حدود ۱۵ درصد از زوج‌هایی که قصد باردار شدن را دارند در عرض یک سال قادر به باردار شدن نیستند و ناباروری مردان می‌تواند عاملی موثر برای حدود نیمی از آن‌ها باشد. به این دلیل است که تشخیص ناباروری در مردان اهمیت بسیاری دارد. برای اینکه حاملگی اتفاق بیفتد، اسپرم مرد، که سلول تناسلی مردانه است، باید تخمک زن را بارور کند. تخمک بارور شده جنینی را تشکیل می‌دهد که در دیواره رحم زن کاشته می‌شود. 

اسپرم قبل از عبور از مجرای دفران و سپس آلت تناسلی در حین انزال در بیضه‌ها تولید می‌شود و در اپیدیدیم مجاری پشت بیضه‌ها ذخیره می‌شود. مشکلات در هر بخشی از این فرآیند می‌تواند منجر به ناباروری شود. این می‌تواند شامل مشکلات هورمونی، مشکلات تولید اسپرم، انسداد مجاری و ناهنجاری‌های ژنتیکی باشد. در این مقاله به راه‌های تشخیص این بیماری در مردان می‌پردازیم، تا انتها همراه ما باشید. 

ناباروری مردان چیست؟ 

ناباروری مردان، یک مشکل پزشکی است که باعث می‌شود تا مردان، نتوانند صاحب فرزند شوند . این مشکل ممکن است به دلیل عوامل مختلفی از جمله مشکلات در رابطه جنسی، عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و مشکلات در ساختار بدن ایجاد شود. برای تشخیص و درمان ناباروری مردان، بهتر است به یک متخصص اورولوژی مراجعه کنید. 

علل ناباروری مردان

علل ناباروری مردان به طور کلی به عنوان انسدادی یا غیر انسدادی طبقه‌بندی می‌شوند. در ناباروری انسدادی، خروج اسپرم از آلت تناسلی در حین انزال مسدود می‌شود. در ناباروری غیر انسدادی، ممکن است مشکلی در تولید یا کیفیت اسپرم یا توانایی آن در بارور کردن تخمک وجود داشته باشد. فقدان کامل اسپرم علت ناباروری در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از مردان نابارور است. این آزواسپرمی نامیده می‌شود و می‌تواند ناشی از یک مشکل ژنتیکی، عدم تعادل هورمونی یا انسداد در لوله‌هایی باشد که اسپرم را به مجرای ادرار می‌برند. 

دانستن علل ناباروری، اولین گام برای تشخیص ناباروری در مردان است. در ادامه به بررسی دلایل مختلف این بیماری خواهیم پرداخت. این علل عبارت‌اند از: 

ناباروری انسدادی

علل ناباروری انسدادی مردان ممکن است شامل انزال معکوس باشد، یعنی زمانی که منی به جای انزال از آلت تناسلی وارد مثانه می‌شود. عفونت‌ها، از جمله عفونت‌های ناشی از بیماری‌های مقاربتی نیز ممکن است یک علت باشند. گاهی اوقات، جراحی برای شرایطی مانند فتق یا سرطان پروستات ممکن است باعث ایجاد بافت اسکار شود که باعث انسداد می‌شود. شرایط ژنتیکی ارثی مانند فیبروز کیستیک نیز می‌تواند باعث ایجاد انسداد شود که منجر به ناباروری مردان می‌شود. 

ناباروری غیر انسدادی

یکی از علت‌های ناباروری مردانه غیر انسدادی، واریکوسل است، این مشکل زمانی است که سیاهرگ‌های بیضه بزرگ می‌شوند و تعداد و کیفیت اسپرم را کاهش می‌دهند. پزشکان با انجام معاینه فیزیکی می‌توانند واریکوسل را تشخیص دهند. پزشک ممکن است برای ارزیابی بیشتر اندازه واریکوسل سونوگرافی را توصیه کند. 

