سیستیت یا التهاب مثانه، نوعی بیماری شایع است که معمولا ناشی از عفونت باکتریایی در مجرای ادراری و مثانه است. این بیماری می‌تواند هر دو جنس را تحت تاثیر قرار دهد، اما در زنان به دلیل کوتاه‌تر بودن مجاری ادراری، شیوع بیشتری دارد. علائم سیستیت شامل درد یا سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار، ادرار خونی یا کدر و درد در ناحیه تحتانی شکم است. سیستیت در صورت عدم درمان ممکن است به عفونت کلیه‌ها منجر شود، بنابراین تشخیص و درمان به موقع اهمیت زیادی دارد. درمان سیستیت معمولاً شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و افزایش مصرف مایعات برای کمک به دفع عفونت است. برای اطلاعات بیشتر و آشنایی با راه‌های پیشگیری و درمان این بیماری، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

بیماری سیستیت چیست؟

سیستیت اصطلاح پزشکی برای التهاب مثانه است. التهاب به متورم شدن بخشی از بدن گفته می‌شود که گاهی می‌تواند دردناک باشد. اکثر اوقات سیستیت زمانی رخ می‌دهد که عفونت توسط باکتری‌ها ایجاد شده باشد که به این بیماری عفونت مجاری ادراری گفته می‌شود. داشتن عفونت مثانه می‌تواند اذیت کننده و دردناک باشد. اگر عفونت مثانه به کلیه‌ها سرایت کند می‌تواند بسیار خطرناک باشد. همچنین سیستیت می‌تواند توسط واکنش به برخی داروها یا رادیوتراپی ایجاد شود. استفاده از مواد خوراکی غیربهداشتی، ژل اسپرم کش می‌تواند خطر ابتلا به بیماری سیستیت را افزایش دهد. سیستیت همچنین می‌تواند توسط بیماری‌های دیگری نیز ایجاد شود.

سیستیت ایجاد شده توسط باکتری با داروهای ضد باکتری درمان می‌شود. روش‌های درمانی دیگر سیستیت به دلیل ایجاد این بیماری بستگی دارد.

دلایل ابتلا به بیماری سیستیت

سیستیت به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. عفونت باکتریایی شایع‌ترین علت سیستیت است. عوامل دیگر شامل تحریک شیمیایی مثانه توسط مواد شیمیایی موجود در محصولات بهداشتی، استفاده طولانی مدت از کاتتر ادراری، پرتو درمانی در ناحیه لگن و برخی داروها مانند داروهای شیمی درمانی هستند. عوامل غیرعفونی مانند سیستیت بینابینی نیز وجود دارند که علت دقیقی ندارند، اما می‌توانند با التهاب مزمن مرتبط باشند. سیستم ایمنی ضعیف، عادات بهداشتی نامناسب و تغییرات هورمونی نیز می‌توانند در ایجاد سیستیت نقش داشته باشند. در ادامه به توضیح هریک از دلایل ایجاد سیستیت خواهیم پرداخت.

علائم بیماری سیستیت

بیماری سیستیت می‌تواند علائم مختلفی مانند تکرر ادرار، سوزش ادرار، نشت ادرار، وجود خون در ادرار و… داشته باشد، این علائم شامل موارد زیر هستند:

• تمایل شدید و مداوم به دفع ادرار
• درد و سوزش هنگام ادرار
• نشت مداوم ادرار
• وجود خون در ادرار
• ادرار کدر با بوی بد
• احساس درد در قسمت لگن
• حس فشار و درد زیر ناف
• تب خفیف

علائم بیماری سیستیت در کودکان شامل شب ادراری نیز است با این حال در نظر داشته باشید که شب ادراری می‌تواند توسط بیماری‌های دیگر نیز ایجاد شود.

همچنین درمورد عفونت ادراری، بخوانید!

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم زیر را تجربه کرید حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• درد کنار یا پشت کمر
• تب یا عرق سرد
• حالت تهوع و استفراغ

سوزش ادرار، تکرر ادرار و وجود خون در ادرار برای مدت طولانی‌تر از چند ساعت می‌توانند علائم خطرناکی از بیماری سیستیت هستند، اگر هریک از این علائم را داشتید حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.

