سنگ کلیه یکی از مشکلات رایج کلیوی است که به دلیل تجمع مواد معدنی در کلیه‌ها ایجاد می‌شود. این سنگ‌ها ممکن است کوچک باشند و به راحتی از طریق ادرار دفع شوند، یا بزرگ باشند و باعث درد و ناراحتی شدید شوند. دفع سنگ کلیه فرایندی است که می‌تواند از چند ساعت تا چند هفته طول بکشد و تشخیص دفع شدن آن اهمیت زیادی دارد. بسیاری از افراد نمی‌دانند که سنگ کلیه‌شان دفع شده یا هنوز در مجاری ادراری باقی مانده است. در این مقاله، نشانه‌های دفع سنگ کلیه، زمان تقریبی دفع و روش‌هایی برای تسهیل این فرایند را بررسی می‌کنیم. پس برای آشنایی کامل با این موارد تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

چگونه تشخیص دهیم که سنگ کلیه دفع شده است؟

سنگ‌های کلیوی معمولاً از طریق حالب، که لوله‌ای باریک بین کلیه و مثانه است، عبور می‌کنند و معمولاً با درد همراه است. اما وقتی سنگ از حالب خارج شد، علائم کاهش پیدا می‌کنند. اگر درد ناگهانی برطرف شود، ادرار روان‌تر شود و دیگر اثری از خونریزی ادراری نباشد، احتمالاً سنگ حالب دفع شده است. گاهی اوقات فرد ممکن است احساس کند که یک جسم کوچک را دفع کرده است. با این حال، برای اطمینان از دفع کامل، می‌توان از آزمایش ادرار یا سونوگرافی استفاده کرد. وقتی سنگ کلیه دفع می‌شود، معمولاً فرد احساس راحتی می‌کند. درد کاهش می‌یابد، ادرار به حالت عادی بازمی‌گردد و ممکن است فرد هنگام ادرار کردن جسم کوچکی را حس کند. همچنین، قطع شدن علائمی مانند: تهوع، استفراغ و سوزش ادرار نشانه‌های خوبی هستند. برخی افراد ممکن است سنگ دفع شده را در ته توالت ببینند، اما برخی سنگ‌ها به قدری ریز هستند که قابل مشاهده نیستند. زمانی که سنگ کلیه در حال حرکت از کلیه به سمت مثانه است، فرد معمولاً درد شدیدی را در پهلو و پایین شکم احساس می‌کند. این درد ممکن است موجی باشد، یعنی شدت آن کم و زیاد شود. همچنین، تغییر رنگ ادرار (به دلیل وجود خون) و احساس تکرر ادرار بدون خروج مقدار زیاد ادرار از نشانه‌های حرکت سنگ حالب هستند. تهوع و استفراغ نیز از دیگر علائم دفع سنگ کلیه هستند. اگر این علائم را تجربه می‌کنید، احتمال زیادی دارد که سنگ در حال حرکت باشد.

در رابطه با سوزش ادرار بیشتر بخوانید.

اولین علائم تشخیص دفع سنگ کلیه

سنگ کلیه یکی از دردناک‌ترین مشکلات کلیوی است که افراد را درگیر می‌کند. وقتی سنگ کلیه در حال دفع شدن باشد، معمولاً اولین نشانه آن تغییر در شدت و نوع درد است. در ابتدا ممکن است دردی شدید و متناوب در پهلو یا پایین شکم احساس شود، اما با حرکت سنگ به سمت مثانه، این درد ممکن است کاهش یابد یا به شکل سوزش در مجاری ادراری بروز کند. یکی دیگر از نشانه‌های دفع سنگ، تغییر در رنگ ادرار است. ادرار در این شرایط به دلیل خراش‌های ایجاد شده در مسیر خروج سنگ، کمی خونی می‌شود. همچنین، افزایش دفعات ادرار یا احساس دفع ناکامل نیز از نشانه‌های شایع است و در برخی افراد، دفع سنگ با حالت تهوع یا حتی تب و لرز همراه می‌شود که نشان‌دهنده التهاب در مجاری ادراری است.

