مثانه بیش فعال مجموعه‌ای از علائم است که ممکن است بر تعداد دفعات ادرار کردن و فوریت ادرار تاثیر بگذارد. در این مقاله، به علت‌های بروز این مشکل، نشانه‌هایی که وجود آن را مشخص می‌کند و راه‌های تشخیص و درمان آن خواهیم پرداخت. برای آشنایی کامل با این موارد و یادگیری راه‌های پیشگیری و کنترل آن تا انتهای مقاله، همراه ما باشید. 

مثانه بیش فعال چیست؟ 

مثانه بیش فعال (OAB)، ترکیبی از علائمی است که ممکن است باعث شود فرد به صورت مکرر ادرار کند. همچنین این شرایط موجب می‌شود که فرد میل غیرقابل کنترلی برای ادرار کردن داشته باشد، بی‌اختیاری ادرار را تجربه کند و مجبور شود برای ادرار کردن در شب بیدار شود. این مشکل، بیشتر در افراد ۶۵ سال و بالاتر دیده می‌شود. زنان ممکن است در سنین پایین تر، معمولا در حدود ۴۵ سالگی، OAB داشته باشند. علل آن ضربه به شکم، عفونت، آسیب عصبی، داروها و مایعات خاص است. و معمولا درمان آن شامل تغییر رفتارهای خاص، داروها و تحریک عصبی است. در مورد مثانه عصبی نیز یاد بگیرید!

علائم مثانه بیش فعال

بیش فعالی مثانه، نشان دهنده مجموعه‌ای از نشانه‌ها است که عبارتند از: 

• فوریت‌های ادراری، یک نیاز ناگهانی و غیرقابل کنترل به ادرار کردن است. هنگامی که فرد احساس نیاز به ادرار کردن کند، زمان کوتاهی برای رفتن به دستشویی دارد. 
• تکرر ادراری یا نیاز مکرر به ادرار کردن به این معنی است که بیمار باید بیشتر از حد معمول به دستشویی برود. 
• بی‌اختیاری فوری یک نیاز ناگهانی و غیرقابل کنترل برای ادرار کردن است و ممکن است ادرار نشت کند. 
• شب ادراری نیاز به بیدار شدن برای ادرار کردن حداقل دو بار در هر شب است. در مورد شب ادراری در بزرگسالان بیشتر بدانید.

علل مثانه بیش فعال

شرایط یا آسیب‌هایی که بر عضله دترسور، تأثیر می‌گذارد باعث بیش فعالی مثانه می‌شود. عضله دترسور مجموعه‌ای از فیبرهای عضلانی صاف در دیواره مثانه است. این شرایط عبارت‌اند از: 

• ترومای شکمی: بارداری و زایمان می‌تواند عضلات لگن را کشیده و ضعیف کند. عضلات لگن ماهیچه‌ها و بافت‌هایی هستند که از اندام‌های زیر شکم حمایت می‌کنند. اگر عضلات لگن ضعیف شوند، ممکن است مثانه از موقعیت طبیعی خود خارج شود. 
• آسیب عصبی: گاهی اوقات بدن سیگنال‌هایی را برای ادرار کردن در زمان نامناسب به مغز و مثانه می‌فرستد. برخی از بیماری‌ها و تروماها مانند: جراحی لگن یا کمر، فتق دیسک، پرتودرمانی، بیماری پارکینسون، مولتیپل اسکلروزیس یا سکته مغزی می‌توانند باعث آسیب عصبی شوند. 
• داروها، الکل و کافئین: همه این‌ها می‌تواند اعصاب سست کند، که بر سیگنال‌های مغز تأثیر می‌گذارد و باعث سرریز شدن مثانه می‌شود. دیورتیک‌ها و کافئین ممکن است باعث شوند مثانه به سرعت پر شود و در نتیجه، نشت کند. 
• عفونت: عفونتی مانند عفونت مجاری ادراری (UTI) می‌تواند اعصاب مثانه را تحریک کند و باعث شود مثانه بدون هشدار فشرده شود. 
• وزن اضافی: داشتن اضافه وزن می‌تواند فشار بیشتری بر مثانه وارد کند که می‌تواند باعث بی‌اختیاری فوری شود. 
• کمبود استروژن: بعد از یائسگی تغییرات هورمونی ممکن است باعث بی‌اختیاری فوری شود. فقط استروژن درمانی واژینال می‌تواند کمک کند. 

