فتق بیضه که به نام‌های فتق مغبنی یا هرنی اینگوینال نیز شناخته می‌شود، یکی از مشکلات شایع در بین مردان است که می‌تواند به علت ضعف در دیواره شکم و فشار داخلی به وجود آید. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که بخشی از روده یا بافت چربی از طریق کانال مغبنی به سمت کیسه بیضه فرو می‌رود که می‌تواند منجر به درد، تورم و ناراحتی در ناحیه بیضه شود. فتق بیضه می‌تواند به صورت ناگهانی یا تدریجی بروز کند و در برخی موارد، می‌تواند به عوارض جدی‌تری مانند انسداد روده منجر شود. در این مقاله به بررسی علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان فتق بیضه خواهیم پرداخت.

فتق چیست؟

فتق یا (Hernia) در لغت، به معنای پیش رفتگی یا فرورفتن است. گاهی در دیواره عضلانی برخی از قسمت‌های بدن سوراخ یا ضعیف شدن دیواره اتفاق می افتد. اگر بخش مجاور آن، یا بخشی كه این دیواره آن را احاطه كرده از قسمت سوراخ یا ضعیف شده بیرون بزند، فتق یا برجستگی یا توده‌ای متورم ایجاد می‌شود كه با درد و سوزش و عوارض دیگر همراه است. فتق معمولاً در جایی بین قفسه سینه تا باسن و كشاله ران رخ می‌دهد و با توجه به اینكه در كدام ناحیه رخ دهد، انواع مختلف دارد.

فتق بیضه چیست؟

فتق‌بیضه به باد فتق یا فتق اینگوینال معروف است. كانال اینگوینال، در دو طرف لگن قرار داشته و كانالی است كه به اندام‌های جنسی مرتبط است. این كانال در ساختار خود حاوی طناب اسپرماتیک در مردان است. طناب اسپرماتیك، شامل مجموعه عروق، اعصاب و مجراهایی است كه به واسطه آنها، بیضه و شكم به هم مرتبط می‌شوند. فتق بیضه در كانال اینگوینال ایجاد می‌شود و مختص مردان است.

در عارضه فتق بیضه، بافت روده یا چربی از این كانال و حوزه‌ای در دیواره تحتانی شكم بیرون زده و فرد دچار فتق بیضه می‌شود. كه برآمدگی، توده یا ورم در قسمتی از كشاله ران ایجاد می‌شود. فرد مبتلا، هنگام فعالیت، بلند كردن وسایل یا سرفه، درد شدیدی را حس خواهد كرد. این عارضه می‌تواند مادرزادی بوده یا بعدها در اثر دلایلی مثل: افزایش وزن، یبوست، سرفه و عطسه شدید یا افزایش سن ایجاد شود. اگر این توده بزرگ‌تر شود، نیاز به جراحی لاپاراسكوپی خواهد داشت.

همچنین درمورد سرطان بیضه، بخوانید!

علائم فتق بیضه

در فتق بیضه، برجستگی و برآمدگی توده مانند، می‌تواند در یك یا دو طرف كشاله ران ایجاد شود. این توده متورم، دردناك بوده و بیمار به هنگام خم شدن، سرفه یا عطسه و بلند كردن وسایل، درد زیادی حس می كند. توده متورم، به رنگ قرمز یا بنفش شده و در ناحیه ایجاد شده و شكم، حس سنگینی و سوزش ایجاد می‌کند. گاهی این سوزش به پاها نیز منتقل می‌شود. حالت تهوع و استفراغ، داغ شدن، ضعف و سوزش، از علائم دیگر این عارضه است.

فتق بیضه، گاهی باعث ورم بیضه و اشكال در دفع گاز و حركات روده‌ای شود كه نشانه خطرناكی است. افزایش مداوم درد ناشی از باد فتق، و ممانعت از دفع گاز، ادرار و مدفوع، یا تیره‌تر و بنفش شدن توده، خونریزی، سرفه‌های پی در پی، تنگی نفس، حساس شدن و سفتی این توده متورم، از نشانه‌های خطرناك شدن وضعیت این عارضه و لزوم مراجعه سریع به پزشك است و در صورت عدم مراجعه به موقع، ممكن است، جریان خون به روده‌ها قطع شده و باعث مرگ روده و آسیب به كیسه بیضه شود.