سایر علل غیر انسدادی عبارت‌اند از:

• عدم تعادل هورمونی، مانند تستوسترون پایین
• اختلال نعوظ 
• برخی داروها مانند استروئیدهای آنابولیک که تولید اسپرم را کاهش می‌دهند. 

تشخیص ناباروری در مردان

تشخیص ناباروری در مردان، با معاینه فیزیکی کامل برای تعیین وضعیت کلی سلامتی فرد و شناسایی هر گونه مشکل فیزیکی که ممکن است بر باروری او تاثیر بگذارد آغاز می‌شود. پزشک، همچنین ممکن است با فرد در مورد عادات جنسی او صحبت کند. اگر معاینه فیزیکی و سابقه فرد، هیچ دلیلی برای ناتوانی در باردار شدن نشان نداد، گام بعدی ممکن است انجام آزمایش برای شناسایی علت ناباروری باشد. 

آزمایشات تشخیص ناباروری در مردان

برای تشخیص ناباروری در مردان آزمایشاتی انجام می‌شود که عبارت‌اند از: 

تجزیه و تحلیل مایع منی 

حداقل ۲ نمونه منی در روزهای جداگانه گرفته می‌شود. پزشک، منی و اسپرم را برای بسیاری از چیزها بررسی می‌کند. این موارد شامل مقدار مایع منی، میزان یکنواختی و اسیدی بودن آن است. همچنین، تعداد اسپرم‌هایی که ساخته می‌شود، شکل و حرکت آن‌ها نیز مورد بررسی قرار می‌گرند. در مورد آنالیز منی بیشتربدانید!

آزمایشات خون

آزمایش خون می‌تواند سطح هورمون تولید مثل تستوسترون و سایر هورمون‌های مرتبط را در مردان مشخص کند. عدم تعادل هورمونی می‌تواند منجر به کاهش تعداد اسپرم، اختلال نعوظ و کاهش میل جنسی شود. 

آزمایشات ادرار

ممکن است از فرد خواسته شود که نمونه‌ای از ادرار خود را پس از انزال ارائه دهد. پزشکان ادرار را از نظر وجود اسپرم بررسی می‌کنند که می‌تواند در نتیجه انزال رتروگراد رخ دهد. 

سونوگرافی ترانس رکتال 

پزشکان از سونوگرافی ترانس رکتال برای تشخیص انسداد لوله‌هایی که منی را از بدن خارج می‌کنند یا مشکلات پروستات مانند هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات، که در آن پروستات بزرگ می‌شود، استفاده می‌کنند. در طول سونوگرافی، امواج صوتی تصاویری تولید می‌کنند که به پزشکان اجازه می‌دهد تا اندام‌های تولید مثل را تجسم کنند. 

آزمایش ژنتیک

پزشکان، ممکن است آزمایش خون را برای تشخیص علل ژنتیکی ناباروری انجام دهند. این آزمایش‌ها، شامل تجزیه و تحلیل کروموزوم و ارزیابی کروموزوم جنسی مرد است که به کروموزوم Y معروف است. این آزمایش، تعیین می‌کند که آیا مشخصات ژنتیکی تغییر کرده یا از دست رفته‌اند و در نتیجه بر تولید اسپرم تأثیر می‌گذارند یا خیر؟ شرایط ژنتیکی که می‌تواند بر باروری مردان تاثیر بگذارد شامل سندرم کلاین فلتر است، این سندرم زمانی ایجاد می‌شود که نوزاد پسر با تعداد غیرطبیعی کروموزوم‌های جنسی به دنیا می‌آید و باعث تولید اسپرم کم یا عدم تولید اسپرم در او می‌شود. 

