شما از حالت تهوع صبحگاهی، افزایش وزن و خستگی می‌دانید، اما آیا می‌دانستید که ممکن است در دوران بارداری نیز سنگ کلیه ایجاد شود؟ کلیه‌ها مواد زائد و مایعات را از خون شما خارج می‌کنند تا ادرار را تشکیل دهند. این شامل کلسیم، اگزالات و اسید اوریک است که می‌تواند متبلور شود. اگر ضایعات اضافی و مایعات بسیار کمی در خون شما وجود داشته باشد تا این مواد را خارج کند، آن‌ها می‌توانند بزرگتر شده و سنگ کلیه را تشکیل دهند. برای دانستن تمام مسائل مربوط به سنگ کلیه در بارداری تا انتهای مقاله، همراه ما باشید. 

سنگ کلیه بارداری چیست؟ 

سنگ کلیه در بارداری به تشکیل سنگ در کلیه‌ها در طول دوران بارداری اشاره دارد، که می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. دلایل آن معمولا تغییرات هورمونی، مصرف غذاهای حاوی کلسیم بیشتر و کاهش حرکت کلیه‌ها به علت فشار رحم بزرگ‌شده هستند. این شرایط ممکن است درد شدیدی را در پهلو یا کمر ایجاد کند و می‌تواند نشانه‌هایی نظیر خون در ادرار، تکرر ادرار، سوزش ادرار یا حتی عفونت ادراری را به همراه داشته باشد. بارداری این شرایط را پیچیده‌تر می‌کند چرا که درمان‌هایی مانند اشعه ایکس یا برخی داروها برای جلوگیری از آسیب به جنین نمی‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. بنابراین، اگر سنگ کلیه در دوران بارداری رخ دهد، تشخیص علت و مدیریت مناسب آن به وسیله یک متخصص اورولوژی و مراقبت‌های دقیق مادر و جنین ضروری است. 

همچنین سنگ‌های سیستم ادراری را بیشتر بشناسید!

علل سنگ کلیه در بارداری

سنگ کلیه در بارداری ممکن است تحت تأثیر عوامل مختلفی ایجاد شود که شامل تغییرات فیزیولوژیکی و متابولیکی ناشی از حاملگی است. دلایل این بیماری عبارت‌اند از: 

• تغییرات هورمونی: هورمون‌هایی مانند پروژسترون در دوران بارداری افزایش می‌یابند که می‌توانند باعث شل شدن عضلات لوله‌های ادراری و کاهش حرکت اورترها شوند، منجر به تجمع ادرار و افزایش احتمال رسوب مواد معدنی و تشکیل سنگ می‌شوند. 
• تغییرات ژئومتریک: با رشد جنین، رحم گسترده می‌شود و فشار بیشتری بر روی اورترها و کلیه‌ها وارد می‌کند، که می‌تواند موجب کاهش جریان ادرار و احتمال تشکیل سنگ شود. 
• تغییر در متابولیسم مواد معدنی: بارداری می‌تواند متابولیسم کلسیم و دیگر مواد معدنی را تغییر دهد، که ممکن است منجر به افزایش غلظت این مواد در ادرار شود. 
• کم آبی بدن: حجم مایعات بدن در حین بارداری افزایش می‌یابد، و در صورت‌عدم مصرف مایعات کافی، غلظت ادرار افزایش می‌یابد، که می‌تواند منجر به تشکیل سنگ‌ها گردد. 
• تغذیه: برخی زنان در دوران بارداری ممکن است به مواد غذایی با کلسیم یا اکسالات بالا روی آورند که می‌توانند در تشکیل سنگ‌ها نقش داشته باشند. 
• عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی: زنانی که دارای سابقه خانوادگی سنگ کلیه هستند، ممکن است بیشتر در معرض خطر تشکیل سنگ در طول بارداری قرار گیرند. 

علائم سنگ کلیه در بارداری

نشانه‌های سنگ کلیه در بارداری، ممکن است مشابه با علائم سنگ کلیه در افراد غیر باردار باشد، اما تشخیص آن‌ها ممکن است به دلیل تغییرات فیزیکی و هورمونی ناشی از بارداری مشکل‌تر باشد. علائم شایع شامل موارد زیر می‌شوند: 

• یکی از شایع‌ترین علائم سنگ کلیه، درد ناگهانی و شدید در پهلو یا کمر است که به طرف شکم و پایین تنه تیر می‌کشد. 
• احساس سوزش یا درد هنگام ادرار یکی دیگر از علائم رایج است. 
• ادرار ممکن است صورتی، قرمز یا قهوه‌ای به نظر برسد، که نشان‌دهنده وجود خون در ادرار است. 
• تکرر ادرار یا احساس فوریت برای رفتن به دستشویی ممکن است اتفاق بیفتد. 
• در صورتی که سنگ کلیه باعث عفونت شده باشد، موجب تب و لرز می‌شود. 
• سنگ کلیه ممکن است با احساس کلی ناخوشی و خستگی نیز همراه باشد. 
• در صورتی که سنگ‌ها باعث انسداد شده باشند، ممکن است باعث تهوع یا استفراغ شوند. 