مراحل دفع سنگ کلیه

دفع سنگ کلیه یک تجربه ناخوشایند است اما قابل کنترل است که طی چند مرحله اتفاق بیفتد. در ابتدا، سنگ از کلیه جدا می‌شود و وارد میزنای می‌شود و در این مرحله درد اصلی شروع می‌شود؛ یک درد شدید و ناگهانی که معمولاً از پهلو شروع شده و تا شکم و کشاله ران هم کشیده می‌شود که به آن قولنج کلیوی می‌گویند. در این مرحله، نوشیدن آب فراوان می‌تواند کمک کند تا سنگ راحت‌تر حرکت کند. با ورود سنگ به میزنای، درد شدیدتر می‌شود. علائمی مانند: احساس فشار در شکم، سوزش هنگام ادرار و تکرر دفع ادرار از علائم رایج این مرحله هستند. اگر سنگ کوچک باشد، احتمال عبور آن بیشتر است، اما هرچه سنگ بزرگ‌تر باشد، ممکن است در مسیر گیر کند و باعث انسداد شود که می‌تواند منجر به عفونت ادراری شود. اگر سنگ از این مرحله عبور کند و وارد مثانه شود، شرایط کمی تغییر می‌کند. درد کمتر می‌شود، اما ممکن است فرد احساس ناراحتی در ناحیه لگن داشته باشد یا مدام حس کند نیاز به دفع ادرار دارد، اما این احساس موقتی است. در نهایت، وقتی سنگ از طریق مجرای ادراری خارج می‌شود، معمولاً با کمی سوزش یا درد خفیف همراه است.

در رابطه با تکرر ادرار نیز بیشتر بخوانید.

پیاده‌روی برای دفع سنگ کلیه

پیاده‌روی و فعالیت‌های فیزیکی سبک به حرکت سنگ کلیه کمک می‌کنند. به صورت کلی، تحرک باعث افزایش جریان خون به کلیه‌ها و راحت شدن حرکت سنگ در مجاری ادراری می‌شود، اما در هنگام پیاده‌روی بهتر است مراقب باشید که درد شدید نداشته باشید. در برخی موارد، انجام فعالیت شدید ممکن است باعث گیر کردن سنگ در مجاری ادراری شود. همچنین بهتر است هنگام انجام فعالیت مانند پیاده‌روی مقدار زیادی آب بنوشید.

در مورد ورزش برای دفع سنگ کلیه نیز بخوانید.

آیا می‌توانیم متوجه دفع سنگ کلیه شویم؟

بله، در بیشتر مواقع افراد متوجه دفع سنگ کلیه می‌شوند، یکی از نشانه‌های واضح دفع سنگ کلیه، مشاهده یک توده کوچک در ادرار است. با مشاهده همچین چیزی شما می‌توانید به سادگی متوجه شوید که از طریق ادرار سنگ دفع کرده‌اید. سنگ‌های کوچک معمولاً به رنگ زرد یا قهوه‌ای هستند و گاهی هم ممکن است آن‌قدر ریز باشند که بدون دیدن آن‌ها، فرد تنها با کاهش درد متوجه دفع شود. گاهی سنگ‌ها بدون ایجاد درد شدیدی دفع می‌شوند، مخصوصا اگر بسیار کوچک باشند. در چنین شرایطی، فرد ممکن است تنها کمی درد در هنگام ادرار کردن احساس کند. آزمایش ادرار می‌تواند تأیید کند که آیا بقایای سنگ به صورت کامل دفع شده است یا خیر.

در مورد سنگ‌های سیستم ادراری نیز بخوانید.

