تنگی مجرای ادرار یکی از مشکلات شایع در دستگاه ادراری است که به علت باریک شدن مسیر ادرار در مجرا ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به مشکلات جدی در دفع ادرار گردد. این عارضه به دلایل مختلفی از جمله عفونت‌ها، آسیب‌های فیزیکی یا جراحی‌های قبلی رخ می‌دهد و درمان آن ضروری است. روش‌های درمانی متفاوتی برای رفع تنگی مجرای ادرار وجود دارد که با توجه به شدت و محل تنگی، انتخاب می‌شوند. این روش‌ها شامل درمان‌های دارویی، دیلاتاسیون (گشاد کردن مجرا)، و در موارد پیشرفته‌تر، جراحی است. هدف از این درمان‌ها بازگرداندن جریان طبیعی ادرار و جلوگیری از عوارض ناشی از تنگی مجرا است.

تنگی مجرای ادرار چیست؟

تنگی مجرای ادرار وضعیتی است که در آن مجرای ادرار به دلایل مختلف از جمله عفونت‌ها، آسیب‌های فیزیکی، یا جراحی‌های قبلی باریک می‌شود و جریان طبیعی ادرار مختل می‌گردد. این باریک شدن مجرا منجر به مشکلاتی مانند درد، کاهش جریان ادرار، احساس خالی نشدن کامل مثانه، و عفونت‌های مکرر ادراری می‌شود. تشخیص و درمان به موقع تنگی مجرا برای جلوگیری از عوارض جدی‌تر ضروری است و روش‌های مختلفی مانند دارو، دیلاتاسیون، و جراحی برای درمان این وضعیت به کار می‌رود.

دلایل ابتلا به تنگی مجرای ادرار

بافت زخم که می‌تواند موجب باریک شدن مجرای ادرار شود، به دلایل مختلفی از جمله انجام روش‌های پزشکی مانند وارد کردن آندوسکوپ به مجرای ادرار، استفاده از کاتتر برای تخلیه مثانه، آسیب یا جراحت به مجرای ادرار یا لگن، بزرگ شدن پروستات یا جراحی برای برداشتن یا کاهش اندازه پروستات، سرطان مجرای ادرار یا پروستات، عفونت‌های مقاربتی، پرتو درمانی و بیماری پوستی لیکن اسکلروزوس که باعث لکه‌های پوستی نازک و تغییر رنگ یافته در ناحیه تناسلی می‌شود، ایجاد می‌شود. تنگی مجرای ادرار در مردان بسیار شایع‌تر از زنان است و اغلب علت آن ناشناخته است.

علائم تنگی مجرای ادرار

تنگی مجرای ادرار می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد که شامل کاهش جریان ادرار، تکرر ادرار، درد یا سوزش هنگام دفع ادرار، احساس خالی نشدن کامل مثانه، و خون در ادرار می‌شود. در موارد شدیدتر، ممکن است فرد دچار مشکل دفع ادرار شود که نیازمند درمان فوری است. همچنین، عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری نیز از دیگر علائم شایع این عارضه است. تشخیص به موقع و درمان مناسب می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد.

تشخیص تنگی مجرای ادرار

برای تشخیص، پزشک شما درباره علائم و سابقه پزشکی شما سوال می‌پرسد و معاینه‌های مختلفی را انجام می‌دهد. آزمایش‌هایی که به تشخیص محل تنگی، طول مجرای ادرار و علت ایجاد تنگی مجرا کمک می‌کنند عبارت‌اند از:

• آزمایش‌های ادرار: این آزمایش‌ها برای بررسی وجود عفونت، خون یا سرطان در ادرار انجام می‌شوند.
• آزمایش جریان ادرار: این آزمایش جریان ادرار و قدرت آن را اندازه‌گیری می‌کند.
• سونوگرافی مجرای ادرار: آزمایش سونوگرافی طول تنگی مجرای ادرار را نشان می‌دهد.
• سونوگرافی لگن: پزشک با استفاده از سونوگرافی لگن را بررسی می‌کند که آیا پس از خالی کردن مثانه، ادرار هنوز در مثانه باقی مانده است یا خیر.
• MRI لگن: این نوع اسکن به بررسی استخوان لگن می‌پردازد تا از ارتباط احتمالی استخوان لگن با تنگی مجرای ادرار مطلع شود.
• اورتروگرام رتروگراد: پزشک با استفاده از این آزمایش از قسمت مجرای ادرار تصویر برداری می‌کند.
• سیستوسکوپی: پزشک با استفاده از این آزمایش از ابزاری نازک و لوله‌ای شکل که دارای لنز است، به نام سیستوسکوپ، داخل مجرای ادرار و مثانه را بررسی می‌کند.

