وازکتومی | بستن لوله در مردان + از عوارض تا تاثیرات بلند مدت

وازکتومی یک روش جراحی برای جلوگیری از باروری مردان است که به عنوان یک گزینه دائمی برای پیشگیری از بچه دار شدن در نظر گرفته می‌شود. این عمل لوله‌های وازدفران، که مسئول انتقال اسپرم از بیضه‌ها به مایع منی هستند، را قطع و مسدود می‌کند. عمل بستن لوله‌ها در مردان نه تنها روشی موثر برای پیشگیری از بارداری است، بلکه به مردان این امکان را می‌دهد که بدون نگرانی از بارداری ناخواسته، زندگی زناشویی خود را ادامه دهند. این جراحی معمولا در مطب پزشک یا کلینیک‌ها با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و به طور کلی به عنوان یک روش کم خطر و با عوارض جانبی کم شناخته می‌شود.

با این حال، تصمیم به انجام عمل بستن لوله‌ها در مردان نیاز به تفکر و مشاوره دقیق دارد، چرا که این عمل یک روش دائمی است و بازگشت آن ممکن است به سادگی و با موفقیت انجام نشود. در این مقاله، به بررسی این جراحی، روند انجام، مزایا، عوارض جانبی احتمالی و نکات مهمی که مردان باید در مورد آن بدانند، خواهیم پرداخت.  برای آشنایی با این موارد تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.

وازکتومی

وازکتومی چیست؟ 

وازکتومی (Vasectomy) یک روش جراحی است که از خروج اسپرم از بدن شما جلوگیری می‌کند. در این روش انتهای مجرای دفران (لوله‌هایی که اسپرم را حمل می‌کنند)، بسته می‌شود. جراحی بستن لوله‌ها در مردان برای پیشگیری از بارداری کم‌خطر و موثر است، اما تاثیری در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های دستگاه تناسلی ندارد. عمل بستن لوله‌ها در مردان معمولا توسط پزشک اورولوژی در مطب، کلینیک یا بیمارستان انجام می‌شود و در بیشتر مواقع با درد خاصی همراه نیست.

در این روش، لوله‌های واز دفران که مسئول انتقال اسپرم از بیضه‌ها به مایع منی هستند، قطع و مسدود می‌شوند. این عمل باعث می‌شود که اسپرم‌ها نتوانند به مایع منی منتقل شوند و در نتیجه از باروری مرد به طور دائمی جلوگیری می‌شود. بسیاری از افراد به دلایل مختلف، مانند: عدم تمایل به داشتن فرزند، رضایت از تعداد فرزندان فعلی و…، تصمیم به انجام وازکتومی می‌گیرند. این روش به عنوان یک گزینه دائمی برای پیشگیری از بارداری ناخواسته در نظر گرفته می‌شود.

انواع جراحی وازکتومی

وازکتومی یکی از روش‌های جراحی برای پیشگیری از بارداری در مردان است و به دو روش اصلی وازکتومی با استفاده از تیغ جراحی و وازکتومی بدون استفاده از تیغ جراحی (بدون اسکالپل) انجام می‌شود. این دو روش به شما امکان می‌دهند که با توجه به نیازهای خود، یکی از آن‌ها را انتخاب کنید. در ادامه به توضیحات کامل این دو روش می‌پردازیم: 

وازکتومی با استفاده از تیغ جراحی

در این روش، پزشک متخصص اورولوژی برش‌های کوچکی بر روی هر یک از بیضه‌ها ایجاد می‌کند تا به مجرای وابران یا وازدفران دسترسی پیدا کند. برای انجام جراحی با تیغ ابتدا پزشک با استفاده از تیغ جراحی، برشی کوچک بر روی بیضه ایجاد می‌کند. پس از ایجاد برش، پزشک به مجرای وابران دسترسی پیدا کرده و یک قسمت کوچک از آن را می‌برد. بعد از بریدن قسمتی از وابران دو انتهای مجرای وابران با استفاده از یک دستگاه مخصوص سوزانده می‌شوند یا با نخ گره زده می‌شوند تا از عبور اسپرم جلوگیری شود. در پایان، محل برش‌های جراحی با بخیه یا چسب بخیه کاملاً بسته می‌شود. این روش به دلیل دقت و کنترل بالایی که به پزشک می‌دهد، یکی از روش‌های رایج جراحی وازکتومی به حساب می‌آید. 

