سنگ کلیه یکی از مشکلات شایع و ناراحت‌کننده دستگاه ادراری است که می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند و در صورت عدم درمان به موقع، عوارض جدی‌تری به دنبال داشته باشد. خوشبختانه با پیشرفت‌های پزشکی و تخصصی که امروز در دسترس است، درمان قطعی و بدون درد این مشکل امکان‌پذیر شده است. دکتر محمدرضا جعفری، متخصص باتجربه و متعهد در زمینه اورولوژی و درمان سنگ کلیه، با سال‌ها تجربه و استفاده از جدیدترین روش‌های درمانی، به شما کمک می‌کنند تا درد را کنار گذاشته و سلامتی خود را بازیابید. اگر سنگ کلیه به موقع تشخیص داده شده و درمان مناسبی دریافت کند، در زمان کوتاهی بهبود می‌یابد؛ زیرا درمان این مشکل دیگر مانند گذشته دشوار و زمان‌بر نیست. علاوه بر روش‌های دارویی، در مراحل اولیه می‌توان سنگ کلیه را با روش‌های ساده‌تر خانگی نیز درمان کرد، البته به شرطی که بیماری پیشرفت زیادی نکرده باشد.

سنگ کلیه چیست؟ 

سنگ کلیه یا نفرولیتیازیس، توده‌های سخت و کریستالی هستند که در داخل کلیه یا مجاری ادراری شکل می‌گیرند. این سنگ‌ها از تجمع مواد معدنی و نمک‌هایی مانند کلسیم، اگزالات، اسید اوریک و فسفات تشکیل می‌شوند که به مرور زمان به کریستال‌های جامد تبدیل شده و در کلیه یا مسیر خروج ادرار گیر می‌کنند. سنگ‌های کوچک ممکن است بدون درد و علائم خاص باشند، اما سنگ‌های بزرگ‌تر می‌توانند باعث درد شدید، خون در ادرار و مشکلاتی مانند انسداد مسیر ادرار و عفونت شوند. درمان سنگ کلیه بسته به اندازه، نوع و محل آن متفاوت است و از افزایش مصرف مایعات و داروهای ساده تا روش‌های تخصصی پزشکی و جراحی متغیر است.

همچنین بخوانید: فرق بین آپاندیس و سنگ کلیه 

انواع سنگ کلیه

سنگ کلیه یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کلیوی است که بر اساس ترکیبات شیمیایی و ساختار آن‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. برای تشخیص دقیق نوع سنگ کلیه، انجام آزمایش خون و سونوگرافی تخصصی ضروری است تا درمان مناسب انتخاب شود. برخی از انواع رایج سنگ کلیه عبارت‌اند از:

• سنگ‌های کلسیمی: رایج‌ترین نوع سنگ کلیه که عمدتا از ترکیب کلسیم با اگزالات (کلسیم اگزالات) یا فسفات (کلسیم فسفات) تشکیل شده است. عواملی مانند کم‌آبی، تغذیه نامناسب و برخی بیماری‌ها می‌توانند باعث شکل‌گیری این سنگ‌ها شوند.
• سنگ‌های اسید اوریکی: این سنگ‌ها زمانی شکل می‌گیرند که سطح اسید اوریک در ادرار بالا باشد. بیشتر در افرادی که به نقرس مبتلا هستند یا رژیم غذایی پرپروتئین دارند، مشاهده می‌شوند.
• سنگ‌های استروویت: این نوع سنگ‌ها در اثر عفونت‌های ادراری تشکیل می‌شوند و می‌توانند به سرعت بزرگ شوند. شیوع آن‌ها در زنان بیشتر است.
• سنگ‌های سیستئینی: نوعی نادر از سنگ‌ها که به دلیل اختلالات ژنتیکی در متابولیسم اسید آمینه سیستئین ایجاد می‌شود و در افراد جوان‌تر دیده می‌شوند.

درمورد رنال کولیک بیشتر بخوانید.