پیشگیری از مثانه بیش فعال

تنظیم سبک زندگی می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به پرکاری مثانه، کمک کند که عبارت‌اند از: 

• رسیدن و حفظ کردن وزن سالم 
• محدود کردن مصرف کافئین‌عدم مصرف الکل 
• نوشیدن مقدار مناسب مایعات در روز. 
• ورزش منظم
• انجام کگل یا سایر تمرینات کف لگن
• مدیریت شرایطی که ممکن است باعث OAB شود، مانند دیابت یا UTI

نکته: مایعات بیش از حد می‌تواند علائم را بدتر کند، در حالی که مصرف نکردن کافی مایعات، می‌تواند پوشش مثانه را تحریک کند و شدت میل به ادرار را افزایش دهد. 

تشخیص مثانه بیش فعال

پزشک می‌تواند پرکاری مثانه را با بررسی علائم بیمار و انجام معاینه فیزیکی از اندام‌های اطراف لگن و راست روده تشخیص دهد. مواردی که مورد بررسی قرار می‌گیرند عبارت‌اند از: 

• علائمی که وجود دارند 
• مدت زمانی که این علائم بروز پیدا کرده
• سابقه خانوادگی 
• نوع داروهایی که احتمالا فرد مصرف می‌کند 
• میزان، ساعات و انواع مایعاتی که روزانه مصرف می‌کند

همچنین ممکن است پزشک فرد را به یک متخصص اورولوژی ارجاع دهد. اورولوژیست، پزشکی است که در بیماری‌ها و شرایطی که دستگاه ادراری و دستگاه تناسلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد تخصص دارد. 

آزمایشات

پزشک، ممکن است آزمایش‌هایی را برای کمک به تشخیص بیش فعالی مثانه تجویز کند. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از: 

• آزمایش ادرار: آزمایش ادرار، جنبه‌های بصری، شیمیایی و میکروسکوپی ادرار را بررسی می‌کند. پزشک، گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و باکتری‌ها را جستجو می‌کند. اگر هر یک از آن‌ها در نمونه ادرار وجود داشته باشد، ممکن است فرد عفونتی داشته باشد که باعث OAB می‌شود. 
• تست یورودینامیک: تست‌های یورودینامیکی، میزان ادرار باقی‌مانده در مثانه پس از رفتن به دستشویی، میزان ادرار کردن، سرعت ادرار کردن و فشار وارده بر مثانه را در حین پر شدن از ادرار اندازه‌گیری می‌کنند. 
• سونوگرافی: سونوگرافی یک آزمایش تصویربرداری غیر تهاجمی است که به پزشک، اجازه می‌دهد تا مثانه را با جزئیات بررسی کند. 
• توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن: سی تی اسکن یک آزمایش تصویربرداری غیر تهاجمی است که تصاویر سه بعدی از مثانه تولید می‌کند. 
• سیستوسکوپی: در سیستوسکوپی پزشک از یک ابزار ویژه (سیستوسکوپ) برای بررسی داخل مثانه، از مجرای ادرار استفاده می‌کند. پزشک، معمولاً از ژل بی‌حس کننده استفاده می‌کند تا در مجرای ادرار خود احساس درد نکند؛ در موارد نادر، ممکن است از بیهوشی عمومی استفاده کنند. 

درمان 

روش‌های درمانی مختلف می‌توانند به رفع پرکاری مثانه کمک کنند. درمان‌های آن ممکن است شامل تغییر برخی رفتارها، داروها و تحریک عصبی (نورومدولاسیون) باشد. به صورت کلی روش‌های درمان و کنترل پرکاری مثانه عبارت‌اند از: 

• اصلاح عادات رفتاری
• نظارت بر رژیم غذایی
• حفظ منظم بودن روده
• بازآموزی مثانه
• کنترل مثانه بیش فعال 
• تحریک عصب ساکرال
• تحریک عصب تیبیال از راه پوست
• تزریق سم بوتولینوم
• داروهایی مانند داروهای آنتی کولینرژیک

کلام پایانی 

مثانه بیش فعال، یک بیماری شایع است که باعث تغییراتی در عادات ادراری می‌شود که می‌تواند خجالت‌آور باشد. بسیاری از مردم برای صحبت با پزشک در مورد علائم خود تلاش می‌کنند. با این حال، پزشکان، می‌توانند بدون قضاوت به هر یک از سوالات شما پاسخ دهند. آن‌ها می‌توانند علت مثانه بیش فعال شما را تعیین کنند و با شما همکاری کنند تا بهترین برنامه درمانی را ایجاد کنند. اگر علائم مثانه بیش فعال دارید، با پزک، صحبت کنید تا بتوانید عادات ادراری خود را بهتر مدیریت کنید و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید. 

سوالات متداول