عفونت باکتریایی

عفونت مجاری ادراری زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌های بیرونی توسط مثانه وارد مجرای ادراری شده و تکثیر شوند. اکثر موارد سیستیت توسط نوعی باکتری به نام اشریشیا ایجاد می‌شود، با این حال باکتری‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند منجر به ایجاد سیستیت شوند. عفونت‌های باکتریایی مثانه بیشتر در بانوان اتفاق می‌افتد.

عوامل غیرعفونی

در حالی که عفونت‌های باکتریایی رایج‌ترین دلایل به وجود آمدن سیستیت هستند، برخی از عوامل غیر عفونی نیز وجود دارند که می‌توانند باعث تحریک مثانه شوند. در ادامه مقاله به توضیح هریک از دلایل غیرعفونی ایجاد سیستیت خواهیم پرداخت.

سیستیت بینابینی

این نوع از تورم مثانه، سندرم مثانه دردناک نیز نام دارد. هنوز به طور قطعی دلیل این بیماری مشخص نیست. سیستیت بینابینی بیشتر در بانوان دیده می‌شود. هنوز روش درمانی و تشخیصی قطعی برای سیستیت بینابینی وجود ندارد.

سیستیت ایجاد شده توسط برخی داروها

برخی از داروها مانند داروهای شیمی درمانی می‌توانند باعث تحریک مثانه شوند؛ زیرا برخی از مواد شیمیایی تجزیه موجود در این داروها توسط مثانه دفع می‌شوند.

سیستیت ایجاد شده توسط جسم خارجی

استفاده طولانی مدت از کاتتر می‌تواند عفونت‌های باکتریایی را در مثانه ایجاد کند و همچنین باعث آسیب رسیدن به بافت مثانه نیز شود. هر دوی این عوامل می‌توانند باعث تحریک و تورم مثانه شوند.

سیستیت ایجاد شده توسط حساسیت به مواد شیمیایی

برخی افراد امکان دارد به مواد شیمیایی موجود در محصولات بهداشتی حساسیت داشته باشند. این محصولات بهداشتی شامل صابون، اسپری بهداشتی و ژل ضد اسپرم هستند. هنگام استفاده از این محصولات بهداشتی نوعی واکنش آلرژیک در بدن افراد ایجاد می‌شود که می‌توانند باعث تحریک و متورم شدن مثانه شوند.

دلایل دیگر ایجاد سیستیت

گاهی اوقات بیماری سیستیت می‌تواند توسط دلایل دیگری نیز ایجاد شود، مانند دیابت، سنگ کلیه، پروستات رشد کرده و آسیب به نخاع.

خطرات بیماری سیستیت

خطر ایجاد شدن عفونت مثانه و تکرر ادرار در برخی افراد بیشتر است. خطر ابتلا به عفونت مثانه در بانوان بیشتر است؛ زیرا آناتومی بدن بانوان به گونه‌ای است که باکتری‌ها مسیر کوتاه‌تری برای عفونی کردن مثانه دارند. عواملی وجود دارند که خطر ابتلا به بیماری سیستیت را در افراد بیشتر می‌کنند، این عوامل شامل موارد زیر هستند:

• روابط جنسی بیش از اندازه
• استفاده از برخی داروهای ضد بارداری
• باردار بودن
• دوره نقاهت بعد از یائسگی
• سنگ کلیه
• ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن
• استفاده طولانی مدت از کاتتر

عوارض بیماری سیستیت

وقتی عفونت مثانه در زمان درست درمان شود، معمولاً عوارضی رخ نمی‌دهد، اما اگر این بیماری درمان نشود می‌تواند باعث به وجود آمدن عوارضی شود. در ادامه مقاله به توضیح این عوارض خواهیم پرداخت.

عفونت کلیه

عفونت مثانه درمان نشده می‌تواند باعث عفونت کلیه شود. بیماری عفونت کلیه پیلونفریت نام دارد. عفونت کلیه در شرایط وخیم می‌تواند منجر به صدمه دائمی به کلیه شود.

وجود خود در ادرار

در بیماری سیستیت احتمال وجود خون در ادرار وجود دارد. در برخی موارد خون در ادرار توسط میکروسکوپ قابل دیدن است که به این شرایط هماتوری میکروسکوپی نیز گفته می‌شود. معمولاً هماتوری میکروسکوپی پس از درمان از بین می‌رود، اما اگر حتی پس از درمان خون در ادرار دیده شود باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. زمانی که خود در ادرار با چشم دیده شود نشانه‌ای از بیماری هماتوری شدید است. در شرایطی که شما به بیماری سیستیت مبتلا هستید و شیمی درمانی یا رادیوتراپی انجام داده‌اید وجود خون در ادرار شایع است.