علت تشکیل سنگ کلیه

تشکیل سنگ کلیه به عوامل متعددی بستگی دارد که در نهایت همگی به یک موضوع مشترک برمی‌گردند: تجمع مواد معدنی و کریستال‌ها در ادرار که به‌ درستی دفع نمی‌شوند. داشتن سبک زندگی سالم و رژیم غذایی مناسب نقش مهمی در پیشگیری از سنگ کلیه دارد. بعضی از مهم‌ترین دلایل تشکیل سنگ کلیه عبارت‌اند از:

• مصرف آب به مقدار کم یا تعریق زیاد بدون جایگزینی مایعات کافی که باعث غلیظ شدن ادرار شده و شرایط را برای تشکیل کریستال‌ها فراهم می‌کند.
• مصرف زیاد نمک (سدیم)، پروتئین حیوانی مانند گوشت قرمز، مرغ و ماهی و غذاهای پر اگزالات مانند اسفناج، چغندر، شکلات و چای سیاه که خطر تشکیل سنگ را افزایش می‌دهند.
• سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ کلیه که احتمال ابتلای فرد را افزایش می‌دهد.
• بیماری نقرس
• عفونت‌های مزمن دستگاه ادراری
• پرکاری تیروئید
• اختلالات متابولیکی مانند سیستینوریا یا هیپرکلسیوریا
• چاقی و اضافه وزن
• مصرف برخی داروها یا مکمل‌ها مانند مکمل‌های کلسیم یا ویتامین D، داروهای ادرارآور (دیورتیک‌ها) و داروهای خاص درمان HIV، سرطان یا افسردگی

بیشتر بخوانید: ۵ نوع از شایع‌ترین بیماری‌های کلیوی

علائم سنگ کلیه

علائم سنگ کلیه می‌توانند گسترده و متنوع باشند و بسته به اندازه، محل قرارگیری سنگ، وجود یا عدم وجود عفونت و وضعیت کلی فرد متفاوت هستند. شناخت دقیق این علائم به تشخیص سریع‌تر و درمان به موقع کمک می‌کند. در ادامه توضیح کامل‌تری از مهم‌ترین علائم سنگ کلیه آورده شده‌اند:

• درد ناگهانی و شدید: یکی از بارزترین علائم سنگ کلیه، درد شدید و ناگهانی است که معمولا در ناحیه کمر یا پهلو (زیر دنده‌ها) آغاز می‌شود. این درد می‌تواند به سمت پایین شکم، کشاله ران و حتی ناحیه تناسلی منتشر شود. این درد به‌ دلیل حرکت سنگ در مجاری ادراری و تحریک دیواره‌ها ایجاد می‌شود و ممکن است به صورت موج‌وار و متناوب باشد. شدت درد به حدی است که بیمار نیاز به استفاده از مسکن‌های قوی پیدا می‌کند.
• درد و سوزش هنگام ادرار کردن: وقتی سنگ به مجرای ادراری نزدیک می‌شود یا در آنجا گیر می‌کند، باعث التهاب و تحریک دیواره مجرا می‌شود که منجر به درد و سوزش حین ادرار کردن می‌گردد.
• تغییر رنگ و خون در ادرار: حرکت سنگ و آسیب به دیواره‌های مسیر ادراری ممکن است باعث خونریزی شود که خود را به شکل ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای رنگ نشان می‌دهد. این خونریزی گاهی بسیار جزئی است و فقط با آزمایش ادرار قابل تشخیص است.
• تکرر ادرار و احساس فوریت در دفع: سنگ کلیه می‌تواند باعث تحریک مثانه و مجرای ادراری شود که این موضوع باعث افزایش دفعات ادرار و احساس نیاز فوری به دفع می‌شود، حتی اگر حجم ادرار کم باشد.
• ادرار کم و متناوب یا احساس تخلیه ناقص مثانه: گاهی وجود سنگ باعث انسداد نسبی در مسیر ادرار شده و تخلیه مثانه به‌طور کامل انجام نمی‌شود و بیمار احساس می‌کند ادرارش تمام نشده است.
• علائم عفونت: سنگ کلیه می‌تواند زمینه‌ساز عفونت‌های دستگاه ادراری شود. در صورت بروز عفونت، علائمی مانند تب، لرز، تعریق شبانه، ادرار بدبو، درد شدید و ادرار همراه با سوزش و تب به وجود می‌آید که نیازمند درمان فوری است.
• حالت تهوع و استفراغ: در بعضی از موارد، به خصوص زمانی که درد شدید باشد، بیمار دچار تهوع و استفراغ نیز می‌شود که این واکنش ناشی از تحریک اعصاب خودکار مرتبط با کلیه‌ها است.
• خستگی و ضعف عمومی: در صورت عفونت یا درد مزمن، بیمار ممکن است احساس خستگی و ضعف عمومی داشته باشد.