وازکتومی بدون استفاده از تیغ جراحی

روش وازکتومی بدون تیغ جراحی به عنوان یک روش کم تهاجمی شناخته می‌شود و در آن از تیغ جراحی استفاده نمی‌شود. برای انجام این جراحی پزشک به جای ایجاد برش بزرگ با تیغ، یک سوراخ کوچک بر روی بیضه ایجاد می‌کند. از طریق این سوراخ، پزشک مجرای وابران را پیدا کرده و قسمتی از آن را برش می‌زند. مراحل بعدی مشابه روش قبلی است و در نهایت پزشک دو انتهای باز مجرا را از طریق سوزاندن یا گره زدن مسدود می‌کند. در این روش، مجرای وابران از طریق همان سوراخ به داخل برگردانده می‌شود. بهتر است بدانید که به دلیل کوچک بودن سوراخ ایجاد شده، معمولاً به بخیه نیازی نیست و این امر باعث کاهش دوره نقاهت و درد پس از عمل می‌شود. 

نکته مهم: بسیاری از افراد ممکن است روش بدون تیغ جراحی را با وازکتومی با لیزر اشتباه بگیرند، اما در واقع در این روش از هیچ لیزری استفاده نمی‌شود.

مزایا وازکتومی

مهم‌ترین مزیت جراحی وازکتونی پیشگیری از بارداری ناخواسته است. دیگر مزیت این جراحی درصد موفقیت بسیار بالای این جراحی در پیشگیری از بارداری نسبت به دیگر روش‌های جلوگیری از بارداری است. بناراین، وازکتومی به عنوان یک روش دائمی برای جلوگیری از بارداری شامل موارد زیر است:

  • موثر بودن: وازکتومی نزدیک به 100 درصد در جلوگیری از بارداری مؤثر است و به عنوان یکی از مطمئن‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری شناخته می‌شود.

  • کم‌خطر و سرپایی: این عمل جراحی، سرپایی و کم‌ خطر است، در واقع این جراحی در بیشتر مواقع هیچ عوارضی را به همراه ندارد.

  • دوره نقاهت کوتاه: وازکتومی دوره نقاهت کوتاهی دارد و زندگی روزمره فرد را مختل نمی‌کند، بنابراین بیمار می‌تواند به‌سرعت به فعالیت‌های معمول خود بازگردد.

  • هزینه کم‌تر نسبت به روش‌های دیگر: هزینه وازکتومی کمتر از عمل بستن لوله‌ها در زنان و همچنین هزینه‌های طولانی مدت استفاده از داروهای پیشگیری از بارداری است.

  • تنها نیاز به یک بار جراحی: بعد از انجام جراحی احتمال بارداری وجود ندارد، بنابراین نیازی به جراحی مجدد نیست. 

  • عدم تاثیر بر فعالیت جنسی: وازکتومی هیچ تأثیری بر انزال، ارگاسم یا کیفیت زندگی جنسی ندارد و تنها از بارداری جلوگیری می‌کند.

