جراحی بازگرداندن وازکتومی یا وازکتومی معکوس (وازووازوستومی) یک روش جراحی است که برای بازیابی باروری در مردانی انجام می‌شود که قبلاً عمل وازکتومی انجام داده‌اند. این جراحی، برای افرادی که تصمیم به تغییر نظر خود درباره بچه‌دار شدن گرفته‌اند یا در شرایط خاصی مانند درد پس از وازکتومی، ضروری است. فرآیند معکوس کردن وازکتومی معمولاً موفقیت‌آمیز است، اما میزان موفقیت آن به عوامل مختلفی از جمله زمان گذشت از وازکتومی، سن و وضعیت سلامت عمومی فرد بستگی دارد. در این مقاله، مراحل مختلف جراحی، خطرات و فواید آن و نکات مربوط به دوران بهبودی را بررسی می‌کنیم. برای آشنایی با این موارد تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

بازگرداندن وازکتومی یا معکوس کردن وازکتومی چیست؟

معکوس کردن وازکتومی (وازووازوستومی) یک عمل جراحی است که اثرات وازکتومی را برعکس می‌کند. در جراحی معکوس وازکتومی، پزشک بافت اسکار که با جراحی وازکتومی ایجاد شده را از دو انتهای مجرای دفران که در زمان وازکتومی بسته شده‌اند، برمی‌دارد. سپس دو سر این لوله‌ها به یکدیگر متصل و بخیه می‌شوند. در مواردی که این اتصال ممکن نباشد، پزشک مجرای دفران را به ساختاری به نام اپیدیدیم (محل ذخیره اسپرم) متصل می‌کند. وازکتومی نوعی جراحی است که در مردان برای جلوگیری از بارداری انجام می‌شود. در این روش، لوله‌هایی به نام مجرای دفران که وظیفه انتقال اسپرم به مایع منی را دارند، بریده و مسدود می‌شوند.

مزایای جراحی بازگرداندن وازکتومی

مهم‌ترین مزیت جراحی بازگرداندن وازکتومی یا وازکتومی معکوس، افزایش شانس بارداری از طریق رابطه جنسی است. این جراحی علاوه بر این مزایای دیگری را نیز به همراه دارد که این مزایا عبارتند از:

• نتیجه طولانی‌مدت: پس از انجام موفقیت‌آمیز جراحی، نیازی به عمل‌های دیگر برای بازگرداندن باروری نخواهید داشت.
• ایمنی بالا: این روش جراحی یک روش تقریبا ایمن است و معمولا عوارضی ایجاد نمی‌کند.
• عدم نیاز به بستری شدن: جراحی بازگرداندن وازکتومی یک جراحی سرپایی است و بیشتر افراد پس از جراحی ترخیص می‌شوند.
• هزینه مناسب: این روش معمولاً از درمان‌های دیگر باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) هزینه بسیار کمتری دارد.

علت جراحی بازگرداندن وازکتومی یا وازکتومی معکوس

دلایل مختلفی مانند درد یا تصمیم به بچه‌دار شدن وجود دارد که باعث می‌شود افراد تصمیم به بازگرداندن وازکتومی بگیرند. برخی از افراد نیز به دلیل مشکلات روحی پس از وازکتومی به دلیل عدم توانایی در باروری تصمیم به انجام این جراحی می‌گیرند. به صورت کلی علل جراحی بازگرداندن وازکتومی عبارتند از: 

• تغییر تصمیم‌گیری: ممکن است نظر فرد درباره بچه‌دار شدن تغییر کند و تصمیم بگیرد که فرزندان بیولوژیکی داشته باشد.
• شروع یک رابطه جدید: ازدواج یا رابطه جدید پس از طلاق یا فوت همسر ممکن است باعث تمایل به تشکیل مجدد خانواده و بچه‌دار شدن شود.
• بازگرداندن توانایی باروری: حتی اگر فرزندآوری در برنامه فرد نباشد، داشتن قدرت و توانایی باروری حس آرامش بیشتری در فرد ایجاد می‌کند.
• کاهش درد: در موارد نادر، وازکتومی باعث درد بیضه می‌شود که جراحی وازکتومی معکوس این مشکل را برطرف می‌کند.

میزان موفقیت جراحی بازگرداندن وازکتومی چقدر است؟

میزان موفقیت این جراحی به عواملی مانند زمان سپری شده از وازکتومی بستگی دارد. به صورت کلی، احتمال بازگشت اسپرم به مایع منی پس از جراحی بین 60 تا 95 درصد است. همچنین شانس بارداری پس از معکوس کردن وازکتومی بیش از 50 درصد است. با این حال، میزان موفقیت بعد از گذشت 15 سال از وازکتومی به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر زمان، عوامل دیگری مانند سن و سلامت همسر و کیفیت اسپرم فرد نیز بر شانس موفقیت بارداری نیز تأثیر می‌گذارند.

قبل از برگشت وازکتومی چه اتفاقی می‌افتد؟

قبل از انجام جراحی برای بازگرداندن وازکتومی، بهتر است با پزشک خود درباره این روش صحبت کنید. پزشک برای اینکه بتواند وضعیت شما را به صورت کامل بررسی کند، از شما سوالاتی می‌پرسد. برای مثال از شما می‌پرسد که چرا می‌خواهید وازکتومی را معکوس کنید؟ یا آیا سابقه خونریزی یا مشکلات خونی دارید؟ همچنین در مورد این که به داروهایی مثل بی‌حسی موضعی یا آنتی‌بیوتیک حساسیت دارید نیز از شما سوال می‌پرسد.