در مورد خونریزی ادراری (هماچوری) بیشتر بخوانید.

تشخیص سنگ کلیه

تشخیص سنگ کلیه فرآیندی چندمرحله‌ای است که با بررسی دقیق علائم بیمار، سابقه پزشکی و استفاده از روش‌های تصویربرداری و آزمایشگاهی انجام می‌شود. هدف اصلی تشخیص، تعیین وجود سنگ، اندازه، محل دقیق آن و بررسی عملکرد کلیه‌ها و مجاری ادراری است تا بتوان بهترین روش درمان را انتخاب کرد. در ادامه توضیحات کامل‌تری از مراحل و روش‌های تشخیص سنگ کلیه ارائه می‌شود:

• معاینه و بررسی سابقه پزشکی: پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی بیمار را با دقت بررسی می‌کند؛ از جمله سابقه دردهای کلیوی، سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ کلیه، سابقه عفونت‌های ادراری یا بیماری‌های مرتبط. سپس معاینه فیزیکی انجام می‌شود که ممکن است شامل لمس ناحیه کلیه‌ها و بررسی علائم مرتبط با انسداد یا درد باشد.
• سونوگرافی کلیه‌ها: سونوگرافی یکی از روش‌های اولیه و غیرتهاجمی تشخیص سنگ کلیه است. این روش با استفاده از امواج صوتی تصاویری از ساختار داخلی کلیه‌ها و مجاری ادراری ارائه می‌دهد و به کمک آن می‌توان سنگ‌های بزرگ یا انسدادهای احتمالی را شناسایی کرد.
• آزمایش ادرار: آزمایش ادرار می‌تواند وجود خون مخفی (هماتوریای میکروسکوپی)، عفونت یا مواد معدنی خاص را نشان دهد که به تشخیص و نوع سنگ کلیه کمک می‌کند.
• آزمایش خون: در این آزمایش، سطح کراتینین و اوره خون بررسی می‌شود تا عملکرد کلیه‌ها ارزیابی گردد. همچنین مقادیر کلسیم، فسفر و اسید اوریک اندازه‌گیری می‌شود تا علل احتمالی تشکیل سنگ مشخص شود.
• تصویربرداری با سی‌تی اسکن (CT Scan): سی‌تی اسکن بدون تزریق ماده حاجب، رایج‌ترین و دقیق‌ترین روش تصویربرداری برای تشخیص سنگ کلیه است. این روش جزئیات دقیق ساختار کلیه و اندازه، محل و تعداد سنگ‌ها را به خوبی نشان می‌دهد.
• پیلوگرافی داخل وریدی (IVP) یا پیلوگرافی تزریقی: در این روش، ماده حاجب به صورت وریدی تزریق می‌شود و سپس با کمک رادیوگرافی از کلیه‌ها و مجاری ادراری تصویربرداری می‌شود. این روش به بررسی دقیق‌تر مسیر ادراری و وجود انسداد یا سنگ کمک می‌کند.