علت فتق بیضه

فتق بیضه زمانی اتفاق می‌افتد که یک قسمت از روده یا بافت چربی از طریق یک نقطه ضعیف یا شکاف در دیواره شکم به داخل ناحیه بیضه‌ها فشار می‌آورد. دلایل مختلفی می‌تواند باعث این مشکل شود که این دلایل شامل موارد زیر هستند:

• ضعف مادرزادی دیواره شکم: برخی افراد با نقاط ضعیفی در دیواره شکم متولد می‌شوند که باعث می‌شود احتمال بروز فتق در آن‌ها بیشتر باشد.

• فشار زیاد روی شکم: فشار زیاد ناشی از بلند کردن اجسام سنگین، سرفه‌های شدید و مکرر، یبوست مزمن یا حتی ادرار دشوار می‌تواند باعث ایجاد فتق شود.

• افزایش وزن ناگهانی: افزایش وزن یا چاقی می‌تواند فشار زیادی روی شکم وارد کند و منجر به فتق شود.

• آسیب یا جراحی قبلی: آسیب به ناحیه شکم یا جراحی‌های قبلی می‌تواند نقاط ضعیفی ایجاد کند که باعث بروز فتق می‌شود.

• سن بالا: با افزایش سن، عضلات و بافت‌ها ضعیف‌تر می‌شوند و احتمال بروز فتق افزایش می‌یابد.

فتق بیضه معمولاً به صورت برآمدگی یا تورم در ناحیه بیضه‌ها دیده می‌شود و می‌تواند با درد یا ناراحتی همراه باشد. اگر این علائم را تجربه کردید، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.

تشخیص فتق بیضه

با ظهور علائم درد و توده و سوزش در کشاله ران و شکم، پزشک می‌تواند به واسطه معاینات فیزیکی خاص مثل ایستادن و سرفه کردن، لمس توده متورم به این عارضه پی ببرد. تست‌ها و آزمایش‌های مختلفی برای سنجش بخش‌های ضعیف دیواره‌های عضلانی و بافت‌های داخلی وجود دارد که به واسطه آنها می‌توان به وجود عارضه فتق بیضه پی برد. در صورت عدم تشخیص باد فتق یا فتق بیضه از روش‌ها و ابزارهای زیر استفاده می‌شود:

• سونوگرافی: از طریق تصویربرداری با امواج صوتی از ساختارهای داخلی بدن می‌توان پارگی، ضعف بافت و دیواره‌های داخلی را تشخیص داد.
• سی تی اسکن (CT): در این روش از جداره‌های شکم، لگن و از بافت‌های نرم‌تر نیز، تصویربرداری می‌شود.
• MRI: با استفاده از این روش می‌توان فیبروم، کیست تخمدان، وضعیت بافت‌ها، لگن و اندام‌های داخلی را تصویربرداری و بررسی کرد.

همچنین درمورد بیوپسی بیضه، بخوانید!

درمان فتق بیضه

درمان فتق بیضه بسته به شدت و علائم بیماری متفاوت است. در موارد خفیف، پزشکان می‌توانند استفاده از ترفندهای غیرجراحی مانند تغییر سبک زندگی و استفاده از فتق‌بند را توصیه کنند تا فشار روی ناحیه کاهش یابد. اما در اکثر موارد، جراحی برای اصلاح فتق ضروری است. روش‌های جراحی شامل برداشت فتق باز یا لاپاروسکوپی است که در آن‌ها بخشی از روده یا بافت جابه‌جا شده به محل اصلی خود بازگردانده شده و دیواره شکم تقویت می‌شود. این روش‌ها معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شوند و بیماران پس از چند هفته بهبودی کامل پیدا می‌کنند. در ادامه مقاله به توضیح هریک از این روش‌های درمانی خواهیم پرداخت.