تشخیص بیماری سیستیت

اگر شما علائم بیماری سیستیت را تجربه کردید حتماً در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک می‌تواند بیماری سیستیت را بسته به علائم شما تشخیص دهد. روش‌های تشخیص بیماری سیستیت شامل آزمایش ادرار و عکس برداری هستند. در ادامه به توضیح هریک از روش‌های تشخیصی خواهیم پرداخت.

آزمایش ادرار

پزشک برای آزمایش ادرار، از ادرار شما نمونه برداری می‌کند تا علائمی چون عفونت باکتریایی و وجود خون را در ادرار بررسی کند. اگر در نمونه ادرار شما باکتری دیده شود، پزشک آزمایش کشت ادرار را تجویز خواهد کرد تا نوع باکتری ایجاد کننده عفونت را تشخیص دهد.

عکس برداری

معمولاً برای تشخیص بیماری سیستیت از عکس برداری استفاده نمی‌شود، اما در برخی شرایط عکس برداری می‌تواند برای تشخیص سیستیت موثر باشد. برای مثال استفاده از رادیوگرافی و آزمایش اولتراسوند می‌توانند به پزشک در تشخیص عفونت‌های احتمالی مثانه کمک کنند.

درمان بیماری سیستیت

بیماری سیستیت ایجاد شده توسط عفونت باکتریایی معمولاً با داروهای آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند. روش‌های درمانی دیگر به نوع بیماری و دلایل به وجود آمدن بیماری بستگی دارند. در ادامه به توضیح هریک از روش‌های درمانی بیماری سیستیت خواهیم پرداخت.

درمان سیستیت باکتریایی

داروهای آنتی‌بیوتیک اولین روش درمانی برای بیماری سیستیت باکتریایی هستند. نوع و میزان داروی مورد استفاده به نوع باکتری یافته شده در ادرار شما بستگی دارد. بانوانی که در دوران یائسگی هستند بیشتر در خطر ابتلا به بیماری سیستیت هستند. پزشک برای این نوع بیماری برای بانوان می‌تواند کرم استروژن واژینال تجویز کند.

درمان سیستیت بینابینی

به طور کلی درمان قطعی برای سیستیت بینابینی وجود ندارد، زیرا دلیل ایجاد شدن این بیماری برای پژوهشگران مبهم است. برای از بین بردن عوارض سیستیت بینابینی پزشک می‌تواند داروهای خوراکی تجویز کند، همچنین داروهای از بین برنده عوارض سیستیت بینابینی می‌توانند توسط لوله‌های مخصوصی به مثانه تزریق شوند. جراحی برای بیماری سیستیت بینابینی معمولاً زمانی استفاده می‌شود که روش‌های درمانی دیگر جوابگو نباشند؛ زیرا احتمال موفق بودن جراحی سیستیت بینابینی پایین است.

پیشگیری از بیماری سیستیت

روش‌های پیشگیری خانگی وجود دارند که می‌توانند از ایجاد عفونت مثانه جلوگیری کنند. برخی از این روش‌های پیشگیری شامل موارد زیر هستند:

• نوشیدن زیاد مایعات
• دفع به موقع ادرار
• رعایت بهداشت فردی هنگام ادرار کردن
• تمیز نگه داشتن نواحی دفع ادرار
• دفع ادرار بلافاصله پس از نعوظ
• از استفاده از مواد بهداشتی ضد تعریق در قسمت آلت خودداری کنید

کلام پایانی

بیماری سیستیت می‌تواند با علائمی نظیر تکرر ادرار، سوزش و درد همراه باشد. تشخیص و درمان به‌موقع این بیماری، از پیچیدگی‌ها و مشکلات جدی‌تر جلوگیری می‌کند. مصرف کافی آب، رعایت بهداشت فردی، و مشاوره با پزشک در صورت بروز علائم، از راه‌های موثر پیشگیری و مدیریت سیستیت هستند. با توجه به تاثیر قابل توجه این بیماری بر کیفیت زندگی، آگاهی و اقدام به‌موقع نقش کلیدی در کنترل و بهبود وضعیت دارد. در صورت داشتن هر یک از علائم گفته شده، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از تشدید بیماری و عوارض احتمالی جلوگیری شود.