درمان سنگ کلیه

درمان سنگ کلیه بسته به نوع، اندازه، محل قرارگیری و شدت علائم متفاوت است و باید با توجه به شرایط هر بیمار به صورت اختصاصی انتخاب شود. در مواردی که سنگ کوچک است و علائم خفیف یا قابل کنترل دارد، درمان‌های خانگی و دارویی می‌توانند موثر باشند؛ اما زمانی که سنگ بزرگ‌تر است، باعث انسداد، درد شدید یا عفونت شده، نیاز به اقدامات تخصصی‌تر و حتی جراحی وجود دارد. شروع درمان به موقع و تحت نظر پزشک متخصص اورولوژی بودن، اهمیت زیادی دارد تا از پیشرفت بیماری و عوارض جدی جلوگیری شود. مهم‌ترین روش‌های درمان سنگ کلیه شامل موارد زیر است:

درمان دارویی

درمان دارویی برای دفع سنگ‌های کوچک و کنترل درد و التهاب ناشی از حرکت سنگ در مجاری ادراری کاربرد دارد. مصرف دارو باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود، زیرا نوع دارو، دوز و مدت زمان مصرف آن بر اساس نوع سنگ، اندازه آن و شرایط بالینی بیمار تعیین می‌شود. مراجعه به متخصصی مانند دکتر محمدرضا جعفری می‌تواند کمک کند بهترین و موثرترین درمان دارویی را دریافت کنید. مهم‌ترین داروهای دفع سنگ کلیه عبارت‌اند از:

• داروهای ضد درد (مسکن‌ها): برای کاهش درد شدید و ناگهانی هنگام عبور سنگ از مسیر ادراری، داروهایی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا در موارد شدیدتر، داروهای تجویزی قوی‌تر تجویز می‌شوند.
• آلفا بلاکرها: داروهایی مانند تامسولوسین که باعث شل‌شدن عضلات صاف مجاری ادراری می‌شوند و به دفع سریع‌تر و راحت‌تر سنگ کمک می‌کنند.
• داروهای ضد التهاب: این داروها به کاهش التهاب و تورم دیواره مجاری ادراری کمک کرده و درد را تسکین می‌دهند.
• داروهای کاهش‌دهنده اسید ادرار: مخصوص سنگ‌های اسید اوریکی، مانند آلوپورینول که میزان اسید اوریک را کاهش می‌دهد و داروهایی مانند سدیم بیکربنات که باعث قلیایی‌شدن ادرار شده و از تشکیل این نوع سنگ‌ها پیشگیری می‌کنند.
• داروهای پیشگیری از تشکیل سنگ: بسته به نوع سنگ کلیه، داروهایی برای کنترل میزان کلسیم، اگزالات یا سیستئین در ادرار تجویز می‌شوند تا از تشکیل مجدد سنگ جلوگیری شود.

درمان خانگی سنگ کلیه

درمان خانگی سنگ کلیه می‌تواند در کاهش درد و تسهیل دفع سنگ‌های کوچک موثر باشد، مخصوصا زمانی که بیماری هنوز پیشرفت زیادی نکرده باشد یا به عنوان مکملی در کنار درمان‌های پزشکی استفاده شود. توجه داشته باشید که درمان خانگی، جایگزین درمان تخصصی نیست و در صورت بروز علائم شدید باید حتما به پزشک مراجعه کنید. بعضی از مهم‌ترین روش‌های خانگی موثر در درمان سنگ کلیه عبارت‌اند از:

