سنگ کلیه و حالب یکی از مشکلات شایع در دستگاه ادراری است که می‌تواند باعث دردهای شدید و مشکلاتی مانند عفونت یا انسداد مجاری ادراری شود. یکی از پیشرفته‌ترین و کم‌تهاجمی‌ترین روش‌های درمانی، یورتروسکوپی است. این روش با استفاده از یک دستگاه باریک و انعطاف‌پذیر به پزشک امکان می‌دهد تا به طور مستقیم داخل حالب و مثانه را بررسی کرده و سنگ‌ها را خارج کند یا آن‌ها را خرد کند.

یورتروسکوپی به دلیل دقت بالا، دوره بهبودی کوتاه و عدم نیاز به برش جراحی، به یکی از محبوب‌ترین روش‌های درمانی برای سنگ حالب تبدیل شده است. این روش نه تنها به بیمار کمک می‌کند تا از درد و مشکلات سنگ راحت شود، بلکه با استفاده از فناوری‌هایی مانند لیزر، امکان دفع کامل سنگ‌ها را نیز فراهم می‌کند. در این مقاله، به زبان ساده به توضیح این روش، کاربردها، مزایا، روند انجام و نکات مهم پس از عمل می‌پردازیم تا دیدی روشن‌تر از این درمان مؤثر ارائه دهیم.

یورتروسکوپی چیست؟

یورتروسکوپی یک روش پزشکی است که در آن از یک دستگاه کوچک و انعطاف‌پذیر به نام یورتروسکوپ استفاده می‌شود. این دستگاه مانند یک تلسکوپ باریک است که به پزشک اجازه می‌دهد دستگاه ادراری، مثانه و حالب را از نزدیک بررسی کند. این روش برای تشخیص و درمان مشکلات مختلف دستگاه ادراری به کار می‌رود. اگر شما سنگ حالب دارید که باعث درد یا مشکلات دیگر شده، یورتروسکوپی به پزشک کمک کند تا سنگ را پیدا کرده و خارج کند. در این روش، پزشک از یک سبد کوچک سیمی استفاده می‌کند که از طریق مثانه به حالب وارد شده و سنگ را می‌گیرد. یورتروسکوپی معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود و گاهی نیاز است که پس از عمل، یک لوله کوچک به نام استنت در حالب قرار داده شود تا جریان ادرار بهتر انجام شود.

مزایای یورتروسکوپی

یورتروسکوپی یک روش کم‌تهاجمی و دقیق است که برای تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به حالب استفاده می‌شود. حالب که یک لوله باریک و حساس است، حدود ۲۵ سانتی‌متر طول دارد و کلیه‌ها را به مثانه متصل می‌کند. یورتروسکوپی با دقت و کمترین آسیب ممکن این ساختار را بررسی و درمان می‌کند. این روش نسبت به جراحی‌های باز قدیمی، مزایای زیادی دارد که این مزایا عبارتند از:

• یورتروسکوپی نیازی به برش یا زخم بزرگ ندارد و به همین دلیل بیمار با درد و عوارض کمتری مواجه می‌شود.
• دوره بهبودی کوتاه‌تر است و بیمار معمولاً می‌تواند همان روز یا یک تا دو روز پس از عمل به خانه بازگردد.
• ابزارهای یورتروسکوپی در سال‌های اخیر پیشرفته‌تر و نازک‌تر شده‌اند که باعث شده این روش ایمن‌تر و مؤثرتر باشد.

عوارض یورتروسکوپی

یورتروسکوپی، مانند هر روش پزشکی دیگر با عوارض احتمالی همراه است. آگاهی از این عوارض به شما کمک می‌کند تا در صورت بروز هرگونه مشکل، سریعاً اقدام کنید. این عوارض معمولا جدی نیستند و در برخی از افراد رخ می‌دهند، اما در صورت مشاهده علائمی مانند تب یا درد شدید، بهتر است به پزشک خود اطلاع دهید. رسیدگی سریع از مشکلات جدی‌تر جلوگیری می‌کند. برخی از عوارض یورتروسکوپی عبارتند از:

