در صورتی که مجاری ادراری مسدود شوند، عملکرد طبیعی بدن برای تخلیه ادرار بطور قابل توجهی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. بروز این شرایط می‌تواند علائم مزمن و ناراحتی جدی در فرد را به همراه داشته باشد. در این مقاله، به بررسی ایجاد انسداد مجاری ادراری و تاثیرات آن بر سلامت و کیفیت زندگی افراد می‌پردازد. با ما همراه شوید تا با علل، نشانه‌ها و روش‌های درمان آن به طور کامل آشنا شوید. 

انسداد مجاری ادراری چیست؟ 

هرگونه مسدودیت در مسیر جریان ادرار، از مرحله تولید ادرار در کلیه‌ها تا خروج آن از بدن، می‌تواند باعث افزایش فشار در دستگاه ادراری شده و جریان ادرار را کاهش دهد. انسداد در مجاری ادراری ممکن است به صورت ناگهانی یا به طور آرام و پیوسته در طی زندگی ایجاد شود. انسداد می‌تواند مجرای ادرار را به طور کامل یا جزئی مسدود کند. در برخی موارد، تنها یکی از کلیه‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد، در حالی که انسداد می‌تواند هر دو کلیه را تحت تاثیر قرار دهد. 

عوامل موثر بر انسداد مجاری ادراری

انسداد مجاری ادراری می‌تواند به صورت جزئی یا کامل، در یک یا هر دو طرف مجرای ادرار ایجاد شود و به سرعت (حاد) یا آهسته (مزمن) تشکیل گردد. از جمله علل شایع این حالت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• عوامل ساختاری که شامل: نقص‌های ساختاری مادرزادی در مجاری ادراری و انقباض‌های غیرطبیعی که باعث تنگی و مسدودیت مجرای ادرار یا حالب می‌شوند. وجود سنگ در حالب، سنگ در کلیه یا سایر نقاط دستگاه ادراری است.
• وجود ضخامت غیرطبیعی در دیواره مجاری ادراری، می‌تواند جریان ادرار را محدود کند و انسداد را ایجاد کند. 
• التهابات ناشی از عفونت‌ها مانند التهاب مثانه، سیستیت، آدنوم پروستات و غیره می‌توانند منجر به انسداد مجاری ادراری شوند. 
• تومورهای خوش‌خیم یا سرطانی در دستگاه ادراری می‌توانند عبور ادرار را مسدود کنند و انسداد را ایجاد کنند. 
• وجود سنگ‌ها در کلیه‌ها، حالب یا سایر نقاط دستگاه ادراری
• آسیب‌های ناشی از عمل جراحی یا ترمیم ناقص در دستگاه ادراری می‌توانند انسداد را ایجاد کنند
• مواردی مانند: توده‌های فیبروم، پروپس و ضایعات سارکوما می‌تواند باعث انسداد در مجاری ادراری شود
• بزرگ شدن غده پروستات ناشی از هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) یا وجود سرطان پروستات، تومورها و سنگ‌ها

در مورد سرطان حالب نیز بخوانید!

علائم انسداد مجاری ادراری

نشانه‌های مسدود شدن مجاری ادراری ممکن است به صورت زیر ظاهر شوند: 

• سختی و درد در حین تخلیه ادرار
• کاهش جریان ادرار یا عدم توانایی کامل در تخلیه ادرار
• ترشحات ادراری ناقص یا بد بو
• ادرار تیره و غلیظ
• تکرر ادرار
• سوءتغذیه و کاهش اشت‌ها
• تورم و ناراحتی در ناحیه پایین شکم و منطقه حالب
• درد در ناحیه کمر و کلیه 

همچنین درمورد دیسپلازی کلیه بخوانید!

پیشگیری

به طور کلی، برای پیشگیری از انسداد مجاری ادراری، مهم است به سلامت کلیه‌ها و سیستم ادراری خود توجه کنید. نگهداری از آب کافی، ادرار مکرر و کامل کردن تمامی نیازهای ادراری، از جمله عواملی هستند که می‌توانند به سلامت مجاری ادراری کمک کنند. همچنین، از ادرار نگهداری کنید و از نگهداری بیش از حد طولانی در حالت نشسته یا ایستاده خودداری کنید تا از ایجاد فشار اضافی بر روی مجاری ادراری جلوگیری شود. 