پس از پاسخ دادن به این سوالات، پزشک وضعیت کلی سلامتی شما مانند بیماری‌های قبلی و عوامل خطر دیگر را بررسی می‌کند. همچنین بهتر است درباره تمام داروهایی که مصرف می‌کنید به پزشک اطلاع دهید. برخی داروها مانند: آسپرین، داروهای ضدالتهابی و بعضی مکمل‌ها خطر خونریزی را افزایش می‌دهند.

آماده‌سازی برای بازگرداندن وازکتومی

قبل از جراحی وازکتومی معکوس، اقداماتی است که باید انجام دهید تا برای این جراحی آماده شوید. معمولا پزشک قبل از جراحی از شما می‌خواهد که موهای ناحیه بیضه یا کشاله ران را شب قبل یا صبح روز عمل اصلاح کنید. برای تراشیدن موهای بیضه از تیغ برقی استفاده نکنید؛ زیرا باعث بریدگی یا تحریک پوست می‌شود. بهتر است از تیغ یکبار مصرف با ژیلت استفاده کنید. همچنین برای کاهش خطر عفونت، ناحیه بیضه و کشاله ران را روز قبل و صبح روز عمل کاملاً بشویید.

مراحل جراحی بازگرداندن وازکتومی

معمولا برای این جراحی ابتدا پزشک از بی‌حسی موضعی استفاده می‌کند. در طول عمل پزشک یک برش کوچک در ناحیه بیضه ایجاد می‌کند. این برش معمولاً در محل زخم قبلی وازکتومی ایجاد می‌شود تا جای برش اضافه ایجاد نشود. پس از ایجاد برش پزشک انتهای مجرای دفران را پیدا می‌کند و بخش مسدود شده یا جای وازکتومی را مشخص می‌کند. بعد از پیدا کردن بخش مسدود شده، دو انتهای بریده شده مجرای دفران را بیرون می‌کشد، بافت زخمی را حذف می‌کند و انتهای لوله‌ها را دوباره به هم متصل می‌کند.

در این محله، پزشک مایعی که از بیضه خارج می‌شود را بررسی می‌کند. اگر اسپرم در مایع وجود داشته باشد، دو سر لوله‌ها زیر میکروسکوپ به یکدیگر بخیه می‌شوند. اما در صورتی که اسپرم وجود نداشته باشد، پزشک مجرای دفران را به اپیدیدیم (محل ذخیره اسپرم) متصل می‌کند. در پایان، برش ایجاد شده با بخیه بسته می‌شود.

در مورد آنالیز منی نیز بخوانید.

اقدامات بعد از جراحی بازگرداندن وازکتومی

بعد از جراحی، پزشک بخیه‌ها را بانداژ می‌کند. سپس، شما را به اتاق ریکاوری منتقل می‌کنند تا به هوش بیایید و وضعیت سلامتتان بررسی شود. پزشک اقدامات پس از جراحی را به شما آموزش می‌دهد و شما بهتر است این اقدامات را به صورت کامل رعایت کنید. این اقدامات عبارتند از:

• در 24 ساعت اول بهتر است به طور منظم از کیسه یخ برای کاهش تورم در ناحیه عمل استفاده کنید.
• برای درد خفیف، از مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده کنید.
• اگر درد شدید باشد، پزشک داروهای قوی‌تری تجویز می‌کند.

معکوس کردن وازکتومی چقدر طول می‌کشد؟

جراحی بازگرداندن وازکتومی در بیشتر مواقع به صورت سرپایی انجام می‌شود. در بیشتر مواقع جراحی وازکتومی معکوس حدود چهار ساعت زمان می‌برد. از آنجایی که این جراحی سرپایی است، بنابراین می‌توانید همان روز به خانه برگردید.

در مورد این که آیا بعد از وازکتومی ناتوانی جنسی رخ می‌دهد؟ نیز بخوانید.

عوارض جراحی بازگرداندن وازکتومی

جراحی بازگرداندن وازکتومی نیز مانند هر جراحی دیگری ممکن است با برخی عوارض احتمالی همراه باشد. این عوارض معمولا ناشی از موفقیت‌آمیز نبودن جراحی هستند. اگر بیضه‌های شما مشکل دیگری داشته باشند یا بعد از جراحی دچار انسداد شوند، به این معنی است که جراحی موفقیت‌آمیز نبوده است. در چنین شرایطی، شاید به وازکتومی مجدد یا جراحی‌های دیگر برای جمع‌آوری اسپرم نیاز باشد. عوارض این جراحی عبارتند از:

• مشکلات ناشی از بیهوشی
• عفونت
• هماتوم (توده خون لخته‌شده)
• تورم، کبودی یا جای زخم نامطلوب
• درد
• مشکل در ترمیم بخیه‌ها

کلام پایانی

وازکتومی معکوس گزینه‌ای مؤثر برای افرادی است که به دلایل مختلف تصمیم به برگرداندن توانایی باروری خود دارند. با وجود اینکه این عمل جراحی نسبتاً ایمن است، اما موفقیت آن تحت تأثیر عواملی مانند زمان انجام عمل و سلامت عمومی فرد قرار دارد. به همین دلیل، قبل از تصمیم‌گیری برای انجام این جراحی، مشورت با یک پزشک متخصص ضروری است. دکتر محمدرضا جعفری یکی از برترین جراحان کشور هستند که سابقه درخشانی در درمان بیماران دارند. شما می‌توانید برای این جراحی به دکتر جعفری مراجعه کنید، تا علاوه بر موفقیت‌آمیز بودن جراحی، عوارض احتمالی جراحی را کاهش دهید. جراح گزینه‌های موجود را برای شما توضیح می‌دهد و کمک می‌کند بهترین تصمیم را برای خود و خانواده‌تان بگیرید.