• آسیب به حالب یا کلیه‌ها
• عفونت دستگاه ادراری
• باریک شدن حالب (تنگی حالب)
• درد در ناحیه شکم
• مشکلات موقتی در ادرار کردن

کاربرد یورتروسکوپی

یورتروسکوپی معمولاً زمانی انجام می‌شود که سنگ کلیه در مجرای ادرار گیر کرده باشد. سنگ کلیه، توده‌های کوچک و سختی هستند که از تجمع مواد معدنی و نمک در ادرار تشکیل می‌شوند. این سنگ‌ها ابتدا در کلیه شکل می‌گیرند، اما ممکن است به سمت مجرای ادرار حرکت کنند و باعث درد و انسداد شوند.

علاوه بر سنگ کلیه، اگر پزشک به وجود مشکلات دیگری مانند: پولیپ، تومور یا بافت‌های غیرطبیعی در دستگاه ادراری مشکوک باشد، یورتروسکوپی را پیشنهاد می‌دهد. در این روش، پزشک با استفاده از دستگاه یورتروسکوپ، سنگ‌ها یا بافت‌های مشکوک را شناسایی می‌کند. همچنین برای بیوپسی نیز می‌شود از این روش استفاده کرد.

گاهی اوقات، یورتروسکوپی برای تشخیص و درمان عفونت ادراری یا مشکلات مرتبط دیگر نیز به کار می‌رود. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا مشکل را به ‌درستی تشخیص داده و بهترین روش درمانی را انتخاب کند. به صورت کلی این رواش برای بیماری‌های زیر کاربرد دارد:

• عفونت های مکرر دستگاه ادراری (UTIs)
• وجود خون در ادرار یا هماچوری 
• تکرر ادرار، فوریت ادرار یا بی اختیاری ادرار
• احتباس ادرار
• درد یا سوزش قبل، حین یا بعد از ادرار
• مشکل در شروع ادرار، تکمیل ادرار یا هر دو
• سلول های غیر طبیعی مانند سلول های سرطانی که در نمونه ادرار یافت می شوند

یورتروسکوپی برای چه کسانی مفید است؟

یورتروسکوپی برای افرادی که مشکلاتی در دستگاه ادراری مانند انسداد مجاری ادرار یا درد ناشناخته هنگام ادرار دارند، مفید است. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا علت مشکل را تشخیص دهند و درمان مناسب را انجام دهند. اگر به دلیل درد هنگام ادرار یا کاهش دفعات ادرار به پزشک مراجعه کرده‌اید نیز یورتروسکوپی برای شما توصیه می‌شود. البته، این بستگی به علائم و نتایج آزمایش‌های دیگر دارد و همیشه نیازی به انجام این عمل نیست. همچنین برخی اوقات یورتروسکوپی به عنوان بخشی از درمان سنگ کلیه نیز استفاده می‌شود. در این روش، پزشک می‌تواند سنگ‌ها را با استفاده از دستگاه‌های خاص خرد کند یا آن‌ها را خارج کند.

آمادگی برای یورتروسکوپی

یورتروسکوپی مانند هر روش درمانی به برخی اقدامات برای آماده شدن برای انجام این روش نیاز دارد. قبل از انجام یورتروسکوپی، پزشک شما درباره سابقه پزشکی، داروهایی که مصرف می‌کنید و حساسیت‌های دارویی شما سوال می‌کند. پزشک معمولا از شما می‌خواهد که مصرف برخی داروها را قبل از عمل متوقف کنید. همچنین نوع بیهوشی که مناسب شما است قبل از انجام این روش انتخاب می‌شود تا از بروز عوارض ناشی از داروی بیهوشی جلوگیری شود.

روش انجام یورتروسکوپی

عمل یورتروسکوپی معمولا در بیمارستان یا کلینیک انجام می‌شود. پزشکان برای این که بیمار درد احساس نکند، از داروی بی‌حسی موضعی، آرام‌بخش یا در برخی موارد از بیهوشی عمومی استفاده می‌کنند. در طول عمل، پزشک یورتروسکوپ را از طریق مجرای ادرار وارد مثانه و سپس حالب بیمار می‌کند. در این روش یک مایع استریل برای شستشوی داخل مثانه و حالب استفاده می‌شود تا دید پزشک بهتر شود. اگر حالب تنگ باشد، معمولا استنت قرار داده می‌شود تا مسیر ورود یورتروسکوپ باز می‌شود.

