واریکوسل یکی از مشکلات شایع در مردان است که به تورم و گشاد شدن رگ‌های بیضه‌ها گفته می‌شود. این عارضه می‌تواند علائم متنوعی از جمله درد، احساس سنگینی در ناحیه بیضه و حتی مشکلات باروری ایجاد کند. در بیشتر موارد، واریکوسل بدون علائم است و فرد ممکن است هیچ مشکلی احساس نکند، اما در مواردی که علائم شدیدتر یا مشکلات باروری رخ می‌دهند، درمان ضروری می‌شود. یکی از روش‌های موثر درمان واریکوسل، عمل جراحی است که می‌تواند با بهبود جریان خون در ناحیه بیضه، علائم را کاهش داده و حتی شانس باروری را افزایش دهد. انواع مختلف جراحی برای درمان واریکوسل وجود دارد که هر کدام بسته به شدت مشکل و شرایط بیمار انتخاب می‌شوند. از جمله این روش‌ها می‌توان به جراحی سنتی باز، جراحی میکروسکوپی و جراحی از طریق لاپاراسکوپی اشاره کرد که هر کدام ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند. دکتر محمدرضا جعفری شاهدانی فلوشیپ فوق تخصصی اورولوژی نیز با انجام انواع مختلف این نوع جراحی، یکی از بهترین گزینه‌‌ها برای مراجعه به پزشک متخصص به شمار می‌روند. 

انواع جراحی واریکوسل

خوشبختانه، با پیشرفت‌های پزشکی، روش‌های مختلف جراحی برای درمان واریکوسل توسعه یافته است. هر کدام از این روش‌ها با توجه به شرایط بیمار، شدت مشکل و اولویت‌های شخصی انتخاب می‌شود. از جراحی باز سنتی گرفته تا روش‌های پیشرفته‌تری مانند جراحی میکروسکوپی و لاپاراسکوپی، هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. در ادامه به معرفی و بررسی انواع عمل جراحی واریکوسل می‌پردازیم:

جراحی واریکوسل به روش باز

جراحی به روش باز، یکی از قدیمی‌ترین و سنتی‌ترین روش‌های درمان واریکوسل است که هنوز هم در برخی موارد از آن استفاده می‌شود. در این روش، پزشک یک برش در ناحیه کشاله ران ایجاد کرده و سپس رگ‌های آسیب‌دیده را شناسایی و مسدود می‌کند. اگرچه این روش نسبت به روش‌های مدرن‌تر مانند جراحی میکروسکوپی و لاپاراسکوپی به علت برش بزرگ‌تر و درد بیشتری که به دنبال دارد، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این جراحی با وجود استقبال کم، مزایایی نیز به همراه دارد. برخی از مزایای انجام جراحی واریکوسل به روش باز عبارتند از:

• دسترسی راحت‌تر به رگ‌های آسیب‌دیده: در روش جراحی باز، پزشک می‌تواند به‌طور مستقیم به ناحیه‌ای که رگ‌های آسیب‌دیده قرار دارند دسترسی پیدا کند. این روش امکان مشاهده واضح‌تر و دقیق‌تر رگ‌های آسیب‌دیده را فراهم می‌کند. در مواردی که ساختار آناتومیک پیچیده یا غیرمعمولی باشد، دسترسی مستقیم به رگ‌ها به پزشک کمک می‌کند تا درمان را به درستی و بدون خطا انجام دهد. این موضوع، مزیت بزرگی برای جراح است چرا که امکان انجام یک جراحی دقیق‌تر را ایجاد می‌کند.

• میزان موفقیت بالا: جراحی باز، به شرط آنکه توسط یک جراح ماهر و با تجربه انجام شود، می‌تواند موفقیت زیادی در درمان واریکوسل داشته باشد. در این روش، جراح می‌تواند تمامی مراحل جراحی را با دقت بالا انجام داده و مشکلاتی که ممکن است در سایر روش‌ها پیش آید، مانند آسیب به بافت‌های دیگر یا عدم دسترسی به رگ‌ها را به حداقل برساند. علاوه بر این، به دلیل اینکه این روش از زمان‌های قدیم استفاده شده و جراحان به تکنیک‌های آن مسلط هستند، نرخ موفقیت بالایی در درمان واریکوسل به همراه دارد.