مدت زمان مورد نیاز برای دفع سنگ کلیه چقدر است؟

مدت‌زمان دفع سنگ کلیه به اندازه و موقعیت سنگ بستگی دارد. سنگ‌های کوچک‌تر معمولاً ظرف چند روز تا یک هفته دفع می‌شوند، اما سنگ‌های بزرگ‌تر ممکن است چندین هفته در مسیر مجاری ادراری بمانند. همچنین، میزان مصرف آب و فعالیت بدنی در سرعت دفع تأثیر دارد. اگر سنگ کلیه در مدت بیش از ۶ هفته دفع نشود یا باعث انسداد مجاری ادراری شود، ممکن است نیاز به مداخله پزشکی داشته باشد.

تفاوت دفع سنگ کلیه در خانم‌ها و آقایان 

برخی تفاوت‌های جزئی در تجربه دفع سنگ کلیه بین خانم‌ها و آقایان وجود دارد، معمولا در مردان، درد از پهلو به سمت کشاله ران و بیضه‌ها کشیده می‌شود، در حالی که دفع سنگ در زنان بیشتر با درد در شکم یا لگن همراه است. به دلیل تفاوت‌های آناتومیکی، خانم‌ها گاهی درد کمتری هنگام عبور سنگ از مجرای ادراری تجربه می‌کنند، اما علائم مثانه‌ای مانند تکرر و سوزش ادرار در آن‌ها شایع‌تر است.

برای دفع سنگ کلیه چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟

برای کمک به دفع سنگ و کاهش علائم و درد، راه‌های زیادی وجود دارد مثلا می‌توانید در کنار نوشیدن مایعات و ورزش، تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کنید. همچنین بهتر است مصرف نمک و پروتئین حیوانی را کاهش دهید، زیرا این مواد باعث افزایش تشکیل سنگ می‌شوند. کاهش مصرف اگزالات (موجود در چای، شکلات و اسفناج) نیز بسیار تاثیر دارد. در برخی موارد، پزشک داروهایی برای تنظیم میزان مواد معدنی در بدن تجویز می‌کند تا از تشکیل مجدد سنگ جلوگیری شود، همچنین پزشک در برخی شرایط دارو برای دفع سنگ کلیه تجویز می‌کند. اگر سنگ کلیه دارید، اقدامات زیر می‌تواند به دفع آن کمک کند:

• نوشیدن آب زیاد، حداقل ۲ تا ۳ لیتر در روز 
• مصرف آب مرکبات مانند آب لیمو و آب پرتقال
• تحرک، ورزش و فعالیت بدنی 
• مصرف داروهایی که پزشک تجویز می‌کند 

درمورد رژیم غذایی برای دفع سنگ کلیه نیز بخوانید.

کلام پایانی

سنگ کلیه یکی از مشکلات شایعی است که می‌تواند درد و ناراحتی زیادی ایجاد کند، اما با آگاهی و مراقبت صحیح، قابل کنترل و درمان است. آشنایی با علائم دفع سنگ کلیه به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید که آیا سنگ از بدن خارج شده یا همچنان در مسیر ادراری قرار دارد. همچنین، اقداماتی مانند نوشیدن آب فراوان، داشتن رژیم غذایی مناسب و تحرک کافی می‌توانند فرآیند دفع را تسهیل کنند. اگر سنگ کلیه شما بزرگ‌تر از ۵ میلی‌متر است یا با علائمی مانند تب، لرز یا انسداد ادراری مواجه هستید، مراجعه به پزشک ضروری است. دکتر محمدرضا جعفری، یکی از متخصصان برجسته و با تجربه در زمینه درمان سنگ کلیه، با بهره‌گیری از روش‌های نوین و تجهیزات پیشرفته، آماده ارائه بهترین راهکارهای درمانی به شماست. برای مشاوره و درمان مؤثر، می‌توانید با مطب دکتر جعفری تماس بگیرید و از خدمات تخصصی ایشان بهره‌مند شوید.