بررسی دستگاه ادراری معمولا حدود 30 دقیقه طول می‌کشید. در صورتی که این روش برای سنگ‌شکنی یا نمونه برداری انجام شود، معمولا کمی طولانی‌تر می‌شود.

دوره نقاهت پس از یورتروسکوپی

اکثر بیماران همان روز عمل به خانه بازمی‌گردند. ممکن است چند روز اول هنگام ادرار احساس سوزش یا کمی خون در ادرار داشته باشید. نوشیدن آب زیاد می‌تواند به کاهش این علائم کمک کند. اگر استنت در حالب قرار داده شود، ممکن است زمان بیشتری برای بهبودی کامل نیاز باشد. معمولاً استنت چند روز تا یک هفته باقی می‌ماند و سپس توسط پزشک برداشته می‌شود.

بعد از انجام یورتروسکوپی، طبیعی است که بعضی از خانم‌ها احساس ناراحتی در مجرای ادرار، تکرر ادرار، احساس فوریت برای ادرار کردن یا سوزش داشته باشند. به خصوص اگر قبل از عمل التهاب در مجرای ادرار وجود داشته باشد. برای کاهش این علائم، می‌توان مقدار کمی ژل لیدوکائین را با استفاده از یک سرنگ داخل مجرای ادرار قرار داد. این ژل به بی‌حس کردن و کاهش ناراحتی کمک می‌کند و باید توسط پزشک انجام شود.

همچنین، دارویی به نام فنازوپیریدین (پیریدیوم) می‌تواند برای کاهش سوزش و درد هنگام ادرار استفاده شود. این دارو معمولاً به صورت قرص 100 تا 200 میلی‌گرمی، سه بار در روز مصرف می‌شود.

درمان سنگ حالب با یورتروسکوپی

یورتروسکوپی یک روش دقیق و مؤثر برای دفع سنگ‌های حالب است. اگر سنگ‌ها بزرگ باشند یا خودبه‌خود دفع نشوند، پزشک می‌تواند با استفاده از یورتروسکوپ به طور مستقیم سنگ را ببیند و آن را خارج کند. گاهی اوقات برای خرد کردن سنگ‌های بزرگ‌تر از دستگاه لیزر استفاده می‌شود. این روش به پزشک اطمینان بیشتری می‌دهد که سنگ‌ها به طور کامل از بین رفته‌اند، در حالی که روش‌هایی مانند سنگ‌شکنی با امواج شوک (SWL) ممکن است به اندازه یورتروسکوپی دقیق نباشند.

کلام پایانی

یورتروسکوپی یکی از روش‌های پیشرفته و کم‌تهاجمی برای تشخیص و درمان مشکلات دستگاه ادراری، به‌ویژه سنگ‌های کلیه و حالب، است. این روش با دقت بالا و عوارض کم، به بیماران کمک می‌کند تا بدون نیاز به جراحی‌های باز و طولانی، درد و مشکلات ناشی از سنگ‌ها و دیگر اختلالات ادراری را درمان کنند.

برای جلوگیری از بروز مشکلات مجدد، رعایت توصیه‌های پزشکی، نوشیدن آب کافی، داشتن رژیم غذایی مناسب و انجام آزمایش‌های دوره‌ای بسیار مهم است. آگاهی از روش‌های درمانی مانند یورتروسکوپی و مشورت با پزشک متخصص به شما کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را برای سلامت خود بگیرید و زندگی سالم‌تری داشته باشید. برای پیشگیری از عوارض این جراحی پیشنهاد می‌کنیم به دکتر محمدرضا جعفری یکی از برترین پزشکان در زمینه درمان سنگ کلیه و حالب مراجعه کنید. ایشان با با بررسی دیقیق شما بهترین راه درمان را برای شما نتخاب می‌کنند.