• مصرف زیاد آب: نوشیدن حداقل ۸ تا ۱۰ لیوان آب در روز باعث رقیق شدن ادرار می‌شود و دفع سنگ‌های کوچک را آسان‌تر می‌کند. هیدراتاسیون مناسب یکی از کلیدهای اصلی پیشگیری و درمان سنگ کلیه است.
• آب مرکبات مانند لیمو و پرتقال: این آبمیوه‌ها حاوی سیترات هستند و به شکستن و حل‌شدن سنگ‌های کلیوی کمک می‌کنند و از تشکیل سنگ‌های جدید نیز جلوگیری می‌کنند.
• سرکه سیب: مصرف یک قاشق غذاخوری سرکه سیب مخلوط با یک لیوان آب، دو بار در روز، می‌تواند به حل شدن سنگ‌ها کمک کرده و التهاب را کاهش دهد.
• چای گزنه: گزنه به عنوان یک ادرارآور طبیعی عمل می‌کند و با افزایش حجم ادرار، دفع سنگ‌ها را تسریع می‌کند. نوشیدن یک تا دو فنجان چای گزنه در روز توصیه می‌شود.
• کاهش مصرف نمک و پروتئین حیوانی: مصرف زیاد نمک (سدیم) و پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت قرمز می‌تواند باعث افزایش تشکیل سنگ کلیه شود، بنابراین بهتر است میزان مصرف آن‌ها محدود شوند.
• فعالیت بدنی منظم: ورزش و تحرک بدنی مناسب باعث افزایش جریان خون و تحرک بهتر در سیستم ادراری شده و می‌تواند به دفع سنگ‌ها کمک کند.

درمان‌های تخصصی سنگ کلیه

درمان‌های تخصصی زمانی لازم می‌شوند که سنگ کلیه بزرگ باشد، باعث درد و ناراحتی شدید شود یا درمان‌های خانگی و دارویی نتوانند به بهبود وضعیت کمک کنند. در این موارد، پزشک بر اساس شرایط بیمار و ویژگی‌های سنگ، یکی از روش‌های درمان تخصصی را انتخاب می‌کند تا سنگ به‌طور کامل و بدون آسیب به بافت‌های اطراف از بین برود. بعضی از مهم‌ترین روش‌های تخصصی درمان سنگ کلیه که در مراکز درمانی انجام می‌شوند عبارت‌اند از:

سنگ شکنی با موج صوتی

سنگ‌شکنی با موج صوتی یا لیتوترپسی موج شوک (ESWL)، یکی از روش‌های پیشرفته و غیرتهاجمی درمان سنگ کلیه است که بدون نیاز به جراحی باز انجام می‌شود. در این روش، امواج صوتی پرانرژی (موج شوک) از خارج بدن به سمت سنگ کلیه تابانده می‌شوند. این امواج باعث خرد شدن سنگ به قطعات کوچک‌تر می‌شوند تا سنگ‌ها بتوانند به‌ راحتی و بدون درد از مجاری ادراری عبور کرده و دفع شوند. برای اثربخشی بیشتر و جلوگیری از آسیب به بافت‌های اطراف، این فرآیند تحت کنترل دقیق تصویربرداری مانند سونوگرافی یا اشعه ایکس انجام می‌گیرد. مزیت اصلی این روش، غیرتهاجمی بودن و عدم نیاز به جراحی باز و بخیه است که باعث کاهش دوره بهبودی و درد بیمار می‌شود. این روش برای سنگ‌های بسیار بزرگ، سنگ‌های سخت یا برخی شرایط خاص پزشکی مناسب نیست و ممکن است پزشک در این موارد روش‌های دیگر درمانی را پیشنهاد دهد.

یورتروسکوپی

در این روش، با استفاده از یک لوله نازک و بلند به نام یورتروسکوپ، پزشک وارد مجرای ادراری (یورترا) شده و به‌طور مستقیم سنگ‌ها را مشاهده و درمان می‌کند. این روش تحت بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود. یورتروسکوپ از طریق مجرای ادرار وارد مثانه شده و سپس به حالب (لوله‌ای که کلیه را به مثانه وصل می‌کند)، هدایت می‌شود. با کمک ابزارهای مخصوص، معمولا لیزر، سنگ‌ها شکسته شده و قطعات خرد شده به‌طور مستقیم خارج می‌شوند یا به تدریج دفع می‌گردند. در صورت لزوم، پزشک ممکن است یک استنت حالب (لوله کوچک پلاستیکی) در مسیر ادراری قرار دهد تا از انسداد و تورم جلوگیری کند. این استنت چند روز پس از انجام عمل به راحتی و بدون درد برداشته می‌شود. یورتروسکوپی به دلیل دقت بالا و حداقل تهاجم، یکی از روش‌های محبوب در درمان سنگ‌های ادراری به شمار می‌رود.