بیوپسی بیضه 

اگر تجزیه و تحلیل مایع منی نشان دهد که اسپرم‌های فرد، بسیار کم است و یا هیچ اسپرمی ندارد، ممکن است یک تکه کوچک از بافت (بیوپسی) را از هر بیضه خارج کند. برداشتن بافت بیضه‌ها در بیوپسی بیضه، برای بررسی زیر میکروسکوپ است که به پزشک در تشخیص ناباروری در مردان کمک می‌کند. 

آزمایشات دیگر 

مردانی که توانایی باروری ندارند، برای تشخیص این مشکل به برخی از آزمایشات دیگر نیاز پیدا می‌کنند، این آزمایش‌ها عبارت‌اند از: 

• بررسی حجم اسپرم: مقدار اسپرم در هر انزال
• pH: اندازه گیری اسیدی یا بازی بودن اسپرم
• غلظت اسپرم: تعداد اسپرم در هر میلی متر منی
• تعداد کل اسپرم: تعداد اسپرم در کل انزال 
• بررسی سرعت: مشخص کردن سرعت اسپرم در زمان انزال
• شکل حرکت: بررسی اینکه آیا اسپر به صورت صحیح حرکت می‌کند
• مورفولوژی: اندازه و شکل اسپرم 
• ویسکوزیته: بررسی اینکه منی در چه زمانی مایع و رقیق می‌شود 
• بررسی زنده ماندن یا توانایی بقا اسپرم
• مورفولوژی یا کیفیت و شکل اسپرم
• تحرک، توانایی اسپرم برای حرکت به سمت تخمک و بارور کردن آن

همچنین برخی آزمایش‌های دیگر نیز ممکن است به کار گرفته شوند، سایر آزمایشات عبارت‌اند از: 

• کمیت لکوسیتوسپرمی یا تست اندتز
• طبقه‌بندی مورفولوژی دقیق کروگر
• مورفولوژی WHO برای ارزیابی اسپرم
• رنگ‌آمیزی ویژه برای نمونه آزواسپرمی
• تست فروکتوز بیوشیمی مایع منی
• آزمایش آنتی بادی اسپرم (ایمونوبید مستقیم و غیر مستقیم) 
• گونه‌های اکسیژن واکنش‌پذیر
• ارزیابی DNA اسپرم

پیشگیری

پیشگیری از ناباروری مردان، امری مهم برای کمک به بهبود باروری است، در ادامه اقداماتی که برای پیشگیری از ناباروری مناسب است را ذکر می‌کنیم که عبارت‌اند از:

• عدم مصرف سیگار
• مصرف نکردن الکل
• اجتناب از استعمال دخانیات
• جلوگیری و مراقبت از عفونت‌های مقاربتی
• نپوشیدن لباس تنگ 

درمان ناباروری در مردان

درمان ناباروری مردان، بستگی به علت اصلی آن دارد. در برخی موارد، مشکلات در رابطه جنسی با عوض کردن روش‌های جنسی و تغییر روال زندگی می‌تواند بهبود بخش و درمان کننده باشد. در موارد دیگر، ممکن است نیاز به مصرف داروها یا جراحی داشته باشد. همچنین، در صورت وجود مشکلات ژنتیکی، روش‌های جدید مانند تلقیح مصنوعی و آزمایش‌های پیاز درمانی می‌توانند به درمان ناباروری مردان کمک کنند. 

کلام پایانی 

ناباروری یک بیماری دستگاه تناسلی است که باعث می‌شود فرد نتواند بچه دار شود. این بیماری می‌تواند مرد، زن یا هر دو جنسیت را تحت تاثیر قرار دهد. ناباروری مردان به این معنی است که مرد در سیستم تولید مثل خود مشکل دارد. برای درمان این مشکل، ابتدا باید دلایل آن را مورد بررسی قرار داد. بنابراین اولین قدم برای درمان، تشخیص دلایل آن است. در این مقاله تمام مراحل و آزمایشات تشخیصی برای ناباروری در مردان را مورد بررسی قرار دادیم. 

سوالات متداول