جراحی باز یا عمل فتق بیضه

جراحی باز برای درمان فتق بیضه یکی از روش‌های معمول و مؤثر است که طی آن جراح یک برش کوچک در ناحیه شکم یا بیضه‌ها ایجاد می‌کند. از طریق این برش، بخش بیرون‌زده روده یا بافت چربی به داخل شکم برگردانده می‌شود و دیواره شکم تقویت یا ترمیم می‌گردد تا از بازگشت فتق جلوگیری شود. گاهی اوقات، جراح از مش برای تقویت بیشتر ناحیه جراحی استفاده می‌کند. این روش معمولاً تحت بیهوشی عمومی یا موضعی انجام می‌شود و نیاز به دوره کوتاهی از استراحت و بازیابی دارد تا بیمار به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.

لاپاراسکوپی

درمان گیاهی و سنتی

درمان‌های گیاهی و سنتی برای فتق بیضه معمولاً به عنوان مکملی برای کاهش علائم و بهبود وضعیت عمومی بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرند. این درمان‌ها نمی‌توانند جایگزین جراحی شوند، زیرا فتق بیضه نیاز به درمان پزشکی دارد. با این حال، برخی از درمان‌های گیاهی و سنتی که می‌توانند مفید باشند، عبارتند‌از:

• مصرف زنجبیل: زنجبیل به دلیل خاصیت ضد التهابی و ضد درد می‌تواند به کاهش درد و التهاب ناشی از فتق کمک کند. می‌توان زنجبیل را در چای یا در غذا مصرف کرد.

• آب آلوئه‌ورا: نوشیدن آب آلوئه‌ورا به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کند. آلوئه‌ورا همچنین خاصیت آرام‌بخشی دارد که می‌تواند به بهبود وضعیت کلی بیمار کمک کند.

• چای بابونه: بابونه به عنوان یک آرام‌بخش طبیعی و ضد التهاب شناخته می‌شود. نوشیدن چای بابونه می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.

• عسل و سرکه سیب: مخلوط کردن عسل و سرکه سیب در آب گرم و نوشیدن آن امکان دارد به کاهش علائم فتق کمک کند. این ترکیب به خواص ضد التهابی و ضد درد خود معروف است.

• استفاده از کمپرس سرد و گرم: استفاده از کمپرس سرد و گرم به صورت متناوب می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. این روش به بهبود جریان خون و کاهش تورم نیز کمک می‌کند.

در نهایت، بهتر است که بیماران با پزشک خود مشورت کنند و از درمان‌های گیاهی و سنتی به عنوان مکملی برای درمان‌های پزشکی استفاده کنند. این درمان‌ها نمی‌توانند جایگزین جراحی یا مشاوره پزشکی تخصصی شوند.

پیشگیری از فتق بیضه

پیشگیری از فتق بیضه شامل چندین روش ساده و موثر در سبک زندگی است. حفظ وزن مناسب و جلوگیری از افزایش وزن ناگهانی می‌تواند فشار روی عضلات شکم را کاهش دهد. انجام ورزش‌های منظم و تقویت عضلات شکم نیز نقش مهمی در پیشگیری دارند. هنگام بلند کردن اجسام سنگین، باید از تکنیک‌های صحیح استفاده کرد، مثل خم شدن از زانوها به جای خم شدن از کمر. همچنین، پرهیز از یبوست با داشتن رژیم غذایی پرفیبر و مصرف کافی آب می‌تواند فشار روی ناحیه شکم را کم کند. در نهایت، اجتناب از سیگار کشیدن و کنترل سرفه‌های مزمن نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد، زیرا سرفه‌های شدید مکرر می‌توانند به عضلات شکم فشار بیاورند و احتمال بروز فتق را افزایش دهند.

کلام پایانی

فتق بیضه یک عارضه شایع اما قابل درمان است که با تشخیص به موقع و مراقبت‌های مناسب می‌توان از عوارض جدی آن جلوگیری کرد. آگاهی از علائم و علل این بیماری، به همراه اتخاذ سبک زندگی سالم و رعایت توصیه‌های پزشکی، نقش مهمی در پیشگیری و مدیریت این وضعیت دارد. جراحی‌های مدرن و روش‌های درمانی مؤثر، امکان بازگشت به زندگی عادی را برای بیماران فراهم می‌کنند. با توجه به اهمیت این موضوع، توصیه می‌شود در صورت مشاهده هرگونه نشانه مشکوک، به پزشک مراجعه کنید تا با دریافت مشاوره و درمان مناسب، از سلامت خود محافظت کنید.