عوارض وازکتومی

عوارض جراحی وازکتومی

مانند هر جراحی دیگر، جراحی وازکتومی نیز با برخی عوارض احتمالی همراه است. بهتر است بدانید که اگر این جراحی توسط پزشک با تجربه و ماهر انجام شود عوارض احتمالی آن به حداقل می‌رسد. در اکثر موارد این عوارض خفیف و موقتی هستند و به ندرت منجر به مشکلات جدی می‌شوند. عوارض احتمالی این جراحی، عبارتند از:

  • درد و ناراحتی کوتاه مدت
  • تورم و کبودی
  • هرچند نادر، اما احتمال بروز عفونت در محل برش وجود دارد
  • گاهی اسپرم‌ها در داخل بیضه‌ها جمع می‌شوند و گره‌هایی به نام گرانولوما اسپرماتیک ایجاد می‌کنند.

مشاوره قبل از وازکتومی

قبل از وازکتومی، باید با پزشک به طور جدی در مورد جراحی صحبت کنید. باید مطمئن باشید که به چه دلیلی این جراحی را انجام می‌دهید. باید این جراحی را یک شکل دائمی پیشگیری از بارداری در نظر بگیرید. اگرچه روشی برای معکوس کردن وازکتومی وجود دارد، اما همیشه موفقیت‌آمیز نیست. همچنین پزشک ممکن است موارد زیر را از فرد متقاضی سوال کند: 

  • سابقه خونریزی بیش از حد یا اختلالات خونی
  • آلرژی یا حساسیت به بی‌حس کننده‌های موضعی یا آنتی بیوتیک‌ها. 
  • بیماری پوستی که کیسه بیضه را درگیر می‌کند، به ویژه جوش‌های عفونی
  • استفاده منظم از آسپرین یا داروهای حاوی آسپرین یا داروهای رقیق کننده خون
  • سابقه آسیب یا جراحی قبلی در ناحیه تناسلی یا کیسه بیضه یا کشاله ران (مانند فتق) 
  • سابقه عفونت‌های دستگاه ادراری یا تناسلی

آماده‌سازی‌های قبل از وازکتومی 

چند ساعت قبل از جراحی، داروهای خاص قبل از عمل را طبق دستور مصرف کنید. قبل از جراحی زیاد غذا نخورید، اما از غذا خوردن پرهیز نکنید. شب قبل یا صبح وازکتومی، موهای کل کیسه بیضه را تا بالای آلت تناسلی بتراشید. از جمله موهای ناحیه تناسلی که به نظر می‌رسد روی کیسه بیضه شما می‌ریزد. برای کاهش خطر عفونت، کیسه بیضه و کشاله ران خود را یک روز قبل و صبح بعد از عمل کاملاً بشویید. 

وازکتومی چگونه انجام می‌شود؟ 

دو نوع وازکتومی وجود دارد. یک نوع آن جراحی با تیغ است و دیگری وازکتومی بدون اسکالپل یا بدون استفاده از تیغ است. هر دو در مطب پزشکان یا مراکز جراحی سرپایی انجام می‌شود. هر دو از بی‌حسی موضعی برای بی‌حس کردن کیسه بیضه استفاده می‌کنند. بیهوشی به صورت تزریقی انجام می‌شود. هر دو نوع جراحی، انتهای مجرای دفران (لوله‌هایی که اسپرم را حمل می‌کنند) تقسیم می‌کنند و از عبور اسپرم جلوگیری می‌کنند. این امر مانع از مخلوط شدن اسپرم با مایع منی و رها شدن آن در هنگام انزال مرد در حین ارگاسم می‌شود. 

جراح، سوراخی در پوست ایجاد می‌کند، سپس مجرای دفران تقسیم کرده و گره می‌زند، سپس این مجرا را می‌برد یا می‌سوزاند. کوتریزاسیون بریدگی‌ها را با جریان الکتریکی می‌بندد. درد کمی پس از وازکتومی وجود دارد. کیسه بیضه بی‌حس می‌شود، اما برخی از مردان کمی احساس کشیدگی در اطراف را دارند.

