روش‌های درمان ناباروری مردان

ناباروری یکی از مشکلاتی است که تاثیر جدی بر زندگی افراد می‌گذارد. بسیاری از مردان به دلایل مختلفی مانند مشکلات مادرزادی، انسداد اپیدیدیم، عوارض برخی جراحی‌ها و… به این مشکل دچار می‌شوند. بیشتر مردانی که توانایی بچه‌دار شدن ندارند، در زندگی شخصی مشکلات زیادی مانند عدم اعتماد بنفس، مشکل در روابط شخصی و… دارند. بنابراین، اکثر این افراد به دنبال روش‌های مختلف برای درمان مشکل ناباروری خود هستند. در این مقاله، روش‌های درمان ناباروری مردان را بررسی می‌کنیم. برای آشنایی با این روش‌ها تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

درمان‌های ناباروری مردان

منظور از درمان ناباروری مردان چیست؟

درمان‌های ناباروری مردان، مجموعه‌ای از روش‌های مختلف مانند: مصرف دارو، جراحی‌های مختلف و… هستند که به مردان کمک می‌کنند تا توانایی بچه دار شدن را بدست آورند. اکثر روش‌های درمان ناباروری مردان، در واقع بر روی درمان علت ایجاد ناتوانی در باروری تمرکز دارند. برای مثال در جراحی وازکتومی، دو انتهای لوله دفران برای پیشگیری از بارداری ناخواسته بسته می‌شود و موجب ناباروری مردان می‌شود. در این شرایط جراحی بازگرداندن وازکتومی یا وازکتومی معکوس (وازووازوستومی) انجام می‌شود تا فرد توانایی باروری را مجددا به دست آورد.

درمورد تشخیص ناباروری مردان نیز بخوانید.

انواع روش‌های درمان ناباروری مردان

به صورت کلی سه روش اصلی برای درمان ناباروری مردان وجود دارد که شامل روش‌های غیر جراحی، جراحی و کمک باروری (ART) می‌شوند. هرکدام از انواع روش‌های درمانی بر اساس علت ناباروری انتخاب می‌شوند و هرکدام کاربرد خاص خود را دارند. پزشک با بررسی شرایط هر بیمار بهترین روش را به او پیشنهاد می‌دهد. به صورت کلی انواع روش‌های درمان ناباروری مردان عبارتند از: 

  • روش‌های غیر جراحی
  • جراحی‌های ناباروری
  • کمک باروری (ART) 

روش‌های غیر جراحی

پزشکان معمولا از روش‌های غیر جراحی برای درمان مشکلات هورمونی، اختلال در تولید اسپرم، مشکلات ژنتیکی یا پزشکی مانند آزواسپرمی و دلایل عصبی یا آسیب‌های نخاعی استفاده می‌کنند. روش‌های غیرجراحی مختلفی برای درمان این مشکلات وجود دارند که پزشک بر اساس شرایط هر بیمار، روش مناسب را به او توصیه می‌کند. انواع روش‌های درمان ناباروری مردان عبارتند از: 

  • دارو درمانی 
  • انزال الکتریکی

دارو درمانی

دارو درمانی به افزایش اسپرم در مردانی که توانایی باروری ندارند کمک می‌کند. بیشتر داروهایی که برای درمان ناباروری مردان استفاده می‌شوند کاربردهای دیگری دارند، برای مثال داروی کلومیفن سیترات بیشتر برای تحریک تخمک‌گذاری در زنان استفاده می‌شود. اما پزشکان از این دارو که یک مسدود کننده‌ی گیرنده‌ استروژن است برای مردان نیز استفاده می‌کنند. این دارو هیپوتالاموس و غده هیپوفیز را در مغز تحریک می‌کند و باعث تولید و ترشح هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه کننده (LH) می‌شود که تولید اسپرم را افزایش می‌دهند. 

همچنین برای مردانی که سطح تستوسترون پایینی دارند، برای تنظیم سطح FSH و LH و افزایش تولید اسپرم، معمولا داروی گنادوتروپین جفتی انسانی تجویز می‌شود. این دارو سه بار در هفته به مدت شش ماه به فرد تزریق می‌شود. پزشک برای تشخیص میزان تاثیرگذاری این دارو از آزمایش خون برای نظارت بر سطح تستوسترون استفاده می‌کند و دوز دارو را بر این اساس تنظیم می‌کند. به صورت کلی انواع دارو برای درمان ناباروری در مردان عبارتند از: 

  • کلومیفن سیترات
  • لتروزول (Femara) 
  • آناستروزول (آریمیدکس) 
  • داروهای HCG و HMG
  • گنادوتروپین جفتی انسانی