درمورد تغییر رنگ ادرار، بخوانید!

روش‌های درمانی تنگی مجرای ادرار

برای درمان تنگی مجرای ادرار، روش‌های مختلفی وجود دارد که به وفور به کار می‌روند. در درمان‌های دارویی، داروهای ضد التهاب و مرکباتی برای کاهش التهاب و تسکین علائم مورد استفاده قرار می‌گیرند. روش دیگر، دیلاتاسیون که شامل گشاد کردن مجرای ادرار با استفاده از ابزاری خاص است، انجام می‌شود. در موارد پیشرفته‌تر، جراحی برای برداشتن بافت نازک شده یا ایجاد راهکارهای جایگزین برای بازسازی مجرای ادرار استفاده می‌شود. هدف از این روش‌ها بازگرداندن جریان طبیعی ادرار و بهبود علائم مرتبط با تنگی مجرای ادرار است، تا به کاهش عوارض و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک شود. در ادامه مقاله به توضیح کامل هریک از روش های درمانی تنگی مجرای ادرار خواهیم پرداخت.

کاتتر‌گذاری
درمان‌های مختلفی برای تسکین تنگی مجرای ادرار وجود دارند. یکی از اولین اقدامات برای درمان توقف جریان ادرار، کاتترگذاری است که به معنی وارد کردن یک لوله کوچک به نام کاتتر به داخل مثانه جهت تخلیه ادرار است. در صورت وجود عفونت، پزشک از آنتی‌بیوتیک‌ برای درمان مثانه استفاده میکند.

دیلاتاسیون

عمل دیلاتاسیون یا گشاد سازی مجرای ادرار با وارد کردن یک سیم کوچک از طریق مجرای ادرار و به داخل مثانه آغاز می‌شود. سپس پزشک به تدریج دیلاتور‌هایی با اندازه بزرگ‌تر را از کنار سیم وارد مجرای ادرار کرده تا مجرای ادرار به مرور گشادتر شود.

اورتروپلاستی

اورتروپلاستی نیز شامل برداشتن بافت باریک شده از مجرای ادرار یا افزایش اندازه آن با جراحی است. این روش شامل بازسازی بافت‌های اطراف مجرای ادرار با استفاده از بافت‌های دیگر از نقاط دیگر بدن مانند پوست یا دهان است. احتمال ابتلا به تنگی مجرای ادرار پس از انجام اورتروپلاستی کم است.

آندوسکوپی

در روش جراحی آندوسکوپی پزشک از یک ابزار نازک شبیه لوله به نام سیستوسکوپ که دارای لنز است استفاده می‌کند و سیتوسکوپ را وارد مجرای ادرار می‌کند. سپس پزشک ابزار خاصی را از طریق لوله سیستوسکوپ وارد مجرا می‌کند تا تنگی را از بین ببرد.

کاتتر

نصب کاتتر بلندمدت برای افراد با تنگی شدید مجرای ادرار مناسب است. در این روش، پزشک یک لوله به نام استنت را به داخل مجرای ادرار قرار می‌دهد تا مجرای ادرار باز نگه داشته شود، یا یک کاتتر دائمی برای تخلیه ادرار داخل مثانه قرار داده می‌شود.

کلام پایانی

درمان تنگی مجرای ادرار با توجه به شدت و نوع تنگی شامل روش‌های مختلفی از جمله کاتترگذاری، دیلاتاسیون، اورتروپلاستی و جراحی آندوسکوپی است. هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب روش مناسب نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشک است. هدف از تمامی این درمان‌ها بازگرداندن جریان طبیعی ادرار و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. نظارت مستمر و پیگیری‌های منظم پس از درمان نیز برای جلوگیری از عود تنگی و حفظ نتایج درمانی اهمیت ویژه‌ای دارند.