بعد از وازکتومی چه اتفاقی برای اسپرم می‌افتد؟ 

پس از وازکتومی، بیضه‌ها به تولید اسپرم ادامه می‌دهند، اما به دلیل مسدود شدن لوله‌های وابران، اسپرم‌ها دیگر وارد مایع منی نمی‌شوند و بنابراین نمی‌توانند باعث بارداری شوند. اسپرم‌های تولید شده در بیضه‌ها پس از مدتی می‌میرند و بدن آن‌ها را مانند سایر سلول‌های مرده تجزیه و جذب می‌کند. این فرایند طبیعی توسط سیستم ایمنی بدن انجام می‌شود و هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند.

به همین دلیل، وازکتومی تأثیری بر میزان تولید هورمون‌های جنسی یا عملکرد بیضه‌ها ندارد. فرد همچنان توانایی انزال و تجربه ارگاسم طبیعی را خواهد داشت، تنها تفاوت این است که مایع منی دیگر حاوی اسپرم نخواهد بود. این تغییر هیچ تأثیری بر میل جنسی یا کیفیت رابطه جنسی ندارد، و تنها نقش وازکتومی جلوگیری از بارداری است.

مراقبت‌های بعد از وازکتومی

نکاتی مراقبتی در مورد وازکتومی 

بعد از جراحی وازکتومی، برخی مراقبت‌ها وجود دارند که برای جلوگیری از عوارض احتمالی و سریع‌تر شدن روند بهبودی باید رعایت شوند. هرچند این جراحی به طور کلی کم خطر است، اما توجه به نکات پس از عمل ضروری است تا از هرگونه مشکل جلوگیری شود و بیمار بتواند به سرعت به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد. به‌طور کلی، برخی از مراقبت‌های مهم پس از وازکتومی عبارتند از:

  • درد و کبودی 
  • جدا شدن پوست 
  • تعویض پانسمان
  • حمام کردن 

درد و کبودی بعد از وازکتومی

احتمالاً بعد از عمل، درد خفیف، کبودی و تورم خواهید داشت. برای درد، طبق تجویز پزشک می‌توانید هر چهار ساعت یکبار استامینوفن مصرف کنید. می‌توانید کیسه یخ را روی پانسمان کیسه بیضه قرار دهید. استفاده مکرر از کیسه یخ در ۳۶ ساعت اول به کاهش تورم کمک می‌کند. همیشه کیسه یخ را در یک حوله بپیچید یا چیزی بین آن و پوست خود قرار دهید. 

جدا شدن پوست بعد از جراحی

گاهی اوقات، پوست ممکن است به دلیل مایع بافتی، ترشح خون یا مایعات بدن جدا شود. اگر این اتفاق افتاد، می‌توانید از گاز استریل و انگشتان خود برای چسباندن لبه‌ها به هم استفاده کنید. این کار پوست شما را به هم نزدیک می‌کند و به آن اجازه می‌دهد تا بهبود یابد. حتی اگر جای زخم ایجاد شود بسیار جزئی است. 

تعویض پانسمان بعد از وازکتومی

تعویض پانسمان بعد از وازکتومی یکی از اقدامات مهم است. معمولا پس از جراحی، در ناحیه جراحی مقدار کمی ترشح در محل برش وجود دارد، بهتر است زمانی که پانسمان بر اثر این ترشح کثیف یا خیس می‌شود آن را عوض کنید. همچنین پانسمان زمانی که خشک یا تمیز است نیز نیزا به تعویض دارد، بنابراین بهتر است هر روز تعویض شود. 

حمام کردن پس از وازکتومی

می‌توانید از روز بعد از وازکتومی دوش بگیرید. تا چند هفته از حمام کردن یا شنا کردن خودداری کنید. برای خشک کردن بیضه خود، آن را با یک حوله خشک کنید. 

آیا وازکتومی بر رابطه جنسی تاثیر می‌گذارد؟ 

اساساً پاسخ به این سؤالات منفی است. وازکتومی بر تولید یا ترشح تستوسترون تأثیر نمی‌گذارد. همچنین بر روی میل جنسی تأثیر منفی نمی‌گذارد. نعوظ و انزال با شرایط معمولی یکسان خواهد بود. تنها تفاوت این است که منی دیگر حاوی اسپرم نخواهد بود (آزواسپرمی). 