انزال الکتریکی

انزال الکتریکی یکی دیگر از روش‌های غیر جراحی برای درمان ناباروری مردان است. این روش معمولا در افرادی که به دلیل آسیب ستون فقرات، مشکل عصبی یا شرایط دیگر توانایی انزال را از دست داده‌اند، کاربرد دارد. در این روش پزشک، دستگاه محرک الکتریکی را وارد راست روده فرد می‌کند تا به غده پروستات برسد. پس از وارد شدن دستگاه به راست روده، جریان‌های الکتریکی خفیف غده پروستات را تحریک می‌کنند و باعث انزال می‌شوند. بعد از انزال، پزشک یک کاتتر (لوله نازک و انعطاف پذیر) را برای جمع آوری اسپرم در آلت تناسلی قرار می‌دهد و مایع آزاد شده را ذخیره می‌کند.

انزال الکتریکی

جراحی‌های ناباروری

جراحی برای درمان ناباروری مردان، مانند روش‌های غیر جراحی، انواع مختلفی دارد که علت اصلی ناباروری را درمان می‌کنند. جراحی‌های درمان ناباروری مردان شامل روش‌هایی مانند: عمل بازگرداندن وازکتومی، وازواپیدیدیموستومی و واریکوسلکتومی، جراحی انسداد مجرای انزال و… هستند. این روش‌ها برای رفع انسداد یا مشکلات ساختاری در دستگاه تناسلی مردانه انجام می‌شوند و به بازیابی توانایی تولید اسپرم کمک می‌کنند. انواع جراحی‌ها برای درمان ناباروری مردان عبارتند از: 

  • واریکوسلکتومی
  • آمبولیزاسیون واریکوسل
  • جراحی انسداد مجرای انزال 
  • بازگرداندن وازکتومی
  • استخراج میکروسکوپی اسپرم بیضه (microTESE) 

واریکوسلکتومی

اگر پزشک تشخیص دهد که شما مبتلا به واریکوسل هستید و این بیماری باعث ناتوانی در باروری شما شده است، جراحی واریکوسلکتومی را به شما توصیه می‌کند. در طول این روش جراحی، پزشک ورید یا وریدهای آسیب دیده را می‌بندد و جریان خون را به وریدهای سالم هدایت می‌کند. عمل واریکوسل به دو روش میکروسکوپی و لاپاراسکوپی انجام می‌شود. 

درمورد اینکه آیا واریکوسل باعث ناباروری می‌شود نیز بخوانید.

آمبولیزاسیون واریکوسل

جراحی آمبولیزاسیون واریکوسل یکی دیگر از روش‌های درمان واریکوسل است. در طی این عمل که توسط رادیولوژیست انجام می‌شود، یک کاتتر از طریق برش ۲ تا ۳ میلی متری در کشاله ران قرار می‌گیرد. هنگامی که نوک کاتتر در ورید بیضه غیرطبیعی قرار می‌گیرد، پزشک با تزریق سیم پیچ ها، پلاگ‌ها یا مواد اسکلروزان، ورید را مسدود می‌کند. این عمل فشار را در واریکوسل کاهش می‌دهد و اجازه می‌دهد تا خون از طریق مسیرهای دیگر هدایت شود که به درمان ناباروری کمک می‌کند. 

جراحی انسداد مجرای انزال 

عمل انسداد مجرای انزال نوعی جراحی برای برداشتن مجرای انزالی از طریق مجرای پیشابراه است. در واقع این جراحی برای باز کردن لوله‌ای که منی را از بیضه‌ها به مجرای ادرار می‌برد، انجام میشود. همچنین از این روش برای رفع هرگونه انسدادی که بر توانایی مرد در انزال اسپرم تأثیر می‌گذارد نیز استفاده می‌شود. این روش معمولاً با استفاده از بیهوشی عمومی انجام می‌شود. جراح یک دستگاه به نام رزکتوسکوپ را وارد مجرای ادرار می‌کند و هرگونه انسداد مجاری را برطرف می‌کند. پزشک یک ماه پس از عمل، با آزمایش آنالیز منی، کیفیت مایع منی را تجزیه و تحلیل می‌کند و حجم مایع منی، تعداد اسپرم‌ها، شکل و حرکت آن‌ها را ارزیابی می‌کند.

بازگرداندن وازکتومی

گاهی اوقات، مردان به دلایل مختلفی تصمیم به انجام جراحی وازکتومی می‌گیرند. این جراحی باعث ناباروری در مردان می‌شود و راه درمان این وضعیت، وازکتومی معکوس است. برای این جراحی از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌شود که با آزاد کردن جریان اسپرم به بازیابی توانایی باروری کمک می‌کند. 