جراحی واریکوسل میکروسکوپی (Microsurgical Varicocelectomy)

در این روش، جراح از یک میکروسکوپ برای بزرگ‌نمایی رگ‌ها استفاده می‌کند. این امر باعث می‌شود جراح بتواند رگ‌های کوچک و ظریف را با دقت بیشتری شناسایی کند و آن‌ها را ببندد. روش جراحی میکروسکوپی به دلیل دقت بالا، عوارض کمتر و نتایج بهتر، یکی از مورد استقبال‌ترین روش‌های جراحی واریکوسل است. علاوه بر این، این روش نیاز به ایجاد برش‌های بزرگ ندارد و همین موضوع باعث کاهش درد و سرعت بالاتر بهبودی بیمار می‌شود. از آن‌جایی که جراح با کمک میکروسکوپ می‌تواند رگ‌های لنفاوی و شریانی را از وریدهای مشکل‌دار تشخیص دهد، احتمال بروز عوارضی مانند تجمع مایع در بیضه (هیدروسل) به حداقل می‌رسد. همچنین، دقت بالا در این روش باعث می‌شود که کمترین آسیب به بافت‌های اطراف وارد شود و کیفیت اسپرم‌ها پس از جراحی بهبود یابند. بسیاری از مردانی که به دلیل واریکوسل دچار ناباروری شده‌اند، با این روش به نتایج مطلوبی دست پیدا می‌کنند. 

جراحی لاپاروسکوپی واریکوسل (Laparoscopic Varicocelectomy)

جراحی لاپاراسکوپی یکی از روش‌های مدرن و کم‌ تهاجمی برای درمان واریکوسل است. در این روش، جراح از طریق ایجاد چند برش کوچک روی شکم، ابزارهای مخصوص و یک دوربین لاپاراسکوپ را وارد بدن می‌کند. این دوربین تصاویر دقیقی از رگ‌های مشکل‌دار را به نمایش می‌گذارد و جراح می‌تواند با دقت بالا، رگ‌های واریسی را ببندد. این روش به‌خصوص برای افرادی که واریکوسل دوطرفه دارند (در هر دو بیضه)، یک گزینه عالی محسوب می‌شود، زیرا جراح همزمان هر دو طرف را می‌تواند درمان کند. برخی از مزایای جراحی لاپاروسکوپی واریکوسل عبارتند از:

• کم تهاجمی: در این روش، برش‌های بسیار کوچکی (معمولا کمتر از یک سانتی‌متر) روی شکم ایجاد می‌شود. از آن‌جایی که این برش‌ها بسیار ظریف هستند، جای زخم‌ها بسیار نامحسوس بوده و در مقایسه با روش‌های باز، خطر ایجاد اسکارهای بزرگ و ناخوشایند کاهش می‌یابد. همچنین، احتمال عفونت در محل برش‌ها کمتر است.
• بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره: یکی از مهم‌ترین مزایای این روش، دوره نقاهت کوتاه آن است. برخلاف جراحی باز که بیمار ممکن است هفته‌ها به استراحت نیاز داشته باشد، در جراحی لاپاراسکوپی معمولا ظرف چند روز بیمار قادر خواهد بود به فعالیت‌های عادی خود بازگردد. 

جراحی واریکوسل با لیزر (Laser Varicocelectomy)

جراحی واریکوسل با لیزر یکی از جدیدترین و کم‌ تهاجمی‌ترین روش‌های درمانی است که در آن، به جای استفاده از تیغ جراحی، از انرژی لیزر برای بستن رگ‌های واریسی در بیضه استفاده می‌شود. این روش به دلیل دقت بسیار بالا و کاهش خطر عوارض جانبی، محبوبیت زیادی در بین بیماران و متخصصان اورولوژی پیدا کرده است. در این روش، جراح ابتدا یک فیبر نوری بسیار ظریف را از طریق یک برش کوچک وارد ناحیه مورد نظر می‌کند. سپس، انرژی لیزر به رگ‌های واریسی هدایت شده و با ایجاد حرارت کنترل‌ شده، باعث بسته شدن و از بین رفتن این رگ‌ها می‌شود. از آن‌جایی که در این روش نیازی به برش‌های بزرگ یا بخیه‌های متعدد نیست، بیمار با حداقل درد و خون‌ریزی مواجه می‌شود و دوران نقاهت کوتاه‌تری را تجربه می‌کند. این ویژگی‌ها، جراحی با لیزر را به یکی از مدرن‌ترین روش‌های درمان واریکوسل تبدیل کرده است.

