یکی از جنبه‌های مهم زندگی زناشویی رابطه جنسی است که در کنار داشتن لذت جنسی برای زوجین، حس شیرین داشتن فرزند را نیز برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد. در این میان برخی از زوجین به دلایل گوناگونی مانند برخورداری از فرزند به تعداد دلخواه، نگرانی درمورد بارداری و یا سایر دلایل تصمیم به انجام روش‌های پیشگیری از بارداری دائمی می‌گیرند. در بین این روش‌ها، وازکتومی یکی از روش‌های موفق و محبوب  پیشگیری از بارداری در بین آقایان به شمار می‌آید. اما یکی از بزرگترین نگرانی‌هایی که در مورد انجام عمل وازکتومی وجود دارد این است که آیا این عمل بر روی تمایلات و عملکرد جنسی مردان تاثیر می گذارد یا خیر. به همین دلیل در این مقاله به بررسی این پرسش که آیا ناتوانی جنسی بعد از وازکتومی رخ می‌دهد می‌پردازیم.

وازکتومی و ناتوانی جنسی

همان‌طور که گفتیم وازکتومی یکی از موفق‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری است. در این روش که به بستن لوله مردان مشهور است، با یک جراحی کوچک مسیر وازدفران را که وظیفۀ عبور اسپرم را از بیضه به سمت پروستات و مجرای ادراری دارد، مسدود می‌کنند. این روش با بی‌حسی موضعی و درد کم و طی مدت زمان کوتاه انجام می‌شود، به طوری که فرد ۳۰ دقیقه پس از عمل قادر به راه رفتن و رانندگی خواهد بود. پس از این عمل رنگ، بو، حجم منی و قدرت نعوظ و انزال تغییری نمی‌کند و فقط مسیر ورود اسپرم به مجرا مسدود می‌گردد. درصد موفقیت این روش در حدود ۹۵ تا ۵/۹۹ درصد اعلام شده است، البته باید بیان کرد که این عمل فقط برای پیشگیری از بارداری است و در انتقال امراض مقاربتی نقشی ندارد. 

یکی از نگرانی‌هایی که در بین افرادی که وازکتومی انجام داده‌اند وجود دارد، نگرانی درباره‌ی ناتوانی جنسی یا اختلال نعوظ (ED) است. با این حال، خطر ناتوانی جنسی ناشی از این روش بسیار نادر است. گزارش فدراسیون بین المللی زنان و زایمان (FIGO) حاکی از آن است که برخی از مردان حتی پس از وازکتومی رابطه جنسی بهتری را گزارش داده‌اند. 

آیا خطر ناتوانی جنسی بعد از وازکتومی وجود دارد؟ 

همان‌طور که پیشتر نیز اشاره شد، وازکتومی در قدرت نعوظ و انزال تغییری ایجاد نمی‌کند و احتمال اینکه فرد دچار اختلال در نعوظ شود بسیار دور از انتظار به نظر می‌رسد. شاید بتوان گفت قوی‌ترین پیوند بین ناتوانی جنسی و وازکتومی عمدتاً روانی است. افسردگی و استرس منجر به افزایش احتمال ناتوانی جنسی در شما می‌شود. با بیش از صد سال تحقیق بر روی عمل وازکتومی، هیچ گونه شواهد قابل توجهی مبنی بر ایجاد ناتوانی جنسی گزارش نشده است. جراحی‌هایی که می‌توانند سبب اختلال نعوظ شوند، شامل جراحی پروستات و یا جراحی‌های ناحیه لگن هستند، اما عمل وازکتومی آلت تناسلی، بیضه‌ها و یا سایر اندام‌های داخلی را درگیر نمی‌کند.

همچنین در مورد آزواسپرمی نیز بخوانید!

وازکتومی چگونه انجام می‌شود؟

وازکتومی با وجود اینکه یک جراحی جزئی هست اما حتما باید در مطب پزشک یا یک مرکز پزشکی انجام شود. اکثر وازکتومی‌ها توسط اورلوژیست‌ها انجام می‌شود، متخصصانی که بر شرایط تأثیرگذار بر دستگاه ادراری و سلامت باروری مردان خبره هستند.