نفرولیتوتومی از راه پوست (PCNL) برای درمان سنگ کلیه

نفرولیتوتومی از راه پوست یا عمل PCNL، یک روش جراحی کم‌تهاجمی و موثر برای برداشتن سنگ‌های بزرگ کلیه (معمولا بیش از ۲ سانتی‌متر) یا سنگ‌هایی است که با روش‌های دیگر درمان نمی‌شوند. در این روش، جراح یک برش کوچک به اندازه حدود ۱ سانتی‌متر در ناحیه پشت یا پهلوی بیمار ایجاد می‌کند. سپس یک سوند باریک و مخصوص از طریق این برش وارد کلیه می‌شود. با استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری دقیق، سنگ‌ها شناسایی شده و با ابزارهای خاص شکسته و قطعات آن‌ها خارج می‌شوند. پس از انجام عمل، یک لوله کوچک به نام نفروستومی در کلیه قرار داده می‌شود تا ادرار تخلیه شده و از انسداد جلوگیری شود. این لوله پس از چند روز برداشته می‌شود. نفرولیتوتومی از راه پوست به دلیل تهاجم کمتر نسبت به جراحی باز، دوره بهبودی کوتاه‌تر و کارایی بالا، گزینه مناسبی برای بیماران با سنگ‌های بزرگ و سخت کلیه است. همچنین این روش برای افرادی که روش‌های سنگ‌شکنی با موج شوک یا یورتروسکوپی برایشان مناسب نیست نیز، بسیار موثر است.

بیشتر بخوانید: موثرترین روش‌های درمان سنگ کلیه و دفع آن

جراحی باز سنگ کلیه

جراحی باز یک روش سنتی و تهاجمی‌تر برای درمان سنگ کلیه است که در موارد خاص و محدود کاربرد دارد. این روش زمانی انجام می‌شود که سایر روش‌های درمانی کم‌تهاجمی موثر نبوده‌اند یا سنگ‌ها بسیار بزرگ، پیچیده و با شرایط خاصی باشند که نتوان با روش‌های مدرن‌تر آن‌ها را درمان کرد. در جراحی باز، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. سپس جراح برشی بزرگ‌تر، در ناحیه پهلو یا پشت، ایجاد می‌کند تا به کلیه یا مجاری ادراری دسترسی پیدا کند. پس از باز کردن مسیر، سنگ‌ها به‌طور مستقیم از کلیه یا مجاری ادراری خارج می‌شوند. پس از اتمام جراحی، محل برش با بخیه بسته می‌شود و ممکن است لوله‌ای برای تخلیه ادرار یا خون در محل جراحی قرار داده شود تا روند بهبودی بهتر طی شود. جراحی باز معمولا در موارد زیر انجام می‌شود:

• سنگ‌های بسیار بزرگ و پیچیده که قابل درمان با روش‌های کم‌تهاجمی نیستند.
• سنگ‌هایی که باعث انسداد شدید مسیر ادراری و عفونت مزمن شده‌اند.
• شکست درمان با روش‌های دیگر مانند سنگ‌شکنی یا یورتروسکوپی.
• وجود اختلالات آناتومیکی کلیه یا مجاری ادراری که مانع دفع طبیعی سنگ‌ها می‌شوند.

در مورد جراحی آندوسکوپی سنگ کلیه بیشتر بخوانید.

