عفونت ادراری یکی از شایع‌ترین عفونت‌هایی است که زنان به آن مبتلا می‌شوند. این عفونت زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها وارد دستگاه ادراری شده و در آن‌جا تکثیر می‌شوند. دستگاه ادراری شامل کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و مجرای ادرار است. عوامل مختلفی ممکن است باعث بروز عفونت ادراری در زنان شود. همچنین نشانه‌ها و علائم نیز متفاوت است. در این مقاله به بررسی بیماری عفونت ادراری، علائم، علت‌ها و تشخیص و درمان آن می‌پردازیم. 

عفونت ادراری چیست؟

عفونت ادراری وضعیتی است که در آن معمولاً باکتری‌ها، وارد دستگاه ادراری شده و در آن محل شروع به تکثیر می‌کنند. این میکروب‌ها می‌توانند هر بخشی از دستگاه ادراری از جمله کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و مجرای ادرار را تحت تأثیر قرار دهند. عفونت دستگاه ادراری زمانی رخ می‌دهد که این میکروب‌ها از سد دفاعی بدن عبور کرده و در ادرار تکثیر شوند. رایج‌ترین علت عفونت ادراری، ورود باکتری‌های روده‌ای مانند اشریشیا کلی به دستگاه ادراری است. البته دلایل مختلفی برای این عفونت وجود دارد. بر اساس مطالعات نشان داده شده زنان حدود 50 درصد بیش‌تر از مردان به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند که خود دلایل مختلفی دارد. در ادامه علائم و علت‌های بروز عفونت ادراری در زنان را بررسی می‌کنیم.

علائم عفونت ادراری در زنان 

در بخش‌های قبلی متن به این مسئله اشاره کردیم که علائم و علت بروز عفونت ادراری در زنان ممکن است متفاوت باشد. برخی از بانوان ممکن است دچار علائم شدید عفونت شوند. برخی دیگر نیز تنها علائم اولیه را داشته باشند. به صورت کلی علائم بروز عفونت ادراری در زنان شامل موارد زیر است: 

• سوزش و درد هنگام ادرار کردن: یکی از بارزترین علائم عفونت ادراری، احساس سوزش و درد هنگام ادرار کردن است. این احساس می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
• تکرر ادرار: احساس نیاز مکرر به ادرار کردن حتی اگر مثانه پر نباشد، یکی دیگر از علائم شایع عفونت ادراری است. این اتفاق به دلیل تحریک مثانه توسط عفونت رخ می‌دهد.

• ادرار تیره، خونی یا بدبو: تغییر رنگ ادرار به رنگ تیره، قرمز یا قهوه‌ای و همچنین بوی بد ادرار، می‌تواند نشانه‌ای از عفونت ادراری باشد. وجود خون در ادرار اغلب به دلیل التهاب و تحریک مجاری ادراری رخ می‌دهد.

• درد در ناحیه پایین شکم یا کمر: درد در ناحیه پایین شکم یا کمر، به خصوص در قسمت بالای استخوان شرمگاهی، می‌تواند نشانه‌ای از عفونت مثانه یا کلیه باشد.

• تب و لرز و تهوع و استفراغ: در برخی موارد، عفونت ادراری می‌تواند باعث تب و لرز شود، به خصوص اگر عفونت به کلیه‌ها گسترش یافته باشد. همچنین ممکن است در عفونت‌های شدید، علائمی مانند تهوع و استفراغ نیز مشاهده شود.

علت بروز عفونت ادراری در زنان

زنان به دلیل آناتومی خاصی که دستگاه تناسلی و مجاری ادراری آن‌ها دارد، بیش‌تر در معرض ابتلا به بیماری‌ها و عفونت‌ها هستند. البته دلایل بسیار دیگری نیز وجود دارد که باعث ایجاد عفونت ادراری در زنان می‌شود. در این بخش به بررسی این علت‌ها و عواملی که ممکن است خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهد، می‌پردازیم: 

آناتومی دستگاه ادراری در زنان

کوتاه‌تر بودن مجرای ادراری یکی از علل بروز عفونت ادراری در زنان است. مجرای ادرار در زنان کوتاه‌تر از مردان است و به همین دلیل باکتری‌ها راحت‌تر می‌توانند از واژن به مثانه برسند. علاوه بر این، نزدیکی مجرای ادرار به مقعد نیز خود می‌تواند دلیل بروز عفونت باشد. این نزدیکی باعث می‌شود باکتری‌های روده‌ای به راحتی به مجرای ادرار منتقل شوند.