آیا وازکتومی موثر است؟ 

تنها راه جلوگیری از باردار شدن، پرهیز از رابطه جنسی است. با این حال، میزان موفقیت وازکتومی برای جلوگیری از بارداری بسیار بالا است. در موارد نادر پس از وازکتومی، تقریباً ۱ مورد از هر 10000 مورد، ممکن است اسپرم  جدا شده و از دفران عبور کند. این جراحی سال‌ها است که یک روش کنترل بارداری ایمن و موفق بوده است. بررسی نمونه‌های مایع منی به طور معمول پس از وازکتومی برای تایید موفقیت‌آمیز بودن جراحی، انجام می‌شود. اگر نمونه‌های مایع منی همچنان حاوی اسپرم باشند، ممکن است مجبور شوید وازکتومی دیگری انجام دهید. 

در مورد تعداد دفعات نرمال رابطه جنسی نیز بخوانید!

آماده سازی قبل از وازکتومی

چه مدت طول می‌کشد تا بعد از وازکتومی بهبود پیدا کنید؟ 

بهبود کامل و بازگشت به فعالیت‌های عادی به عوامل مختلفی بستگی دارد، اما طبق بررسی‌ها، بیشتر افرادی که وازکتومی انجام داده‌اند، طی هشت تا نه روز پس از جراحی به‌ طور کامل بهبود پیدا کرده‌اند. در این مدت، استراحت کافی، استفاده از داروهای ضدالتهاب و مراقبت از ناحیه جراحی اهمیت زیادی دارد تا فرایند بهبودی به‌ درستی پیش رود و از عوارض احتمالی جلوگیری شود. اکثر افراد ظرف کمتر از یک هفته به سر کار باز می‌گردند، اما اگر شغل شما شامل فعالیت‌های شدید فیزیکی است، بهتر است یک هفته کامل استراحت کنید تا از هر گونه فشار اضافی بر ناحیه جراحی جلوگیری شود. فعالیت‌های روزمره و سبک را می‌توانید در عرض چند روز (معمولاً ۴۸ تا ۷۲ ساعت) پس از عمل از سر بگیرید، مگر اینکه این فعالیت‌ها شامل حرکات شدید و فیزیکی باشند.

آیا در صورت تمایل می‌توان وازکتومی معکوس انجام داد؟ 

وازکتومی معکوس، یکی از گزینه‌ها برای خنثی کردن جراحی اول است، اگر تصمیم به بچه دار شدن دارید، ممکن است تصمیم به انجام این جراحی داشته باشید. شما باید جراحی را یک روش دائمی برای جلوگیری از بارداری در نظر بگیرید. اگر متاهل هستید یا در یک رابطه جدی هستید، باید در مورد وازکتومی با همسرتان صحبت کنید. اگر در حال حاضر به روش جراحی معکوس فکر می‌کنید، ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشید تا تصمیم بگیرید که آیا وازکتومی برای شما مناسب است یا خیر. 

درمورد این که آیا بازگرداندن وازکتومی ممکن است؟ نیز بخوانید.

رابطه جنسی بعد از وازکتومی

شما می‌توانید هفت روز پس از وازکتومی رابطه جنسی را از سر بگیرید، اما باید توجه داشته باشید که احتمال دارد اسپرم‌های موجود در لوله‌های منی به بارداری منجر شوند. به همین دلیل، بهتر است تا زمانی که تعداد اسپرم‌ها به صفر نرسد، از یک روش دیگر پیشگیری از بارداری مانند کاندوم استفاده کنید.