سنگ کلیه در گروه‌های مختلف

سنگ کلیه می‌تواند در افراد با گروه‌های سنی متفاوت ایجاد شود و این تصور که کودکان به این مشکل دچار نمی‌شوند، کاملا نادرست است. رژیم غذایی نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری سنگ کلیه دارد و هر فردی باید با رعایت تغذیه سالم و محدود کردن مصرف نمک، از بروز این بیماری پیشگیری کند. گروه‌های سنی مختلف که ممکن است به سنگ کلیه مبتلا شوند عبارت‌اند از:

سنگ کلیه در مردان

سنگ کلیه در مردان بسیار شایع‌تر از زنان است و ناشی از ترکیب عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و تغذیه است. مردان معمولا بین سنین ۳۰ تا ۵۰ سال بیشتر دچار این مشکل می‌شوند. عواملی مانند مصرف ناکافی آب، رژیم غذایی پرنمک و سرشار از پروتئین حیوانی، کم‌تحرکی، سابقه خانوادگی و مشکلات متابولیکی مثل: افزایش کلسیم یا اگزالات در ادرار می‌توانند باعث ایجاد سنگ کلیه در مردان شوند. علائم رایج در مردان شامل: درد شدید پهلو یا زیر دنده‌ها (شبیه به گرفتگی عضله) و درد هنگام ادرار کردن است. بهترین راه پیشگیری، داشتن سبک زندگی سالم و رژیم غذایی کم چرب و کم نمک است.

سنگ کلیه در زنان (مخصوصا خانم‌های باردار)

شیوع سنگ کلیه در زنان کمتر از مردان است، اما وقتی اتفاق می‌افتد، به‌خصوص در دوران بارداری، می‌تواند مشکلات جدی و نیازمند مراقبت ویژه ایجاد کند. عوامل موثر شامل: تغذیه نامناسب، کم‌آبی، عفونت‌های ادراری، تغییرات هورمونی و شرایط پزشکی هستند. در دوران بارداری، تغییرات فیزیولوژیک دستگاه ادراری مانند گشاد شدن حالب‌ها و کاهش جریان ادرار، خطر تشکیل سنگ را افزایش می‌دهند. سنگ کلیه در زنان می‌تواند عوارضی برای مادر و جنین داشته باشد و علائم آن مشابه مردان است، اما ممکن است درد پهلو و شکم با درد ناحیه رحم اشتباه گرفته شود.

سنگ کلیه در کودکان

سنگ کلیه در کودکان کمتر شایع است، اما در صورت بروز باید توجه ویژه‌ای به درمان آن داشت، زیرا می‌تواند بر رشد و سلامت کودک تاثیر بگذارد. عوامل موثر شامل: سابقه خانوادگی، اختلالات متابولیکی مانند افزایش کلسیم، اگزالات یا اسید اوریک در ادرار، عفونت‌های مزمن ادراری و رژیم غذایی نامناسب به‌خصوص مصرف زیاد نمک و قند است. علائم سنگ کلیه در کودکان عبارت‌اند از:

• درد شکم یا پهلو که ممکن است منجر به گریه و بی‌قراری شدید شود
• وجود خون در ادرار
• تکرر و سوزش ادرار
• حالت تهوع یا استفراغ
• تب (اگر همراه با عفونت باشد)

سنگ کلیه در سالمندان

این عارضه در سالمندان نیز شایع است و با افزایش سن، خطر ابتلا بیشتر می‌شود. تغییرات فیزیولوژیکی بدن، بیماری‌های زمینه‌ای و سبک زندگی نقش مهمی در بروز آن دارند. سالمندان به دلیل کاهش عملکرد کلیه و تغییرات متابولیکی، بیشتر در معرض تشکیل سنگ قرار دارند. بیماری‌های مزمن مانند دیابت و فشار خون، مصرف داروهای متعدد، مشکلات تحرکی و تغذیه‌ای از دیگر عوامل موثر در بروز سنگ کلیه در این گروه سنی هستند.

