عمل جراحی دیگری، این روش نیز با عوارضی همراه است که با رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشک و مراقبت‌های پس از عمل می‌توان از بروز آن‌ها جلوگیری کرد. بیمارانی که قصد انجام این عمل را دارند، باید با پزشک خود به طور کامل در مورد مزایا، معایب و خطرات احتمالی آن صحبت کنند تا بتوانند تصمیم آگاهانه‌تری بگیرند.