مزایای انواع جراحی واریکوسل

در بسیاری از موارد، روش‌های غیرجراحی واریکوسل ممکن است موثر نباشند و تنها راه قطعی درمان، جراحی باشد. جراحی واریکوسل با هدف بستن یا از بین بردن رگ‌های واریسی معیوب انجام می‌شود تا جریان خون در بیضه‌ها به حالت طبیعی بازگردد. این روش نه تنها به بهبود عملکرد بیضه‌ها کمک می‌کند، بلکه باعث کاهش علائم ناخوشایند و افزایش کیفیت زندگی فرد می‌شود. در ادامه به مهم‌ترین مزایای این روش درمانی می‌پردازیم:

• بهبود جریان خون بیضه‌ها: جراحی واریکوسل مستقیما روی رگ‌های معیوب تاثیر می‌گذارد و آن‌ها را مسدود یا حذف می‌کند. این امر باعث اصلاح مسیر جریان خون در بیضه‌ها می‌شود، که در نتیجه تورم و فشار روی بیضه کاهش یافته و عملکرد آن به حالت طبیعی باز می‌گردد.

• کاهش درد و احساس سنگینی در بیضه‌ها: واریکوسل باعث افزایش فشار وریدی در بیضه‌ها شده و در بسیاری از مردان موجب درد و ناراحتی مداوم در این ناحیه می‌شود. جراحی می‌تواند با رفع این فشار، درد را کاهش داده و احساس سبکی و راحتی بیشتری را برای فرد به همراه داشته باشد.

• کاهش خطر کوچک شدن بیضه (آتروفی بیضه): واریکوسل ممکن است باعث تحلیل رفتن بافت بیضه به دلیل کمبود خون‌رسانی شود. اگر این مشکل به‌موقع درمان نشود، اندازه و عملکرد بیضه کاهش می‌یابد. جراحی با بهبود خون‌رسانی به بیضه‌ها، از کوچک شدن آن جلوگیری کرده و حتی در برخی موارد به بازسازی اندازه طبیعی بیضه کمک می‌کند.

در مورد تفاوت جراحی میکروسکوپی واریکوسل با روش‌های دیگر بیشتر بخوانید.

مراقبت‌های بعد از عمل واریکوسل 

بعد از عمل واریکوسل، مراقبت‌های صحیح و اصولی نقش مهمی در کاهش عوارض، تسریع روند بهبودی و بازگشت سریع‌تر به زندگی عادی دارند. هرچند روش‌های جراحی ممکن است متفاوت باشند، اما نکات مراقبتی کلی برای همه بیماران یکسان است. رعایت این توصیه‌ها به شما کمک می‌کند تا با کمترین درد و مشکل، دوران نقاهت را پشت سر بگذارید.

استراحت کافی و اجتناب از فعالیت‌های سنگین

در روزهای ابتدایی پس از جراحی، بدن نیاز به استراحت دارد تا فرایند ترمیم بافت‌ها به درستی انجام شود. حداقل ۴۸ ساعت استراحت مطلق توصیه می‌شود. از بلند کردن اجسام سنگین، دویدن، پریدن و هرگونه فعالیتی که به ناحیه جراحی فشار وارد کند حداقل ۲ تا ۴ هفته خودداری کنید. انجام زودهنگام فعالیت‌های شدید، باعث باز شدن بخیه‌ها و افزایش تورم و التهاب می‌شود.

استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم و درد

در ۴۸ ساعت اول بعد از جراحی، استفاده از کمپرس یخ روی ناحیه بیضه‌ها می‌تواند تورم، کبودی و درد را به میزان زیادی کاهش دهد. برای این کار، یک بسته یخ را داخل پارچه بپیچید و هر بار ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی ناحیه جراحی قرار دهید. دقت کنید که یخ را مستقیم روی پوست نگذارید تا از آسیب احتمالی جلوگیری شود.