فعالیت‌های جنسی

رابطه جنسی می‌تواند باعث حرکت باکتری‌ها از واژن به مجرای ادرار شود. علاوه بر این، استفاده از دیافراگم‌ها و یا اسپرم‌کش‌ها می‌توانند خطر عفونت ادراری را افزایش دهند. دیافراگم یک وسیله پیشگیری از بارداری است که به صورت یک کلاهک گنبدی شکل بر روی دهانه رحم قرار می‌گیرد. این وسیله به همراه اسپرم‌کش استفاده می‌شود تا از ورود اسپرم به رحم جلوگیری کند. دیافراگم با ایجاد فشار بر روی مجرای ادرار، می‌تواند تخلیه کامل مثانه را با مشکل مواجه کند. باقی ماندن ادرار در مثانه محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند و احتمال عفونت را افزایش می‌دهد.

یائسگی

کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی می‌تواند به نازک شدن پوشش واژن و مجرای ادرار منجر شود و خطر عفونت را افزایش دهد. استروژن باعث تولید ترشحات طبیعی واژن می‌شود که به عنوان یک سد دفاعی در برابر باکتری‌ها عمل می‌کند. کاهش این ترشحات، محیط واژن را خشک‌تر و مستعدتر به رشد باکتری‌ها می‌کند.

اختلالات سیستم ایمنی

افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ادراری هستند. سیستم ایمنی ضعیف، توانایی بدن در شناسایی و از بین بردن باکتری‌های مهاجم را کاهش می‌دهد. در نتیجه، باکتری‌ها فرصت بیشتری برای تکثیر و ایجاد عفونت پیدا می‌کنند.

انواع عفونت ادراری

عفونت ادراری نیز مانند بسیاری از بیماری‌ها دارای انواع مختلفی است و علائم بروز در هرکدام ممکن است متفاوت باشد. به صورت کلی انواع عفونت ادراری شامل موارد زیر هستند: 

• عفونت مثانه (سیستیت): شایع‌ترین نوع عفونت ادراری عفونت مثانه یا سیستیت است. در این نوع عفونت، باکتری‌ها معمولاً از مجرای ادرار به مثانه می‌رسند و باعث التهاب و تحریک آن می‌شوند. سوزش و درد هنگام ادرار، تکرر ادرار، احساس فوریت برای ادرار کردن، ادرار تیره یا خونی، درد در ناحیه پایین شکم از جمله این نوع از عفونت به شمار می‌رود.
• عفونت مجرای ادرار (اورتریت): در این نوع عفونت، مجرای ادرار ملتهب می‌شود. معمولاً این نوع از عفونت ادراری در اثر گسترش عفونت از مثانه یا به دلیل عفونت‌های مقاربتی رخ می‌دهد. از علائم این عفونت می‌توانیم به سوزش و درد هنگام ادرار، ترشحات غیرعادی از مجرای ادرار اشاره کنیم.

• عفونت کلیه (پیلونفریت): این نوع عفونت ادراری معمولا جدی‌تر است و زمانی رخ می‌دهد که عفونت از مثانه به کلیه‌ها گسترش یابد. از علائم عفونت پیلونفریت می‌توانیم به تب و لرز، درد پهلو، تهوع و استفراغ، درد هنگام ادرار اشاره کنیم.
• عفونت حالب: در این نوع عفونت، لوله‌هایی که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کنند ملتهب می‌شوند. عفونت حالت معمولاً در اثر گسترش عفونت از کلیه‌ها یا مثانه رخ می‌دهد.

تشخیص عفونت ادراری در زنان

از آن‌جایی که این عفونت می‌تواند دستگاه مجاری ادراری را به صورت کامل درگیر کند، بهتر است پس از بروز علائم عفونت در بدن، به پزشک مراجعه کرده و در جهت تشخیص اقدام کنید. روش‌های تشخیصی بسیاری برای عفونت ادراری در زنان وجود دارد که در این بخش به بررسی برخی از آن‌ها می‌پردازیم. 

• آزمایش کشت ادرار: این آزمایش دقیق‌ترین روش برای تشخیص عفونت ادراری است. در این روش، نمونه ادرار در محیط کشت قرار می‌گیرد تا باکتری‌های موجود در آن رشد کنند و نوع باکتری و میزان حساسیت آن به آنتی‌بیوتیک‌ها مشخص شود. 
• آزمایش آنالیز ادرار: در این آزمایش، ادرار از نظر وجود گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز، باکتری‌ها، نیتریت و سایر مواد بررسی می‌شود. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا به وجود عفونت مشکوک شود، اما برای تأیید آن نیاز به کشت ادرار است.
• بررسی علائم بالینی: پزشک با بررسی علائم شما مانند سوزش و درد هنگام ادرار، تکرر ادرار، احساس فوریت برای ادرار کردن، ادرار تیره یا خونی، درد در ناحیه پایین شکم و تب به عفونت ادراری مشکوک می‌شود. در این مرحله پزشک معمولا پس از بررسی انجام آزمایش را توصیه می‌کند و پس از آن بهترین روش درمان عفونت ادراری در زنان را معرفی می‌کند.