دو نوع متداول وازکتومی وجود دارد: معمولی و بدون اسکالپل. هر دوی این روش‌ها معمولاً شامل بی‌حسی موضعی هستند، اما در برخی موارد مراجعه ممکن است تحت بیهوشی عمومی انجام شود.

وازکتومی معمولی

در طی این جراحی، بریدگی های کوچکی در کیسه بیضه ایجاد می شود تا به لوله های وازدفران برسد. یک قطعه کوچک از لوله برداشته می شود و فضای کوچکی بین دو انتهای آن باقی می ماند. سپس، دو انتهای لوله ممکن است به هم گره بخورند، یا مقداری بافت بین آنها قرار گیرد. بریدگی‌های کوچک در کیسه بیضه ممکن است با بخیه‌های تجزیه‌پذیر به هم بخیه شوند یا به خودی خود خوب شوند.

وازکتومی بدون اسکالپل

در طی این فرآیند برش های پوستی ایجاد نمی شود. متخصص اورولوژی ابتدا محل لوله مجرای دفران را یافته و سپس آن را با یک گیره در جای خود نگه می دارد. سپس یک سوراخ کوچک در کیسه بیضه ایجاد می شود تا بتوان لوله را بیرون آورد و سپس برش داد یا گره زد. پس از آن، لوله مجرای دفران دوباره در جای خود قرار می‌گیرد.

پزشک ممکن است دو یا سه روز مرخصی از محل کار و پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت جنسی به مدت یک هفته را توصیه کند. درد اغلب جزئی توصیف می شود. بر اساس گزارش FIGO، تنها ۲ تا ۳ درصد از مردان درد یا ناراحتی مزمن پس از عمل را گزارش می‌کنند.

در مورد نا باروری مردان نیز بخوانید

چرا وازکتومی باعث ناتوانی جنسی نمی‌شود؟

همان‌طور که گفتیم عمل وازکتومی به دو صورت انجام می‌شود، که روش بدون اسکالپل رایج‌تر است. در این روش جراح مجرای دفران که حامل اسپرمی هست که با مایع منی مخلوط می‌شود را در زیر کیسه بیضه یافته، سپس در آن‌ها یک سوراخ ایجاد می‌کند تا بتواند به کمک آن مجرای دفران را ببندد. بنابراین این عمل هیچ‌گونه تاثیری بر فرآیند نعوظ نخواهد داشت. فرآیند نعوظ شامل موارد زیر می‌باشد:

• برانگیختگی جنسی، مغز را به تحریک فرآیند نعوظ سوق می دهد.
• بافت ماهیچه ای صاف در آلت تناسلی شل می شود.
• شریان های آلت تناسلی منبسط می شوند تا خون بیشتری در آن جریان یابد و نعوظ محکمی ایجاد می کند.
• وریدها برای حفظ خون در آلت تناسلی منقبض می شوند و سفتی برای رابطه جنسی حفظ می شود.
• پس از انزال (یا هنگامی که تحریک متوقف می شود)، خون، دوباره به سمت بدن آزاد می شود.

بنابراین با انجام عمل وازکتومی و بستن مجرای دفران تنها مسیر اسپرم تغییر می‌کند. اما بدن مرد هنوز هم منی تولید می کند و مثل قبل انزال می کند. اما در این حالت دیگر مایع منی حاوی اسپرم نیست. اسپرم های ساخته شده توسط بیضه از آنجایی که با سایر سلول‌ها مشترک است، بدن آنها را به طور طبیعی جذب می کند.

نکته دیگری که باید حتما به آن اشاره کنیم این هست که با انجام عمل وازکتومی، پیشگیری و یا محافظت از بارداری بصورت فوری اتفاق نمی‌افتد. حدودا 3 ماه یا به تعداد 20 انزال زمان می‌برد تا انزال بدون اسپرم باشد. برای اطمینان از این موضوع آزمایش تجزیه و تحلیل مایع منی معمولاً ۸ تا ۱۶ هفته پس از وازکتومی انجام می شود.