مصرف منظم داروهای تجویز شده توسط پزشک

پزشک داروهای مختلفی از جمله مسکن‌های ضد التهاب، آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدانعقاد خون را برای کاهش درد، پیشگیری از عفونت و جلوگیری از ایجاد لخته خون تجویز می‌کند. این داروها را طبق دستور پزشک و بدون تغییر در دوز مصرف کنید. در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی مانند تب بالا، قرمزی بیش از حد محل جراحی یا درد شدید، سریعا با پزشک تماس بگیرید.

پرهیز از رابطه جنسی و تحریک جنسی در دوران نقاهت

حداقل ۲ تا ۳ هفته پس از جراحی باید از هرگونه فعالیت جنسی خودداری کنید. تحریک و انزال می‌تواند باعث افزایش فشار در عروق ترمیم شده شود و روند بهبودی را مختل کند. همچنین، تحریک جنسی می‌تواند باعث ایجاد درد در ناحیه بیضه‌ها شود. پزشک شما بر اساس وضعیت بهبودی، زمان دقیق بازگشت به فعالیت جنسی را تعیین می‌کند.

مراقبت از ناحیه جراحی و رعایت بهداشت فردی

بیضه‌ها و محل جراحی باید تمیز و خشک نگه داشته شوند. معمولا تا ۴۸ ساعت بعد از عمل نباید محل جراحی خیس شود. پس از این مدت، پزشک به شما اطلاع می‌دهد چه زمانی و چگونه می‌توانید دوش بگیرید. استفاده از لباس زیر نخی و راحت کمک می‌کند تا فشار کمتری به ناحیه عمل وارد شود و از تعریق بیش از حد جلوگیری شود.

عوارض جراحی واریکوسل

جراحی واریکوسل یکی از روش‌های موثر برای درمان این بیماری است، اما مانند هر عمل جراحی دیگری، ممکن است با عوارضی همراه باشد. اگر این جراحی توسط یک فوق تخصص اورولوژی ماهر مانند دکتر محمدرضا جعفری شاهدانی انجام شود، احتمال بروز عوارض بسیار کم خواهد بود. با این حال، برخی از بیماران ممکن است با عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت مواجه شوند. در ادامه، مهم‌ترین عوارض احتمالی بعد از انواع جراحی واریکوسل را بررسی می‌کنیم:

هیدروسل یا آب آوردن بیضه

هیدروسل یکی از عوارض نسبتا شایع پس از جراحی واریکوسل است که در آن، مایع در اطراف بیضه جمع می‌شود و باعث بزرگ شدن و تورم بیضه می‌شود. این عارضه معمولا به دلیل استراحت ناکافی، ایستادن طولانی‌ مدت بعد از عمل، یا جدا نکردن صحیح بافت لنفاوی در حین جراحی رخ می‌دهد. در اغلب موارد، این تورم به مرور زمان کاهش می‌یابد، اما اگر شدید باشد، ممکن است نیاز به درمان دارویی یا حتی جراحی مجدد داشته باشد.

آسیب به شریان‌های بیضه

شریان‌های بیضه بسیار حساس و نزدیک به وریدها هستند، بنابراین در هنگام جراحی واریکوسل، به‌ویژه در جراحی باز، ممکن است به اشتباه آسیب ببینند. احتمال بروز این مشکل در جراحی باز بین ۱۲ تا ۲۴ درصد است، اما در روش‌های پیشرفته‌تر مانند لاپاراسکوپی، این احتمال به حدود ۱ درصد کاهش پیدا می‌کند. آسیب به شریان بیضه می‌تواند جریان خون به بیضه را مختل کرده و عملکرد طبیعی آن را تحت تاثیر قرار دهد. این مشکل در موارد شدید، ممکن است باعث کوچک شدن بیضه شود.