روش‌های درمانی عفونت ادراری در زنان 

عفونت ادراری معمولا بیماری است که دارودرمانی روش درمانی رایج آن است. اما در برخی موارد ممکن است پزشک با توجه به علائم و نشانه‌های بیمار، روش‌های دیگری را نیز توصیه کند. بخشی از بهترین روش‌ درمان عفونت ادراری در زنان شامل موارد زیر است: 

دارودرمانی

معمولا رایج‌ترین روش درمان عفونت، استفاده از داروها و به ویژه آنتی‎‌بیوتیک‌ها است. آنتی‌بیوتیک‌ها باکتری‌های عامل عفونت را از بین می‌برند. معمولا پزشک با توجه به نوع باکتری عامل عفونت، شدت عفونت و شرایط فردی، مناسب‌ترین آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کند. مدت زمان مصرف آنتی‌بیوتیک معمولاً یک هفته است، اما ممکن است بسته به شرایط متفاوت باشد.

چه آنتی بیوتیک‌هایی برای درمان عفونت ادراری استفاده می‌شود؟

آنتی بیوتیک‌ها برای کنترل و درمان عفونت ادراری تجویز می‌شوند. در صورت تشدید علائم عفونت ادراری و افزایش درد و سوزش؛ معمولا پزشک آنتی بیوتیک‌های زیر را تجویز می‌کند:

• نیتروفورانتوئین
• سولفونامیدها (داروهای سولفا)، مانند سولفامتوکسازول/تری متوپریم
• آموکسی سیلین
• سفالوسپورین‌ها مانند سفالکسین.
• داکسی سایکلین
• فسفومایسین
• کینولون‌ها مانند سیپروفلوکساسین یا لووفلوکساسین

مصرف مایعات فراوان

نوشیدن آب فراوان به رقیق شدن ادرار و دفع راحت‌تر باکتری‌ها کمک می‌کند. علاوه بر این آب فراوان به کاهش سوزش و درد ناشی از عفونت کمک می‌کند. در واقع مصرف مایعات فراوان باعث می‌شود افراد مبتلا بیش‌تر ادرار کنند و عفونت با گذشت زمان از بدن ‌آن‌ها خارج شود.

پیشگیری از بروز عفونت ادراری 

برای پیشگیری از بروز عفونت ادراری، رعایت چند نکته ساده بسیار موثر است. نوشیدن آب به مقدار کافی برای رقیق کردن ادرار و دفع سریع باکتری‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. تخلیه کامل مثانه پس از ادرار و اجتناب از نگه داشتن ادرار برای مدت طولانی نیز به همان میزان اهمیت دارد. رعایت بهداشت فردی، به خصوص شستن ناحیه تناسلی از جلو به عقب پس از دستشویی رفتن، می‌تواند از ورود باکتری‌ها به مجرای ادراری جلوگیری کند. استفاده از لباس زیر نخی و پرهیز از لباس‌های تنگ نیز به تهویه بهتر ناحیه تناسلی کمک می‌کند. همچنین، تخلیه مثانه قبل و بعد از رابطه جنسی می‌تواند خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهد. 

کلام پایانی

در این مقاله با بیماری عفونت ادراری در زنان آشنا شدیم. دانستیم این بیماری در زنان 50 درصد بیش‌تر از مردان اتفاق می‌افتد. دلایل بروز عفونت ادراری را بررسی کردیم و دانستیم این بیماری ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. همچنین روش‌های تشخیصی و درمانی عفونت ادراری را بیان کردیم. بهترین روش درمان عفونت ادراری در زنان معمولا استفاده کامل از آنتی بیوتیک‌ها است. پزشک در صورت بروز علائم عفونت و تشدید آن معمولا آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. دکتر جعفری با سال‌ها تخصص و تجربه در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به دستگاه مجاری ادراری، در مسیر تشخیص و درمان همراه شما هستند. ایشان تمام علائم بروز عفونت را در شما شناسایی و بررسی کرده و بهترین روش درمانی را معرفی می‌کنند.