سوزش ادراری یا دیسوریا (Dysuria) یکی از مشکلات شایع در سیستم ادراری است که زندگی روزمره افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این عارضه معمولاً با علائمی مانند درد و سوزش هنگام دفع ادرار همراه است و به دلیل عفونت‌های ادراری، سنگ‌های کلیوی، یا التهاب مجاری ادراری ایجاد می‌شود. در این مقاله، به بررسی روش‌های مختلف درمان این عارضه خواهیم پرداخت، برای آشنایی با این درمان‌ها تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

سوزش ادراری چیست؟ 

سوزش ادراری یا دیزوری (Dysuria) یک علامت مشترک برای مشکلات مرتبط با مجرای ادراری است که معمولاً با احساس درد، سوزش یا تحریک در هنگام ادرار کردن همراه است. این مشکل ناشی از عوامل مختلفی مانند: التهاب مثانه، عفونت ادراری، سنگ کلیه، انسداد ادراری یا تحریک شیمیایی باشد. در صورت بررسی و تشخیص صحیح، درمان سوزش ادراری شامل داروها، تغییر در روش زندگی و درمان علت‌های اصلی سوزش است. در هر صورت، مشاوره با پزشک تخصصی درمورد این مشکل بسیار مهم است.

روش‌های درمان سوزش ادراری 

درمان سوزش ادراری شامل شناسایی و درمان عامل اصلی مشکل است. روش‌های درمانی سوزش ادراری شامل مصرف داروهای ضد التهاب، آنتی‌بیوتیک‌ها برای کنترل عفونت‌ها، مسکن‌ها برای کاهش درد، مکمل‌های غذایی برای تقویت سیستم ایمنی، تغییر در رژیم غذایی و آب‌نوشتن، تمرینات فیزیکی برای تقویت عضلات و کاهش التهاب و در برخی شرایط نیاز به عمل جراحی است. همچنین نکات بهداشتی نظیر نوشیدن آب به مقدار کافی، ادرار کردن به موقع و تمیزی مناسب نیز به بهبود و کاهش سوزش ادراری کمک می‌کند. اهمیت مشاوره و پیگیری با پزشک تخصصی درمان‌های مناسب و اثربخش را بیشتر می‌کند. به طور کلی درمان‌هایی که برای سوزش ادرار و بیماری‌های مربوط به آن به کار می‌روند، عبارتند از: 

• دارو درمانی
• رعایت اصول بهداشتی
• درمان خانگی
• مصرف پروبیوتیک‌ها
• داروهای گیاهی و مواد طبیعی

دارو برای درمان سوزش ادراری

رایج‌ترین دارو که برای درمان تکرر و سوزش ادرار و رفع درد مربوط به آن، تجویز می‌شود، فنازوپیریدین است. اما، این داروی ضد سوزش برای درمان ریشه‌ای بیماری کافی نیست و در بیماری‌های کلیوی، آلرژی یا حساسیت استفاده نمی‌شود. 

نکته: فنازوپریدین، باعث نارنجی شدن ادرار می‌شود

جهت رفع عفونت‌های منشاء سوزش ادرار، معمولا از آنتی بیوتیک‌ها استفاده می‌شود که با توجه به نوع باکتری، بیماری و وخامت آن، آنتی بیوتیک مناسب آن تجویز می‌شود. یکی از داروهای مناسب عفونت‌های باکتریایی، مترونیدازول است که برای رفع سوزش ادرار، عفونت واژن و عفونت‌های دیزوری تجویز می‌شود و تاثیر زیادی بر رفع سوزش ادرار دارد. از آنتی بیوتیک‌های دیگر، پمادها هستند که به صورت موضعی استفاده می‌شوند. در ادامه، برخی از داروهای مناسب برای درمان سوزش ادرار یا دیسوریا را نام می‌بریم. آنتی بیوتیک‌ها و داروهایی که در درمان بیماری‌های پروستاتیت، عفونت کلیه، مثانه، پروستات، عفونت مجاری ادرار و ناحیه تناسلی، به کار می‌روند، عبارتند از: 

• داکسی سایکلین 
• آزیترومایسین 
• موکسی فلوکساسین 
• مترونیدازول 
• فلوکونازول 
• میکونازول 
• المیرون 
• استروژن (در درمان عفونت واژن استفاده می‌شود.) 
• آلفابلوکرها 
• تولترودین (برای درمان مثانه بیش فعال) 
• گاباپنتین 
• فنازوپیریدین 
• کلسیم گلیسروفسفات 
• سرترالین 
• آمی تریپتیلین

رعایت اصول بهداشتی

رعایت بهداشت، مخصوصا در دوران قاعدگی خانم‌ها، عامل مهمی در جلوگیری از عفونت و سوزش ادرار است. شستشوی مناسب ناحیه تناسلی و پرهیز از مواد نامناسب و غیر بهداشتی و… باعث کاهش حساسیت و عفونت می‌گردد. از دیگر نکات قابل توجه، تخلیه ادرار در زمان مناسب و نگه نداشتن ادرار است. 