تشخیص

برای جلوگیری از عواقب جدی، مهم است هرگونه علائم مسدود شدن مجاری ادراری را جدی گرفته شود و برای دریافت تشخیص دقیق و درمان مناسب به پزشک مراجعه کرد. روش‌های تشخیصی عبارت‌اند از: 

• آزمایش ادرار
• سونوگرافی 
• سیستوسکوپی 
• روش‌های تصویربرداری پیشرفته‌تر مانند توموگرافی کامپیوتری (CT scan) یا رزونانس مغناطیسی (MRI) 

درمان انسداد مجاری ادراری

درمان مسدود شدن مجاری ادراری بستگی به علت و شدت آن دارد. در برخی موارد، رفع علت اصلی می‌تواند انسداد را برطرف کند. در موارد دیگر، نیاز به درمان‌های دارویی، جراحی یا روش‌های دیگری مانند استفاده از کاتترهای ادراری وجود دارد. روش‌های درمانی عبارت‌اند از: 

• استفاده از داروها مانند: آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌ها و التهابات، داروهای آرام‌بخش عضلات مجاری ادراری، و داروهای ضد التهاب برای کاهش التهاب و تورم می‌تواند مفید باشد. 
• استفاده از لوله‌های کاتتر یا لوله‌های دیگر برای تسهیل جریان ادرار در مواردی که انسداد قابل درمان نیست یا نیاز به درمان فوری دارد. 
• در برخی موارد شدید، جراحی برای برطرف کردن انسداد و بازسازی مجاری ادراری ممکن است لازم باشد. 

عوارض درمان نشدن

عواقب‌عدم درمان انسداد مجاری ادراری‌عدم درمان و برطرف کردن آن می‌تواند منجر به عواقب جدی و ناخوشایندی شود. برخی از عواقب‌عدم درمان عبارت‌اند از: 

• آسیب به ناحیه ادراری: انسداد مجاری ادراری می‌تواند باعث افزایش فشار در سیستم ادراری شود و در نتیجه آسیب به ناحیه ادراری به وجود آید. این آسیب شامل التهابات مکرر، تشکیل سنگ‌های ادراری، تورم مجاری ادراری و آسیب به بافت‌های اطراف می‌شود. 
• عفونت‌های تناسلی: مسدود شدن مجاری ادراری باعث تجمع باکتری‌ها در سیستم ادراری می‌شود و احتمال ابتلا به عفونت‌های تناسلی را افزایش می‌دهد. عفونت‌های مجاری ادراری، التهاب مثانه و التهاب حالب از جمله عوارض مشترکی هستند که می‌توانند به وجود بیایند. 
• آسیب به کلیه: مسدود شدن مجاری ادراری می‌تواند باعث افزایش فشار، آسیب و کاهش عملکرد کلیه‌ها شود. این وضعیت می‌تواند باعث تشکیل سنگ‌های کلیه، عفونت کلیه و حتی نارسایی کلیه شود. 
• اختلالات جنسی: انسداد مجاری ادراری می‌تواند باعث مشکلات جنسی مانند: ضعف جنسی، عدم توانایی در تولید اسپرم یا مشکلات در تخمک‌گذاری در زنان شود. 
• عوارض روانی و اجتماعی: این مشکل می‌تواند باعث استرس، اضطراب و افزایش احتمال افسردگی و اختلالات روانی دیگر شود. همچنین، از دست دادن کنترل بر روی تخلیه ادرار می‌تواند مشکلات اجتماعی و ناراحتی شدیدی را به همراه داشته باشد. 

کلام پایانی

انسداد مجاری ادراری می‌تواند باعث عوارض جدی برای سلامت و کیفیت زندگی فرد شود. علل مختلفی مانند ناهنجاری‌های ساختاری، وجود سنگ، ضخامت غیر طبیعی دیواره مجاری ادراری، التهابات، تومورها و آسیب‌ها می‌توانند به ایجاد آن منجر شوند. علائم انسداد شامل: درد و سختی در حین تخلیه ادرار، تغییر در الگوی تخلیه ادرار، ادرار تیره و غلیظ، نیاز مکرر به تخلیه ادرار و سایر علائم است. درمان آن بستگی به علت و شدت آن دارد و ممکن است شامل: رفع علت اصلی، درمان دارویی، جراحی یا روش‌های دیگر باشد. در هر صورت، مشاوره و مراجعه به پزشک تخصصی در این زمینه بسیار مهم است.

سوالات متداول