در طی یک وازووازستومی که با استفاده از یک میکروسکوپ قوی انجام می‌شود، منفذی ایجاد می‌شود که به اسپرم اجازه می‌دهد از طریق مجرای دفران حرکت کند. 

استخراج میکروسکوپی اسپرم بیضه (microTESE) 

خارج کردن اسپرم از بیضه با میکروسرجری یا microTESE برای برخی از مردان که کمبود شدید در تولید اسپرم دارند توصیه می‌شود. microTESE معمولا با استفاد از بیهوشی عمومی انجام می‌شود. پزشک یک برش کوچک در کیسه بیضه ایجاد می‌کند و سپس از یک میکروسکوپ قوی برای بررسی دقیق بافت بیضه‌ها استفاده می‌کند و به دنبال بافت سالمی که حاوی اسپرم قابل استخراج است می‌گردد. این جراحی تنها راه برای داشتن فرزند بیولوژیکی برای مردانی است که کمبود شدید تولید اسپرم دارند.

استخراج میکروسکوپی اسپرم بیضه

کمک باروری (ART) 

درمان‌های کمک باروری برای ناباروری مردان، روش‌هایی هستند که به افراد کمک می‌کند بدون برقراری رابطه جنسی باردار شوند. این روش‌های کمک باروری شامل لقاح داخل رحمی (IUI) و لقاح آزمایشگاهی (IVF) می‌شوند. هرکدام از این دو روش بر اساس نیاز فرد و توصیه پزشک انتخاب می‌شوند. در ادامه این دو روش را توضیح می‌دهیم: 

  • لقاح داخل رحمی (IUI) 
  • لقاح آزمایشگاهی (IVF) 

لقاح داخل رحمی (IUI) 

لقاح داخل رحمی (IUI) یکی از روش‌های کمک باروری است که به عنوان لقاح مصنوعی نیز شناخته می‌شود. این روش معمولاً برای مردان با غلظت اسپرم کم که نیاز به تقویت اسپرم دارند، توصیه می‌شود. همچنین زمانی که علت ناباروری قابل تعیین نیست و تعداد اسپرم طبیعی است نیز انجام این روش توصیه می‌شود. 

در روش IUI، اسپرم جمع آوری و شسته می‌شود تا ترکیباتی به نام پروستاگلاندین‌ها از اسپرم حذف شوند. پروستاگلاندین‌ها باعث گرفتگی عضلات رحم می‌شوند و در بارداری اختلال ایجاد می‌کنند. در واقع این روش کمک می‌کند که غلظت بالایی از اسپرم سالم تولید و به تخمک وارد شود. نمونه اسپرم دقیقاً قبل از تخمک گذاری، زمانی که بدن تخمک‌ها را برای لقاح آزاد می‌کند، مستقیماً در رحم زن قرار می‌گیرد. 

لقاح آزمایشگاهی (IVF) 

لقاح آزمایشگاهی (IVF) نیز دیگر روش کمک باروری برای درمان ناباروری مردان است که در آن تخمک‌های بازیابی شده از تخمدان‌های زن با اسپرم مرد بارور می‌شوند تا جنینی را تشکیل دهند که در رحم کاشته می‌شود. اگر نتوان یک نمونه اسپرم با کیفیت به دست آورد، پزشک معمولا بازیابی اسپرم را با جراحی برای لقاح آزمایشگاهی یا استفاده از اسپرم اهداکننده توصیه می‌کند. 

در تکنیک‌های بازیابی اسپرم با جراحی، پزشک شما اسپرم با کیفیت را در طی یک جراحی استخراج می‌کند. سپس این اسپرم‌ها توسط یک متخصص، با روشی به نام تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) به تخمک تزریق می‌شوند. این روش در مردان مبتلا به انسداد دفران یا اپیدیدیم استفاده می‌شود که مانع از حرکت اسپرم به مجرای ادرار و خارج شدن از بدن می‌شود.

کلام پایانی

همان طور که گفته شد ناباروری یکی از مشکلات جدی برای مردان است که باعث‌ عدم اعتماد بنفس، مشکل در روابط شخصی و… می‌شود. اما خوشبختانه روش‌های مختلفی برای درمان ناتوانی در باروری مردان وجود دارد. درمان ناباروری مردان شامل مصرف دارو، لقاح مصنوعی، جراحی‌های مختلف، انزال الکتریکی و… می‌شود. دکتر محمدرضا جعفری شاهدانی فلوشیپ فوق تخصصی اورولوژی هستند. ایشان تجربه و مهارت بالایی در درمان ناباروری مردان دارند. بنابراین اگر دچار ناباروری هستید می‌توانید برای درمان این بیماری به دکتر جعفری مراجعه کنید.