عوارض

عوارض ناشی از سنگ کلیه در بارداری می‌تواند شامل موارد زیر باشد: 

• سنگ کلیه می‌تواند باعث انسداد جریان ادرار شود که این مسئله موجب تجمع ادرار و افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری می‌شود. 
• اگر سنگ‌ها مسیر ادراری را مسدود کنند و این موقعیت به موقع درمان نشود، فشار اضافی می‌تواند به کلیه‌ها وارد شود و به بافت کلیه آسیب طولانی‌مدت وارد کند. 
• برخی مطالعات نشان داده‌اند که وجود سنگ کلیه ممکن است خطر ابتلا به پره اکلامپسی در دوران بارداری را افزایش دهد، که یک بیماری با فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار است. 
• در شرایطی که عفونت یا تحریک منجر به فعالیت‌های زودهنگام رحم شود، خطر زایمان زودرس مطرح می‌گردد. 
• درد ناشی از سنگ کلیه می‌تواند به شدت طاقت‌فرسا باشد و به استرس و ناراحتی مادر که تاثیر منفی بر جنین دارد، منجر شود. 
• تهوع و استفراغ ناشی از سنگ کلیه ممکن است تغذیه مناسب مادر را مختل کند که این امر بر رشد و سلامت جنین تاثیر منفی خواهد گذاشت. 

تشخیص 

شایع‌ترین علامت سنگ کلیه درد شدیدی به نام قولنج کلیوی است. ممکن است مدت زمان آن متفاوت باشد و به طور معمول بسته به اندازه سنگ در کنار بدن یا وسط پشت احساس می‌شود. تشخیص سنگ کلیه در دوران بارداری به دقت ویژه‌ای نیاز دارد زیرا استفاده از برخی تکنیک‌های تصویربرداری که در افراد غیر باردار معمول هستند، مانند سی‌تی اسکن، به دلیل تابش اشعه به جنین توصیه نمی‌شود. پزشکان معمولاً از سونوگرافی به عنوان اولین روش تشخیصی استفاده می‌کنند چون روشی ایمن و غیر تهاجمی است. 

در صورت نیاز به اطلاعات دقیق‌تر، ممکن است از ام‌آرآی (MRI) بدون استفاده از ماده حاجب برای تشخیص استفاده شود که بدون آسیب‌رساندن به جنین انجام می‌شود. علاوه بر این، آزمایش‌های خون و ادرار نیز می‌توانند برای بررسی وجود عفونت، سطوح بالای مواد معدنی خاص که ممکن است به تشکیل سنگ کلیه کمک کنند، همچنین بررسی عملکرد کلیه‌ها مورد استفاده قرار گیرند. تشخیص صحیح مهم است چرا که علائم سنگ کلیه می‌تواند شبیه به سایر شرایط مرتبط با بارداری مانند درد معمول کمر و لگن باشد. 

درمان سنگ کلیه 

هنگامی که درمان ضروری است، از گزینه‌های محافظه‌کارانه در زنان باردار برای جلوگیری از عوارض استفاده می‌شود. 

به عنوان مثال، جراحی برای برداشتن سنگ در سه ماهه اول یا سوم توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است خطر سقط جنین و زایمان زودرس را به ترتیب افزایش دهد. اگر جراحی لازم باشد، معمولاً در سه ماهه دوم از طریق مجرای ادرار انجام می‌شود. بیهوشی در دوران بارداری خطرات خاص خود را برای مادر و جنین دارد. توصیه برای جراحی در دوران بارداری با توجه به شدت و فوریت وضعیت تعیین می‌شود. 

روش‌های برداشتن سنگ در زنان باردار سخت‌تر است زیرا استفاده از اشعه ایکس محدود است. ممکن است به جای آن از سونوگرافی استفاده شود که دقیق نیست. 

همچنین بخوانید: رژیم غذایی برای دفع سنگ کلیه: انواع غذاهای مفید برای سنگ کلیه!

اقدامات مراقبتی

اگرچه سنگ کلیه ناراحت کننده و دردناک است، اما می‌توان آن‌ها را با موفقیت درمان کرد. خوشبختانه، تا ۸۰ درصد از سنگ‌های کلیه در زنان باردار خود به خود دفع می‌شوند، اما در اینجا مواردی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش هر گونه ناراحتی انجام دهید: 

• مقدار زیادی آب بنوشید تا مطمئن شوید که به اندازه کافی هیدراته شده اید. این به شما کمک می‌کند سنگ‌ها را راحت‌تر عبور دهید و از تشکیل سنگ‌های جدید جلوگیری می‌کند. 
• از داروهای مسکن تجویز شده توسط پزشک برای کاهش قولنج کلیوی استفاده کنید. 
• قبل از استفاده از داروهای سنگ کلیه، به خصوص اگر باردار هستید، با پزشک خود صحبت کنید. در صورت بروز تهوع، استفراغ، تب، لرز یا وجود خون در ادرار همراه با درد مداوم، فوراً به اورژانس مراجعه کنید و با یک متخصص اورولوژی مشورت کنید. 

عوامل خطر 

اگرچه زنان باردار بیشتر در معرض خطر سنگ کلیه نیستند، برخی از عوامل بارداری در تشکیل آن‌ها نقش دارند. برخی از این موارد عبارت‌اند از: 

• افزایش سطح ویتامین D که کلسیم ادرار را بالا می‌برد. کلسیم اضافی خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. 
• افزایش سطح منیزیم و سیترات که می‌تواند تشکیل سنگ را خنثی کند. 

کلام پایانی

درمان و مدیریت سنگ کلیه در دوران بارداری به اندازه پیشگیری از آن حائز اهمیت است. در حالی که سنگ کلیه ممکن است برای زنان باردار ناراحت‌کننده و حتی تهدیدکننده باشد، با اقدامات مناسب و تحت نظر گرفتن توسط تیم مراقبت‌های بهداشتی، بیشتر موارد به طور موثر قابل کنترل و درمان هستند. مهم‌ترین نکته، توجه به علائم و ارتباط سریع و صادقانه با پزشک است تا از سلامت مادر و جنین اطمینان حاصل شود. 

سوالات متداول