عوارض ناشی از بیهوشی

اگر جراحی واریکوسل از طریق روش‌هایی مانند لاپاراسکوپی یا میکروسرجری انجام شود، معمولا بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. بیهوشی می‌تواند در برخی بیماران عوارضی مانند: سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، احساس خستگی و کاهش فشار خون ایجاد کند. این علائم معمولا موقتی هستند و طی چند روز برطرف می‌شوند. در صورتی که بیمار سابقه حساسیت به داروهای بیهوشی داشته باشد، لازم است این موضوع را قبل از عمل به پزشک اطلاع دهد تا اقدامات لازم انجام شود.

درد در ناحیه بیضه و کشاله ران

پس از عمل جراحی، برخی بیماران ممکن است تا چند روز در ناحیه بیضه و کشاله ران احساس درد داشته باشند. این درد معمولا به دلیل التهاب و مسدود شدن رگ‌های آسیب‌دیده ایجاد می‌شود. در اغلب موارد، درد طی چند روز کاهش می‌یابد، اما اگر بیش از ۵ روز ادامه پیدا کرد یا شدت آن افزایش یافت، باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه شود. استفاده از داروهای مسکن تجویز شده توسط پزشک و استراحت کافی می‌تواند به کاهش درد کمک کند.

چه کسانی به عمل واریکوسل نیاز دارند؟ 

عمل واریکوسل معمولا برای مردانی توصیه می‌شود که از مشکلاتی مانند درد بیضه، کاهش کیفیت اسپرم و در نتیجه ناباروری رنج می‌برند. همچنین اگر واریکوسل باعث کاهش حجم بیضه یا تغییرات هورمونی شود، جراحی می‌تواند گزینه مناسبی باشد. البته تصمیم‌گیری نهایی برای انجام عمل واریکوسل توسط پزشک متخصص بر اساس شدت بیماری، سن بیمار و سایر عوامل فردی گرفته می‌شود. در برخی موارد، واریکوسل خفیف ممکن است بدون نیاز به جراحی تحت نظر باشد، اما در موارد شدیدتر، جراحی برای بهبود کیفیت زندگی و افزایش شانس باروری ضروری است.

قبل از تصمیم‌گیری برای جراحی واریکوسل چه نکاتی را باید رعایت کرد؟

قبل از تصمیم‌گیری برای جراحی واریکوسل، نکات زیادی هستند که باید به دقت مورد توجه قرار بگیرند تا انتخاب شما آگاهانه و موثر باشد. اولین و مهم‌ترین نکته این است که باید با یک متخصص اورولوژی مشورت کنید که با بررسی دقیق وضعیت شما، روش درمانی مناسب را پیشنهاد دهد. وضعیت سلامتی عمومی شما، سن، شدت واریکوسل و علائمی که تجربه می‌کنید، عوامل تعیین‌کننده‌ای برای نوع جراحی هستند. برای مثال، اگر شما درد شدیدی دارید یا واریکوسل شما در وضعیت پیشرفته‌ای است، جراحی ممکن است انتخاب مناسبی باشد. همچنین، قبل از جراحی باید مطمئن شوید که از عوارض و دوره نقاهت آن آگاه هستید تا بتوانید برای بازگشت به زندگی روزمره‌تان برنامه‌ریزی کنید. 

کلام پایانی

جراحی واریکوسل یکی از راه‌های موثر برای درمان این اختلال است که بسته به شدت بیماری و شرایط هر بیمار، روش‌های مختلفی برای انجام آن وجود دارد. انتخاب روش مناسب به عواملی مثل شرایط سلامت عمومی فرد، شدت واریکوسل و دوره نقاهت و نتایج مورد نظر بستگی دارد. بنابراین، مشاوره با یک متخصص مجرب از اهمیت بالایی برخوردار است. دکتر محمدرضا جعفری شاهدانی، فلوشیپ فوق تخصصی اورولوژی، با تجربه و تخصص خود در زمینه جراحی‌های واریکوسل، به شما کمک می‌کنند تا بهترین روش درمانی را برای بهبود وضعیت سلامتی خود انتخاب کنید و در کوتاه‌ترین زمان به زندگی روزمره‌تان بازگردید. با استفاده از پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها و روش‌های درمانی، دکتر جعفری شاهدانی بهترین مراقبت‌ها و نتایج درمانی را به شما ارائه خواهند داد.

سوالات متداول