خطرات مرتبط با وازکتومی

وازکتومی یک عمل بی خطر و ایمن به شمار می رود، اما ممکن است بر اثر برخی عوامل، مشکلات و عوارضی را ایجاد کند. است توجه داشته باشید علائمی مانند کبودی و تورم پس از جراحی وازکتومی طبیعی است و حدودا تا دو هفته بعد از عمل بهبودی حاصل می گردد. در صورتی که مشکلات زیر را مشاهده کردید، حتما به پزشک خود مراجعه نمایید:

• هماتوم و خونریزی زیر پوست: این مشکل می‌تواند سبب متورم و دردناک شدن کیسه بیضه شود.
• عفونت: تب، قرمزی، حساسیت به لمس کیسه بیضه ها می‌تواند از نشانه‌های عفونت باشد.
• گرانولوم: ایجاد توده ناشی از نشت اسپرم از رگ های وابران در کیسه بیضه می‌باشد.
• سندرم درد پس از وازکتومی: تعداد کمی از افراد پس از وازکتومی دچار این مشکل می‌شوند. 
• پشیمانی از فرآیند: این می تواند بیشتر در افرادی که قبل از ۳۰ سالگی وازکتومی می کنند رخ دهد.

آیا عمل بازگشت وازکتومی می‌تواند سبب ناتوانی جنسی شود؟

طبق گزارشات انجمن اورولوژی آمریکا،  حدود 10 درصد از مردانی که وازکتومی انجام می‌دهند، به دنبال انجام وازکتومی معکوس یا عمل بازگشت وازکتومی هستند. از آنجایی که تولید تستوسترون در طول این عمل نیز تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد، عمل بازگشت وازکتومی نیز همانند عمل وازکتومی باعث اختلال نعوظ و ناتوانی جنسی نمی‌شود.

در عمل بازگشت وازکتومی انتهای بریده شده مجرای وازدفران مجدداً متصل به انتهای دیگر مجرا متصل می‌شود. این عمل نسبت به وازکتومی به خاطر اینکه مراحل بیشتری دارد مدت زمان انجام آن نیز طولانی‌تر است. همچنین این امکان نیز وجود دارد تا در صورتی که فرد پس از گذشت چندین دهه از وازکتومی، عمل بازگشت را انجام دهد.

همانطور که در نظر گرفتن کامل پیامدهای انجام وازکتومی مهم است،  درنظر گرفتن پیامدهای عمل بازگشت وازکتومی نیز مهم است. در حالی که فرصت برگشت اطمینان‌بخش است، اما افزایش تعداد دفعات بازگشت سبب کاهش میزان موفقیت خواهد شد.

کلام آخر

وازکتومی، عمل بستن مجرای وازدفران است و یک عمل جراحی سرپایی محسوب می‌شود. این عمل ظرف مدت ۵ تا ۳۰ دقیقه انجام شده و از نظر هزینه و زمان، خیلی به‌صرفه‌تر از سایر روش‌های پیشگیری از بارداری دائمی است، همچنین دوره‌ی نقاهت کوتاهی نیز دارد. درصد موفقیت پیشگیری از بارداری در این عمل  95 تا 5/99 درصد است و فرد بعد از آزمایش تجزیه‌ی منی و نبودن اسپرم در مایع منی، می‌تواند بدون استفاده از روش پیشگیری دیگری، رابطه‌ی جنسی داشته باشد. عاری از اسپرم شدن منی  معمولاً بعد از 20 بار انزال اتفاق می‌افتد.

با انجام عمل وازکتومی، تغییری در میل جنسی، نعوظ و انزال فرد رخ نمی‌دهد. البته همیشه این نکته باید مورد توجه قرار بگیرد که با عمل وازکتومی، نمی‌توان از بیماری‌های مقاربتی یا STD جلوگیری کرد و امکان انتقال این بیماری‌ها به شرکای جنسی فرد وجود دارد؛ بنابراین فرد باید از کاندوم برای جلوگیری از انتقال بیماری‌های مقاربتی استفاده کند. همچنین در صورتی که فرد تصمیم خود را تغییر داده باشد می‌تواند بدون هیچ‌گونه مشکلی عمل بازگشت وازکتومی را نیز انجام دهد البته بهتر است تصمیم خود را قطعی کند چرا که افزایش تعداد دفعات بازگشت سبب کاهش میزان موفقیت در باروری خواهد شد.