تغذیه مناسب 

تنظیم رژیم غذایی، دوری از غذاهای فرآوری شده، پرهیز از رژیم غذایی با پتاسیم بالا، مشروبات الکلی و مواد کافئین دار، در درمان سوزش ادرار و بیماری‌های کلیوی موثرند. مصرف زیاد آب، آب نارگیل و چای گیاهی مانند چای سبز و بابونه به دفع باکتری‌ها و مواد مضر کمک می‌کند. میوه‌هایی مانند: توت‌فرنگی، بلوبری و کرنبری به دلیل خواص ضد باکتریایی مفید هستند و سبزیجاتی چون هویج، خیار و کرفس به کاهش التهاب کمک می‌کنند. ماست پروبیوتیک نیز به تعادل باکتری‌های مفید بدن کمک می‌کند. بهتر است از مصرف قهوه، چای سیاه، الکل، غذاهای تند و ادویه‌دار و مواد غذایی حاوی اسید بالا مانند مرکبات و گوجه‌فرنگی که مجاری ادراری را تحریک می‌کنند، اجتناب شود. 

روش‌های خانگی درمان سوزش ادراری

استفاده از زنجبیل، جوش شیرین در غذا یا مصرف سرکه سیب، آبلیمو، ماست پروبیوتیک کم چرب، مصرف آب به اندازه کافی در رفع سوزش ادرار توصیه می‌شوند. حذف یا کاهش غذاهای تند و محصولات دارای نگهدارنده، حذف مایعات گازدار، استفاده از محصولات سالم و بهداشتی، وسایل استریل، حذف مواد و ابزار حساسیت زا، پوشیدن لباسهای آزاد و نخی، رعایت بهداشت در دوران پریودی برای بانوان. مصرف ویتامین c، باعث افزایش حالت اسیدی ادرار شده و در کاهش عوامل عفونت‌زا موثر است. ویتامین c، در میوه‌هایی گریپ فروت، نارنگی، پرتقال، فلفل قرمز و کیوی موجود است.

مصرف پروبیوتیک‌ها

پروبیوتیک ها، نوعی از باکتری‌ها هستند که در بدن ما وجود دارند و در هضم غذا و تقویت سیستم ایمنی بدن نقش مهمی دارند. این باکتری‌ها مانع چسبیدن باکتری‌ها مضر به مجاری و دستگاه ادرار شده، به سلول‌ها در دفاع از ورود میکروب‌ها کمک کرده و عفونت را کاهش می‌دهند. پروبیوتیک‌ها در غلات صبحانه، ماست، پنیر، دوغ، نوشیدنی‌های کامبوجا، سویا، ترشیجات، آب میوه‌ها و برخی نان‌ها وجود دارند. ضمنا، پروبیوتیک‌ها را می‌توانید، به صورت مکمل نیز از داروخانه تهیه کنید. 

داروهای گیاهی و مواد طبیعی

قبل از مصرف مکمل‌ها و داروهای گیاهی، بهتر است با پزشک مشورت کنید، زیرا این موارد عوارض خاص خود را دارند. برخی از مواد طبیعی و گیاهی ضد باکتری و بهبود بخش سوزش ادرار، عبارتند از:

• آلیسین سیر، که از سیر و عصاره آن به دست می‌آید و جزء داروهای دارای ضد باکتری است و در رفع عفونت ادراری موثر است.
• اگزالات یا اسید اگزالیک، ماده‌ای است که بدن آن را تولید می‌کند و در میوه ها، سبزیجات، کاکائو و غذاهای سالم به مقدار زیادی موجود است.
• ماده دی مانور، که در سیب، و میوه کرن بری و پرتقال موجود است و مانع اتصال باکتری‌ها به جداره سیستم ادراری می‌شود.
• اسید سیتریک که در مرکبات است می‌تواند مانع تولید سنگ در کلیه شود.
• نمک دارای سدیم است و مصرف زیاد آن در ابتلا به سنگ کلیه تاثیرگذار است. نمک، باعث دفع کلسیم از راه ادرار شده و می‌تواند باعث ایجاد سنگ کلیه شود.
• مصرف مواد کلسیم دار، به دلیل ترکیب شدن کلسیم با اگزالات، می‌تواند از ابتلا به سنگ کلیه جلوگیری کند و مانع دفع اگزالات توسط کلیه‌ها می‌شود.
• مصرف منیزیم، مانع ایجاد سنگ کلیه و اگزالات کلسیم می‌شود آووکادو و حبوبات از مواد سرشار منیزیم می‌باشند.
• چای بابونه، یک ادرارآور ضعیف است که باعث خروج باکتری‌ها با ادرار شده و خواص ضد باکتری و التهاب و ضد میکروبی دارد.
• چای سبز نیز، خاصیت ضد التهاب و عفونت دارد.
• مواد دارای پروتئین حیوانی که در ماهی و گوشت یافت می‌شود می‌تواند مانع تولید سنگ در کلیه‌ها شود.

نکته: مصرف زیادی ویتامین c، می‌تواند از بین برنده اگزالات در بدن باشد. پس باید به اندازه مصرف شود.

تشخیص به موقع بیماری سوزش ادراری

تشخیص بیماری اصلی که منجر به سوزش ادرار شده، مانند: بیماری‌های مربوط به سیستم ادراری، کلیه‌ها و دستگاه تناسلی و تجویز داروی مناسب بسیار مهم است. روش‌های تشخیص این بیماری عبارتند از: 

• بررسی و گرفتن شرح حال، آزمایشات و تست‌های لازم مانند، آزمایش ادرار و کشت ادرار برای تشخیص عفونت یا نوع میکروب و باکتری ضروری است. تست ادرار، آزمایشی است که برای تشخیص نوع عاملی که باعث عفونت شده و بررسی گلبول‌های سفید و قرمز، به کار می‌رود. 
• در صورت مشاهده نشدن عفونت، پزشک برای بانوان پاپ اسمیر (روشی برای بررسی میکروب‌های واژن) تجویز می‌کند. 
• بررسی میکروب‌ها و ترشحات ادراری در آقایان، بررسی سوابق بیماری‌های جنسی یا مقاربتی در فرد نیز از موارد تشخیصی مهم هستند که با تست‌های مرتبط بررسی می‌شوند. 
• آزمایش سیتولوژی ادرار، که از تستهای لازم برای تشخیص بیماری در افرادی است که مدت زیادی، سوزش ادرار به همراه ادرار خونی داشته اند. به این وسیله وجود سرطان یا سلولهای غیر نرمال در ادرار ارزیابی می‌گردد. اگر چنین سلول‌هایی در فرد مشاهده شد، متخصص اورولوژی، سیستوسکوپی انجام خواهد داد. در صورت لزوم نمونه برداری از بافت یا بیوپسی مثانه نیز انجام می‌شود. 
• بیماری‌های عفونی دیگری مانند، زگیل یا تبخال تناسلی یا وجود عفونت در واژن، به کمک آزمایش‌هایی مانند: آزمایش HPV بررسی می‌شوند. معاینه لگن نیز برای تشخیص این بیماری‌ها مفید است. 
• سونوگرافی، جهت ارزیابی پروستات در مردان، سرطان مثانه و در صورت احتمال داشتن سنگ کلیه تجویز می‌شود. 
• سی تی اسکن، نوعی تصویربرداری جهت ارزیابی تکمیلی و تشخیص بهتر است، مخصوصا زمانی که در ادرار خون مشاهده شود. 
• نوار مثانه، نوعی تست برای تشخیص بیماری‌های مربوط به مثانه، بررسی مجاری ادرار، اسفنکتر ادرار و دستگاه ادراری تحتانی است. 

کلام پایانی

به دلیل اینکه معمولا سوزش ادرار به تنهایی ایجاد نمی‌شود و معمولا نشانه بیماری، عفونت یا التهاب در ناحیه خاصی است، توصیه می‌شود، در صورت مشاهده علائم، از اقدامات خودسرانه اجتناب کرده و صرفا به درمان خانگی اکتفا نکنید. حتما با مشاهده علائمی مانند: تغییر رنگ ادرار یا مشاهده خون در ادرار، احساس درد در کمر، پهلوها، مثانه و شکم به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، تب و لرز (تب بالای ۱۰۳ درجه یا ۳۹/۴ سانتی گراد)، مشاهده ترشحات غیرعادی و سوزش ادرار، به پزشک مراجعه کرده و اقدامات درمانی لازم را انجام دهید تا از خطرات و حاد شدن بیماری جلوگیری شود.