تغذیه مناسب برای بیماران سنگ کلیه

افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند باید به رژیم غذایی خود توجه ویژه‌ای داشته باشند، زیرا مواد غذایی نقش بسیار مهمی در بهبود یا تشدید وضعیت سنگ کلیه دارند. برخی از مواد غذایی می‌توانند به تحلیل و دفع سنگ کمک کنند، در حالی که مصرف برخی دیگر ممکن است باعث تشدید و افزایش سنگ کلیه شود. در ادامه، مواد غذایی مفید و مضر برای بیماران سنگ کلیه را کامل معرفی کرده‌ایم:

مواد غذایی مفید

مصرف روزانه حداقل ۸ تا ۱۰ لیوان آب به رقیق شدن ادرار و کاهش خطر تشکیل سنگ کمک می‌کند. میوه‌ها و سبزیجات با افزایش حجم ادرار و کاهش اسیدیته آن، نقش مهمی در پیشگیری از سنگ کلیه دارند. کلسیم موجود در لبنیات می‌تواند جذب اگزالات در روده را کاهش داده و به پیشگیری از تشکیل سنگ‌های اگزالاتی کمک کند. همچنین، مصرف غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای و نان سبوس‌دار نسبت به غلات تصفیه شده گزینه مناسب‌تری است. بهتر است از مواد غذایی استفاده شود که دارای مقدار بالای آب و میزان کمی چربی و نمک باشند تا بتوانند به دفع راحت‌تر سنگ‌ها از کلیه کمک کنند.

مواد غذایی مضر

مصرف زیاد نمک باعث افزایش دفع کلسیم در ادرار شده و خطر تشکیل سنگ‌های کلسیمی را افزایش می‌دهد؛ بنابراین بهتر است مصرف نمک را به حداقل برسانید. همچنین گوشت قرمز، مرغ و ماهی باید به صورت متعادل مصرف شوند، زیرا مصرف زیاد پروتئین حیوانی می‌تواند سطح اسید اوریک را بالا برده و تشدید کننده سنگ‌ها باشد. مواد غذایی مانند اسفناج، چغندر، شکلات، آجیل، چای سیاه و توت فرنگی حاوی مقادیر بالای اگزالات هستند و می‌توانند تشکیل سنگ‌های کلسیم اگزالاتی را افزایش دهند. برخلاف تصور رایج، مصرف کافی کلسیم از منابع غذایی طبیعی باعث کاهش جذب اگزالات و کاهش خطر تشکیل سنگ می‌شود؛ بنابراین کلسیم باید به صورت کنترل شده و طبیعی مصرف شود. همچنین نوشیدنی‌های گازدار و کافئین‌دار می‌توانند باعث افزایش تشکیل سنگ کلیه شوند و بهتر است از مصرف آنها پرهیز شود.

کلام پایانی

سنگ کلیه یک مشکل شایع اما جدی است که در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند زندگی روزمره و سلامت شما را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. خوشبختانه دکتر محمدرضا جعفری با بهره‌گیری از درمان‌های موثر، کم‌تهاجمی و بدون درد، همراه شما هستند. ایشان با سال‌ها تجربه موفق در تشخیص دقیق و درمان به‌روز انواع سنگ کلیه، نه تنها به رفع کامل این مشکل کمک می‌کنند، بلکه با آموزش‌های علمی و توصیه‌های مراقبتی، از بازگشت مجدد آن نیز جلوگیری می‌نمایند. برای دریافت نوبت معاینه و مشاوره با دکتر جعفری، می‌توانید همین حالا با شماره ۰۲۱۷۷۷۰۸۳۵۵ و ۰۲۱۷۷۷۱۸۷۴۱ تماس بگیرید و یا در روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه به آدرس: تهرانپارس، بین فلکه دوم و سوم (خیابان خوشوقت) بین ۱۸۶ و ۱۸۸ پلاک ۲۹۹ طبقه اول مراجعه کنید.

سوالات متداول