معمولاً حدود دو تا سه ماه پس از وازکتومی، پزشک شما آنالیز منی یا آزمایش تجزیه و تحلیل مایع منی را انجام می‌دهد تا مطمئن شود که مایع منی فاقد اسپرم است. در این مدت همچنان اسپرم‌های قدیمی در لوله‌های وابران باقی می‌ماند و نیاز به دفع تدریجی آن‌ها وجود دارد. تنها پس از تایید پزشک مبنی بر عدم وجود اسپرم در مایع منی، می‌توانید بدون استفاده از روش‌های دیگر پیشگیری از بارداری به فعالیت جنسی خود ادامه دهید.

فرم رضایت برای وازکتومی

از فرد خواسته می‌شود که رضایت نامه‌ای را امضا کند که بیان می‌کند وازکتومی و خطرات آن را درک کرده و قبول می‌کند. قبل از امضای این فرم، مطمئن شوید که همه موارد مربوط به جراحی را درک کرده و از تصمیم خود راضی هستید. بهتر است که قبل از اقدام، هرگونه سوال یا نگرانی را حل کنید. به یاد داشته باشید، این جراحی یک روش انتخابی است. تا زمانی که مطمئن نشدید انتخاب مناسبی برای شما است، آن را انجام ندهید. 

تاثیر رقیق کننده‌های خون بر وازکتومی

مصرف داروهای رقیق کننده خون خطر خونریزی در حین جراحی وازکتومی را افزایش می‌دهد. بنابراین هیچ یک از این محصولات رقیق کننده خون را به مدت هفت روز قبل از جراحی مصرف نکنید. مگر اینکه مصرف آن توسط پزشک، به شما توصیه شده باشد. انواع رقیق کندده‌های خون عبارتند از: 

  • آسپرین یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن 
  • وارفارین 
  • کلوپیدوگرل 
  • تیکلوپیدین 
  • ضد انعقادهای خوراکی غیر ویتامین K، مانند دابیگاتران، ریواروکسابان، آپیکسابان و ادوکسابان 

کلام پایانی

وازکتومی به عنوان یکی از مؤثرترین و کم‌خطرترین روش‌های دائمی پیشگیری از بارداری در مردان است. این عمل ساده، سرپایی و با عوارض جانبی کم است. تصمیم به انجام وازکتومی یک انتخاب شخصی و مهم است که باید با دقت و پس از مشاوره با پزشک متخصص گرفته شود. آگاهی از مزایا و عوارض این جراحی، به افراد در تصمیم‌گیری درست کمک می‌کند و به آن‌ها اطمینان می‌دهد که این روش، تأثیری منفی بر عملکرد جنسی یا کیفیت زندگی آن‌ها نخواهد داشت. وازکتومی یک روش دائمی برای جلوگیری از بارداری است. در صورت پشیمانی، بازگشت این جراحی همیشه آسان و موفقیت‌ آمیز نیست. بنابراین، ضروری است که پیش از اقدام به این عمل، تصمیم خود را با دقت بررسی کنید. 

سوالات متداول 

آیا بعد از وازکتومی رابطه جنسی طولانی می‌شود؟ 

خیر، وازکتومی عملکرد جنسی شما را از نظر فیزیکی تغییر نمی‌دهد.

آیا وازکتومی خطرات سلامتی طولانی مدتی دارد؟ 

خیر، بسیاری از مطالعات به اثرات طولانی مدت وازکتومی بر سلامتی پرداخته‌اند. شواهد نشان می‌دهد که هیچ خطر قابل توجهی وجود ندارد. انجام وازکتومی احتمال ابتلا به سرطان، بیماری قلبی یا سایر مشکلات سلامتی را نسبت به فردی که وازکتومی نکرده است را افزایش نمی‌دهد. 

چه زمانی رابطه جنسی بعد از وازکتومی ایمن است؟ 

شما می‌توانید هفت روز پس از وازکتومی رابطه جنسی را شروع کنید، به طور معمول، تجزیه و تحلیل مایع منی حدود دو تا سه ماه پس از وازکتومی کامل می‌شود.